Συνέντευξη με τον Μπάμπη Μακρίδη για την ταινία Όρνιθες (ή πώς να γίνετε πουλί) πριν την πρεμιέρα στο Ψηφιακό Κανάλι του Ιδρύματος Ωνάση.
Αυτές τις μέρες που #ΜένουμεΣπίτι πώς είναι να πετάς; Πώς μπορείς να γίνεις πουλί; Πώς ταξιδεύουν στα τέσσερα σημεία του πλανήτη οι ηθοποιοί-πουλιά της παράστασης «Όρνιθες»;
Μία απολαυστική, ενστικτώδης ταινία, ένα είδος ανάμεσα σε ντοκιμαντέρ και μυθοπλασία, προβάλλεται δωρεάν από 12 – 15 Απριλίου 2020 (Πανελλήνια πρεμιέρα: την Κυριακή 12.4.2020 στις 19:00) στο Ψηφιακό Κανάλι του Ιδρύματος Ωνάση.
Η αξέχαστη παράσταση «Όρνιθες» του Αριστοφάνη σε σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου, έγινε αφορμή για ταινία. Oι «Όρνιθες (ή πώς να γίνεις πουλί)» του Μπάμπη Μακρίδη είναι μία υπέροχα ενδιαφέρουσα υβριδική ταινία, στα όρια του ντοκιμαντέρ, της μυθοπλασίας και της πολιτικής φαντασίας, από τον κινηματογραφιστή Μπάμπη Μακρίδη που μας έχει δώσει το “L” (Sundance Film Festival 2012) και τον «Οίκτο» (“Pity”, Sundance Film Festival 2018, Βραβείο καλύτερης ταινίας της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου 2019).
Η ταινία «Όρνιθες ή πώς να γίνεις πουλί» εμπνέεται από τον αρχετυπικό μύθο του Αριστοφάνη και των «Ορνίθων», την παράσταση του Νίκου Καραθάνου και τους συντελεστές της, κινηματογραφώντας τους εκτός σκηνής, σε πραγματικούς χώρους και φυσικά τοπία – από τα λιβάδια ηφαιστειακής λάβας στην Ισλανδία έως τα υψίπεδα της Παταγονίας και από την Times Square έως τις πυραμίδες της Αιγύπτου. Τα πάντα συμβαίνουν σε ένα σύμπαν ρευστής «καθημερινότητας», ανάμεσα σε ανθρώπους του θεάτρου, ορνιθολόγους και θυμόσοφους ερημίτες, που –όλοι τους– ονειρεύονται πως πετούν.
Πόστερ της ταινίας "Όρνιθες (ή πώς να γίνετε πουλί)"
Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο Τμήμα Voices του φεστιβάλ του Ρότερνταμ τον περασμένο Ιανουάριο. Εκεί συμμετέχουν «δυνατές ιστορίες με ξεχωριστούς χαρακτήρες που θίγουν σημαντικά ζητήματα. Κάθε φιλμ στο Τμήμα Voices παρουσιάζει μια διαφορετική ματιά στον κόσμο που ζούμε». Η ταινία “The Birds or how to be one” έχει ήδη συμμετάσχει στο Work in Progress του φεστιβάλ Les Arc, ενώ πρόκειται να παρουσιαστεί και στο φεστιβάλ της Χιλής Santiago a Mil, μαζί με την ανανεωμένη εκδοχή της παράστασης των Ορνίθων.
Οι «Όρνιθες (ή πώς να γίνεις πουλί)», μέσα σε αυτό το ελεύθερο πνεύμα που τη διαπερνά, γίνεται και η πρώτη ελληνική ταινία που κάνει πρεμιέρα όχι στις αίθουσες, που είναι ο φυσικός της χώρος, αλλά στο YouTube. Από τη σωματική περιγραφή της αίσθησης του να πετάς μέχρι τα πιο περίεργα ονόματα πουλιών, από την ελευθερία μέχρι την πτώση, το φόβο, τον ίλιγγο, την ουτοπία, τις κραυγές, τους θεούς και τον άνθρωπο, ο Μπάμπης Μακρίδης κινηματογραφεί ανθρώπους-συντελεστές της παράστασης εκτός σκηνής, σε πραγματικούς χώρους και φυσικά τοπία – από τα λιβάδια ηφαιστειακής λάβας στην Ισλανδία έως τα υψίπεδα της Παταγονίας και από την Times Square έως τις πυραμίδες της Αιγύπτου. Τα πάντα συμβαίνουν σε ένα σύμπαν ρευστής «καθημερινότητας», ανάμεσα σε ανθρώπους του θεάτρου, ορνιθολόγους και θυμόσοφους ερημίτες, που –όλοι τους– ονειρεύονται πως πετούν.
