Η ταινία «Don't Look Up» του Άνταμ ΜακΚέι στο Netflix, με τους Λεονάρντο Ντι Κάπριο, Κέιτ Μπλάνσετ, Μέριλ Στριπ, Τζένιφερ Λόρενς, και τα ζητήματα που θίγει.
Για έναν μονομανή (της μουσικής - άντε και της λογοτεχνίας), τα ονόματα του Λεονάρντο Ντι Κάπριο, της Κέιτ Μπλάνσετ, της Μέριλ Στριπ και της Τζένιφερ Λόρενς δεν λένε απολύτως τίποτα. Έχουν φορεθεί τόσο τα τελευταία χρόνια, που θα αποτελούσαν λόγο να μην ασχοληθεί με τη συνάντησή τους. Για έναν μονομανή ούτε το όνομα του Άνταμ ΜακΚέι λέει κάτι. Και ούτε καν τα Όσκαρ, φυσικά. Έτσι, αφού καταπιεί τη συνθήκη του μέινστριμ και το αποφασίσει κόντρα στις (όποιες) προσωπικές του αρχές, ον χωρίς καταγωγή και χωρίς ιστορικές αναφορές, αφοσιώνεται αποκλειστικά στην ταινία «Don't Look Up» για την οποία μιλάει όλος ο κόσμος.
Η υπόθεση είναι γνωστή: Δύο αστρονόμοι, ανακαλύπτουν πως ένας κομήτης πρόκειται σε έξι μήνες και κάτι μέρες να καταστρέψει τη Γη και από τη στιγμή εκείνη προσπαθούν να προειδοποιήσουν την υπόλοιπη ανθρωπότητα, που είτε δεν νοιάζεται, είτε νοιάζεται για ίδιον όφελος. Όπως τα περιμέναμε, δηλαδή!
Ο ΜακΚέι συνέλαβε την ταινία πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας. Συνοψίζει όμως μπροστά στα μάτια μας και μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε όλο αυτό που ζήσαμε (και ζούμε) τα τελευταία δύο χρόνια. Στην ταινία, όπως και στη ζωή, η αληθινή πραγματικότητα, η επιστήμη, η κοινή λογική συγκρούεται καθημερινά:
με τους αρνητές (δεν υπάρχει κομήτης, δεν υπάρχει πανδημία)
με τους κάθε λογής αυτόκλητους influencers και το ρηχό lifestyle (σημασία έχει η νέα μάσκα μαλλιών και αν χώρισε ή δεν χώρισε η -όποια- Αριάνα Γκράντε)
με τους μέτριους πολιτικούς και τους φτηνούς πολιτικάντηδες (χάλασε τη σούπα των υποτιθέμενων σαξές στόρι τους)
με τους μεγιστάνες και τους καιροσκόπους «επιχειρηματίες» (κάθε γεγονός αποτελεί έναν λόγο να κερδοσκοπήσουν και να ταΐσουν το εγώ τους).
Ο ΜακΚέι καταλήγει, όπως και αρκετοί από εμάς στις δυσκολότερες στιγμές της πραγματικότητας που ζήσαμε, σ’ ένα ιδιότυπο αλλά υπαρξιακά αναγκαίο «μαζί»: ένα πλούσιο γεύμα στο σπίτι, μια μικρή συνάντηση για ένα επιτραπέζιο, το διάβασμα, η μουσική, η τέχνη, οι σειρές κι ο κινηματογράφος σε στενό -πάντα- κύκλο, τόσο μακριά και τόσο κοντά στο αγριεμένο πλήθος, στη φωτιά του κομήτη, στον φόβο της νόσησης, της νοσηλείας, της διασωλήνωσης, ακόμη κι ενός επικείμενου θανάτου του πιο αδύναμου μέλους μιας οικογένειας ή μιας παρέας. Μέχρι το τέλος, όποιο κι αν είναι αυτό, ελπίζοντας ότι θα είναι καλό και σύντομα.
Ένας μονομανής (της μουσικής - άντε και της λογοτεχνίας) δεν νιώθει ειδικός να κρίνει την κινηματογραφική φόρμα. Θα περιοριστεί να σημειώσει ότι γέλασε σε αρκετές στιγμές, ότι ένιωσε έκπληξη σε μερικές άλλες και ότι παρακολούθησε την ταινία με ευχάριστη διάθεση. Από την άλλη, δεν μπορεί παρά να αποκαλύψει ότι σε αρκετά σημεία εκνευρίστηκε από γκροτέσκες καρικατουρίστικες αναπτύξεις, από την άλλοτε ρηχή κι άλλοτε υπερβολική ερμηνεία των περισσότερων ηθοποιών -πλην του εξαιρετικού Ντι Κάπριο- που πέφτουν θύματα του γκροτέσκου και της καρικατούρας, από την ανάγκη του σκηνοθέτη να παρουσιάσει με ανάλαφρο τρόπο ένα οδυνηρό θέμα.
Το δεύτερο ζήτημα που θέτει η ταινία, αυτή τη φορά με τη φόρμα και όχι με το περιεχόμενό της, αφορά όμως ακριβώς αυτήν την τελευταία ανάγκη του σκηνοθέτη και είναι εξίσου σημαντικό με το ζήτημα που θέτει η ταινία με το περιεχόμενό της. Μερικοί από τους καλούς σκηνοθέτες του πρόσφατου παρελθόντος -ειδικά στις καλωδιακές πλατφόρμες- παρουσίασαν κατά κόρον τη δυστοπία με τρόπο ζοφερό. Την ίδια στιγμή, κάποιοι άλλοι σκηνοθέτες επέλεξαν να μιλήσουν για την απλότητα της καθημερινής ζωής, τους έρωτες και τις προδοσίες -χωρίς δυστοπίες και πανδημίες- με τρόπο ανάλαφρο. Αυτοί όμως οι δύο τρόποι, έχουν ενδεχομένως τα όριά τους: οι δυστοπικές ζοφερές σειρές άρχισαν να γίνονται βαρετές και να πατώνουν και οι κομεντί δεν ξεπερνούν το γνωστό τους ταβάνι. Ο ΜακΚέι δείχνει ότι ενδεχομένως υπάρχει ένας τρίτος δρόμος για τον κινηματογράφο: να θίξει σοβαρά, ακόμη και ζοφερά ζητήματα με ανάλαφρο τρόπο. Κι έτσι να μπορέσει να απευθυνθεί σε πλατύτερες μάζες, ακόμη κι αν κάποιοι ελάχιστοι μονομανείς εκνευρίζονται μ’ αυτή την επιλογή.
Ένας μονομανής σπάνια αρέσκεται στο να ασχολείται με φαινόμενα του μέινστριμ. Η ζωή η ίδια όμως δείχνει, ότι πολλές φορές πίσω από το πρώτο επίπεδο κρύβονται εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πτυχές. Κι αυτό -αν μη τι άλλο- είναι αφάνταστα γοητευτικό.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
18°
