Ο Γιώργος Φλωράκης γράφει γιατί η πολυσυζητημένη ταινία «Druk» του Τόμας Βίντερμπεργκ δεν είναι ένα φιλμ για το αλκόολ.
Δεν είμαι ειδήμων της τέχνης του κινηματογράφου. Αγαπώ ερασιτεχνικά μερικές ταινίες, όπως και μερικές χειμερινές αίθουσες, όπως και μερικούς θερινούς κήπους.
Τουλάχιστον, ξέρω τον Τόμας Βίντερμπεργκ. Τον συμπαθώ. Ξέρω και τον Μαντς Μίκελσεν… λίγο. Ένας καλός φίλος –που παλιότερα είχε σχέση μ’ ένα κορίτσι από τη Δανία- δηλώνει ότι το “Druk” δείχνει τον Βορρά και τους ανθρώπους του, όπως ακριβώς είναι. Και λέει ότι η ταινία έχει πλάκα. Κι ότι πονάει. Τον εμπιστεύομαι. Και σκέφτομαι ότι όσο περνάει ο καιρός, οι νότιοι μοιάζουν όλο και περισσότερο με τους βόρειους. Στην οθόνη του θερινού, καθρεφτίζονται τα πορτοκαλί φώτα και τα δέντρα πίσω μου και λυσσομανάει ο θόρυβος των αυτοκινήτων του -ταχείας κυκλοφορίας- δρόμου.
Αγαπώ την ψυχανάλυση, αγαπώ και τη Νορβηγία, οπότε γνωρίζω συμπτωματικά την ύπαρξη του Φιν Σκόρντερουντ, αυτού του περίεργου καθηγητή, ψυχαναλυτή, συγγραφέα, σκηνοθέτη και κριτικού, που υποστηρίζει μεταξύ άλλων «ότι ο άνθρωπος γεννήθηκε με 0,5% λιγότερο αλκοόλ στο αίμα του απ’ όσο θα έπρεπε». Από τη μάλλον αιρετική αυτή άποψη ξεκινάει όλο το ζήτημα στο “Druk. Τέσσερις κουρασμένοι από τα βάρη της ζωής καθηγητές ενός γυμνασίου αρχίζουν να πίνουν μέχρι να φτάσουν στο επιπλέον 0,5% αλκοόλ στο αίμα και να γίνουν «όπως θα έπρεπε». Φαίνεται ότι σ’ αυτά τα επίπεδα αλκοόλ, τα καταφέρνουν κάπως καλύτερα απ’ ότι συνήθως. Βρίσκουν νόημα στη ζωή τους. Γίνονται πιο γοητευτικοί. Πιο ενδιαφέροντες. Ύστερα ανεβάζουν τη δόση. Ύστερα την ανεβάζουν κι άλλο. Τα αποτελέσματα ποικίλλουν: από τη γελοιοποίηση μέχρι την καταστροφή.
Ο Μπωντλαίρ το έθετε υπέροχα από πολύ παλιά: «Πρέπει να ‘σαι πάντα μεθυσμένος. Εκεί είναι όλη η ιστορία: είναι το μοναδικό πρόβλημα».
Τι σε κάνει να ξεκινάς; Πώς θα μπορέσεις να σταματήσεις; Πού αρχίζει η «ιστορία»; Πότε γίνεται «πρόβλημα»;
Ο Μπωντλαίρ: «Για να μη νιώθετε το φριχτό φορτίο του Χρόνου που σπάζει τους ώμους σας και σας γέρνει στη γη πρέπει να μεθάτε αδιάκοπα. Αλλά με τι; Με κρασί, με ποίηση ή με αρετή, όπως σας αρέσει. Αλλά μεθύστε».
Ο Λεοπόλδος φον Ζάχερ Μάζοχ –εκείνος από τον οποίο προέκυψε ο όρος μαζοχισμός- το είχε τερματίσει: «Να αναλώνεσαι στο πάθος και την αδυναμία», είχε γράψει. Και να ζεις «προς τύχην», όπως θα ήθελε ο Μπατάιγ στην «Μαντάμ Εντουαρντά», στα άκρα, όπως στη μεγαλειώδη «Ιστορία του Ματιού».
Το αλκοόλ λειτουργεί για την παρέα των καθηγητών μας ως ένα είδος Αποκάλυψης. Περίπου όπως η διδασκαλία της λογοτεχνίας από τον John Keating στον «Κύκλο των Χαμένων Ποιητών» του Γουήαρ. Ένα είδος Αποκάλυψης. Και ξέρεις, η Αποκάλυψη δεν είναι ακίνδυνη: σου φωτίζει τον δρόμο τόσο πολύ που κινδυνεύεις να καείς. Αυτό παθαίνει ο νεαρός Neil στον «Κύκλο…»: Αυτοκτονεί τη στιγμή που ο κόσμος του φωτίζεται τόσο, που δεν μπορεί να τον αντέξει άλλο. Περίπου αυτό συμβαίνει και στον Tommy στο “Druk”. Οι υπόλοιποι τρεις συνέρχονται. Και αναρωτιούνται: Πόσο μακριά μπορείς να πας; Ποιο είναι ακριβώς το σημείο βρασμού; Υπάρχουν άραγε δικλείδες ασφαλείας;
Ο Βίντερμπεργκ δεν θα απαντήσει. Το μόνο που θα πει είναι ότι αυτή η ταινία δεν είναι μια ταινία για το αλκοόλ. Στη θέση του μπορεί να είναι κάθε στοιχείο που μπορείς να σκεφτείς: «το κρασί, η ποίηση ή η αρετή» ας πούμε. Η ζωή ολόκληρη τελικά, “Life itself” όπως θα έλεγε η Nina Simone ή ο David Bowie στο “Wild Is the Wind”.
Ο Martin θα χάσει τη γυναίκα του, κι όταν έρθει η στιγμή να την ξαναβρεί, θα απογειωθεί ut mot havet (μετ: προς τη θάλασσα) στις στροφές του πιο ξέφρενου χορού -“What a life / what a night / what a beautiful, beautiful ride”- μεθυσμένος σίγουρα από κάτι, που αδυνατεί να αναγνωρίσει. Το μόνο που ξέρει καλά, για τον εαυτό του, για τους φίλους του και για όλους τους ανθρώπους είναι αυτό που του δίδαξε ο Μπωντλαίρ: «Και αν μερικές φορές, στα σκαλιά ενός παλατιού, στο πράσινο χορτάρι ενός χαντακιού, μέσα στη σκυθρωπή μοναξιά της κάμαράς σας, ξυπνάτε, με το μεθύσι κιόλα ελαττωμένο ή χαμένο, ρωτήστε τον αέρα, το κύμα, το άστρο, το πουλί, το ρολόι, το κάθε τι που φεύγει, το κάθε τι που βογκά, το κάθε τι που κυλά, το κάθε τι που τραγουδά, ρωτήστε τι ώρα είναι, και ο αέρας, το κύμα, το άστρο, το πουλί, το ρολόι, θα σας απαντήσουν: – Είναι η ώρα να μεθύσετε! Για να μην είσαστε οι βασανισμένοι σκλάβοι του Χρόνου, μεθύστε, μεθύστε χωρίς διακοπή! Με κρασί, με ποίηση ή με αρετή, όπως σας αρέσει».
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
18°