Δείτε την ταινία από την Κυριακή 12 Απριλίου στις 19:00 και μέχρι τις 15 Απριλίου 2020 εδώ.
Ο Νίκος Καραθάνος σε μία σκηνή από την ταινία "΄Ορνιθες (ή πώς να γίνετε πουλί)" του Μπάμπη Μακρίδη
Ο Μπάμπης Μακρίδης μας μιλάει για πουλιά, ανθρώπους-πουλιά και πτήσεις γύρω από τον πλανήτη
Καταρχάς μιλήστε μου για την πρεμιέρα της ταινίας στο Φεστιβάλ του Ρότερνταμ. Πώς πήγε και πώς θα συνεχιστεί η πορεία της μέσα σε αυτό το παράξενο, δυσάρεστο κλίμα των ημερών;
Στο συγκεκριμένο φεστιβάλ έχω πάει και με τις δυο προηγούμενες ταινίες μου οπότε το περιβάλλον ήταν οικείο. Είδα φίλους και γνωστούς που ήρθαν στις προβολές γεγονός που μειώνει λίγο το άγχος που πάντα υπάρχει σε μια πρεμιέρα. Οι προβολές στα φεστιβάλ γίνονται και σε επαγγελματίες αλλά και σε απλό καθημερινό κοινό. Αυτό είναι το ενδιαφέρον γιατί βλέπεις και αντιλαμβάνεσαι τις διαφορετικές αντιδράσεις. Η ταινία πήγε καλά με πολύ ενδιαφέροντα Q&A. Κάποιοι καταφέρνουν να μπουν στην ταινία κάποιοι όχι. Έτσι είναι το σινεμά. Σημασία έχει να μπορείς να συγκινήσεις. Αν το πετύχεις νιώθεις σίγουρα καλύτερα. Τα διεθνή φεστιβάλ είναι νομίζω ο μόνος τρόπος για μια ελληνική ταινία να κυκλοφορήσει σε όλον τον κόσμο. Από εκεί και ύστερα η ταινία μέσω του φεστιβαλικού κυκλώματος μπορεί να ταξιδέψει και να συγκινήσει ένα ευρύτερο κοινό και να φτάσει κάποια στιγμή και στις αίθουσες. Ποιες αίθουσες θα μου πεις τώρα μέσα σε αυτήν την συγκυρία.
Με έναν περίεργο τρόπο, ειδικά στις σκηνές όπου οι ηθοποιοί-πουλιά απευθύνονται στην ράτσα των ανθρώπων, η ταινία φαίνεται να έχει ένα ανατριχιαστικό timing με την παγκόσμια πανδημία. Πώς το βλέπετε αυτό; Είναι η ταινία μία συνεχής συνομιλία με το σήμερα;
Ανόητη ανθρωπότητα λέει ένας ηθοποιός στον φακό καθισμένος σε ένα παγκάκι σε έναν πολυσύχναστο δρόμο της Νέας Υόρκης. Κάποιος άλλος μουτζώνει τον φακό, το απόλυτο timing δηλαδή με αυτό που συμβαίνει έξω από τα παράθυρα μας. Ο ανόητος αλλά συμπαθής άνθρωπος τώρα θα αντιληφθεί ελπίζω ποιος πραγματικά είναι. Όταν ο θάνατος είναι διπλά σου, στον αέρα που αναπνέεις, θα κάτσεις να σκεφτείς τι έχει συμβεί. Ένα μεγάλο γιατί θα ακούγεται μέσα στο κεφάλι σου.
Επίσης τώρα χτίζουμε τείχη, φτιάχνουμε καινούριες ουτοπίες. Περισσότερο από πριν. Το τείχος και η ουτοπία βρίσκονται στο κείμενο του Αριστοφάνη. Αυτός ήταν ο προφήτης που εμείς ακούσαμε και μετά κινηματογραφήσαμε.
Πώς ξεκίνησε η παραγωγή και πώς εξελίχθηκε; Ήταν ένα ταξίδι και για εσάς προσωπικά;
Η ταινία ξεκίνησε ως ανάθεση από την Στέγη για ένα making of της παράστασης του Νίκου Καραθάνου επάνω στις «Όρνιθες» του Αριστοφάνη. Μέσα από κουβέντες αποφασίσαμε να μην μπούμε μέσα σε αυτό το πλαίσιο και να κάνουμε κάτι καινούριο με αφορμή την παράσταση αλλά κυρίως με τις ιδέες που πρεσβεύει το κείμενο. Μου δόθηκε η απόλυτη ελευθερία και με αυτόν τον τρόπο όλο αυτό το εγχείρημα έγινε πολύ προσωπικό. Μαζί με την παραγωγό μου την Αμάντα Λιβανού και τους ανθρώπους της Στέγης αρχίσαμε να σχεδιάζουμε την παραγωγή ξέροντας ότι ο αυτοσχεδιασμός θα ήταν παρών. Αφέθηκα ελεύθερος και άρχισα να προσεγγίζω την ιδέα για μια υβριδική ταινία μεταξύ ντοκιμαντέρ και fiction. Τα γυρίσματα άρχισαν και μαζί με το μοντάζ κράτησαν ενάμιση χρόνο. Ουσιαστικά το τελικό σενάριο βρέθηκε στο μοντάζ μέσα από χιλιάδες ώρες υλικού. Αυτό που ένιωσα μέσα από αυτήν τη διαδικασία είναι η ελευθερία που σου δίνει η μη ύπαρξη σεναρίου, γεγονός που κάνει χαοτική μια παραγωγή αλλά η Αμάντα η Στέγη και ο Νίκος Καραθάνος στάθηκαν δίπλα μου.
Μία ταινία για μία παράσταση. Ποιοί είναι οι κίνδυνοι; Ποιά είναι τα σημεία που κάνουν τη γέφυρα;
Η ταινία είχε αφορμή την παράσταση αλλά νομίζω ότι το τελικό αποτέλεσμα είναι κάτι τελείως διαφορετικό . Αυτό ήταν και το ζητούμενο από όλους. Όλοι οι συνεργάτες το ξέραμε από την αρχή.
Ουσιαστικός κίνδυνος δεν υπήρχε. Ήξερα από την αρχή ότι η παράσταση είναι ο βατήρας και ότι στο τέλος η ταινία θα είναι κάτι διαφορετικό. Δεν θα με ενδιέφερε να κάνω μια καταγραφή της παράστασης. Αυτό το ξέραμε και το συμφωνήσαμε όλοι. Ο Νίκος Καραθάνος ήταν ο πιο φανατικός υπέρμαχος της ιδέας η ταινία να είναι κάτι διαφορετικό από την παράσταση. Δεν τον ενδιέφερε μια απλή καταγραφή. Ακόμα του χρωστάω το πλάνο που μου ζητούσε, να κάνει κούνια σε ένα δέντρο στον Αμαζόνιο.
Η γέφυρα είναι το κείμενο και οι ηθοποιοί της παράστασης που είναι και οι ηθοποιοί της ταινίας.
"Όρνιθες (ή πώς να γίνετε πουλί)" του Μπάμπη Μακρίδη
Κάνατε bird watching στην προετοιμασία σας για το φιλμ;
Οι άνθρωποι πουλιά είναι δίπλα μας. Δεν χρειάστηκε να πάω σε βιότοπους. Παρατηρώ τους ανθρώπους χρόνια τώρα. Μίλησα όμως με ορνιθολόγους και διάβασα πολύ ορνιθολογία που βόηθησε την σκέψη μου...
Υπάρχει και λίγος Χίτσκοκ σε ένα -δύο σημεία της ταινίας ή είναι ιδέα μου;
Χίτσκοκ ή Χέρτζογκ; Ιδού η απορία.
Υπάρχουν σκηνές με τους ηθοποιούς να μιμούνται κραυγές πουλιών και να έχουν αποστηθίσει ονομασίες πουλιών. Αυτό απαιτούσε σκηνοθετική προετοιμασία από εσάς με τους ηθοποιούς;
Οι ηθοποιοί ήταν ήδη προετοιμασμένοι σε αυτού του τύπου τις δράσεις από την παράσταση του Νίκου. Εγώ τους έβγαλα από τη σκηνή, τους έβαλα σε φυσικούς χώρους χωρίς τα κουστούμια τους. Επιμείναμε στον αυτοσχεδιασμό και τον αυθορμητισμό.
Πόσο αυθόρμητα ήταν τα γυρίσματα με τους ηθοποιούς εκτός έργου;
Ο αυτοσχεδιασμός και η μη ύπαρξη σεναρίου έκαναν το γύρισμα της ταινίας μας πάρα πολύ αυθόρμητο. Ο θίασος της παράστασης αποτελούνταν από έμπειρους και ταλαντούχους ηθοποιούς με τεράστια εμπειρία. Ήμουν πολύ τυχερός γιατί ήταν έτοιμοι για όλα.
"΄Ορνιθες (ή πώς να γίνετε πουλί)" του Μπάμπη Μακρίδη
Εκτός από τις φωνές των πουλιών, δώσατε ιδιαίτερο χρόνο και προσοχή και στις παύσεις, στις σιωπές των ανθρώπων μπροστά στην κάμερα. Υπήρχε ένας συνειρμός με τις προηγούμενες ταινίες σας σε αυτά τα σημεία. Γιατί βάλατε αυτές τις σιωπές στην ταινία;
Η σιωπή σε βάζει να σκεφτείς αυτό που είδες πριν. Η σιωπή κρύβει μυστικά και ερωτήματα. Το σινεμά δεν πρέπει να δίνει λύσεις. Πρέπει να γεννά ερωτήματα στον θεατή. Το αίνιγμα πρέπει να είναι το κυρίαρχα στοιχείο της αφήγησης. Η σιωπές βοηθάνε σε αυτό.
Ακολουθώντας την πορεία της παράστασης στα ταξίδια της, νοιώθατε ότι «αλλάζει» κάτι σε αυτήν ανάλογα με τον χρόνο, τις πόλεις, τον περιβάλλοντα χώρο;
Μια παράσταση είναι πολύ πλαστική. Δεν το ήξερα γιατί ποτέ δεν ήμουν μέρος ενός θιάσου. Το είδα μπροστά μου ακολουθώντας την παράσταση. Όλα αλλάζουν σε σχέση πάντα με το κοινό. Η ενέργεια που εκπέμπουν τα καθίσματα προς την σκηνή είναι πολύ ισχυρή. Όλα μπορούν να αλλάξουν και να γίνουν κάτι άλλο.
Μέσα σε αυτή την περιπλάνηση, προκύπτει και ένας «εξωτικός χαρακτήρας» που δεν έχει σχέση με την παράσταση αλλά είναι από μόνος του ένα πολύ ξεχωριστό πορτρέτο. Μιλήστε μου για τον Στράτο και την ιστορία του, λοιπόν. Πώς τον ανακαλύψατε;
Ο Στράτος είναι φίλος του Νίκου από το στρατό. Ο Νίκος μου μίλησε για αυτόν και μέσα από τη περιγραφή του καταλάβαμε ότι αυτός είναι ο Έποπας, του θεατρικού έργου. Ο άνθρωπος που άφησε τους ανθρώπους για να γίνει πουλί και να ζήσει με τα πουλιά. Το ίδιο έκανε και ο Στράτος. Άφησε τα ανθρωπινά και πήγε να ζήσει μόνος του μέσα στο δάσος στην Παταγονία. Ο Στράτος και οι κουβέντες τους απογείωσαν την ταινία μας.
Υπάρχει μία ολόκληρη σχέση στην ταινία μεταξύ των πουλιών/ηθοποιών και των πόλεων. Κάνατε γυρίσματα σε ταράτσες, μέσα στην κυκλοφορία κλπ. Πώς βλέπετε τα πουλιά των πόλεων;
Η ταινία μας περιγράφει κατά κάποιον τρόπο την ζωή του ανθρώπου. Τα πουλιά χρησιμοποιούνται ως μεταφορά. Δεν κάναμε ορνιθολογία αλλά ανθρωπολογία. Οπότε το βλέμμα μας ήταν στους ανθρώπους και όχι στα πουλιά. Βάλαμε τα κιάλια μας και είδαμε τους ανθρώπους από πιο κοντά. Τους ανθρώπους των πόλεων αλλά και τους ερημίτες. Τους ανθρώπους σε ψηλά κτίρια αλλά και στους δρόμους. Τα πουλιά των πόλεων είμαστε εμείς στην ταινία. Τα πραγματικά πουλιά είναι στα σύννεφα.
Έρχονται περιστέρια στο μπαλκόνι σας; Κρεμάτε πλαστικές σακούλες και cd;
Δεν βάζω παγίδες πουθενά γιατί θα πέσω μέσα. Τα cd πλέον ούτε για μουσική τα χρησιμοποιώ.
"΄Ορνιθες (ή πώς να γίνετε πουλί)" του Μπάμπη Μακρίδη
Ποιό από τα γυρίσματα απολαύσατε περισσότερο;
Η Ισλανδία είναι η αγαπημένη μου χώρα. Τα γυρίσματα εκεί ήτανε δύσκολα άλλα απολαυστικά. Είναι σαν να είσαι σε άλλον πλανήτη. Σαν να είσαι εκεί που γεννήθηκε ο κόσμος, στο ταξίδι στο κέντρο της γης. Όπου και να τοποθετήσεις τοι τριπόδι σου, όποιο κάδρο και να κάνεις η αίσθηση είναι μεταφυσική.
«Μεταμοντέρνα είναι η ταινία, Μπάμπη μου, μια χαρά». Είναι το σχόλιο που σας κάνει on camera ο Στράτος βλέποντας το υλικό των γυρισμάτων. Τι του απαντήσατε σε αυτό;
Έπεσα κάτω από τα γέλια.
Τι μαθαίνουμε λοιπόν στο τέλος; Ποιά είναι τα βήματα για να γίνει κανείς πουλί;
Αυτό είναι προσωπικό θέμα . Ο καθένας πρέπει να βρει τον τρόπο του. Εμείς προτάσσουμε κάποια βήματα που ουσιαστικά διηγούνται την ζωή του ανθρώπου από την γέννηση μέχρι τον θάνατο. Δεν χρειάζεται να έχεις φτερά για να γίνεις πουλί. Νομίζω ότι όσο πιο σταθερά πατάς στη γη τόσο πιο εύκολα μπορείς να απογειωθείς. Η αίσθηση της ελευθερίας είναι εσωτερική και θέλει κόπο να την αποκτήσεις.
Μετά από τόση αίσθηση ελευθερίας με το πέταγμα των πουλιών και τόσα ταξίδια και γυρίσματα, πώς περνάτε τις μέρες του #Μένουμε_Σπίτι;
Μένουμε σπίτι γιατί το χρειάζεται η συνθήκη. Όχι δεν διαβάζω βιβλία ούτε βλέπω ταινίες. Κάνω πράματα που δεν έκανα πριν. Μιλάω λίγο πιο συχνά με τους φίλους μου στο τηλέφωνο. Λέμε πράματα που δεν λέγαμε ποτέ. Για κάποιον λόγο έχει μεγαλώσει η οικειότητα με τον περίγυρο μου. Περίεργο θα έλεγα.
Με αφορμή την προβολή της ταινίας στο youtube του Ιδρύματος Ωνάση πιστεύετε ότι όλη αυτή η ιστορία με τις online προβολές, παραστάσεις, συναυλίες, θα αλλάξει τον τρόπο που παρακολουθεί το ευρύ κοινό τις τέχνες; Εσείς απολαμβάνετε μία ταινία στο tablet σας ή θέλετε σκοτεινή αίθουσα;
Θα περάσουμε ένα διάστημα που η απόλαυσή μας θα αλλάξει. Μπορεί να κρατήσει πολύ μπορεί και όχι. Η σκοτεινή αίθουσα φαντάζει πολύ μακριά ακόμα. Το θέατρο δεν ξέρω πού θα καταλήξει. Η επίσκεψη σε ένα μουσείο επίσης. Οι συναυλίες που χορεύαμε ο ένας πάνω στον άλλο. Δεν ξέρω.
Ίσως τελικά οι λογοτέχνες να είναι οι πιο τυχεροί καλλιτέχνες.
Η επόμενη ταινία σας τι θα είναι;
Η ηθική είναι ένα θέμα που με απασχολεί τελευταία. Ελπίζω κάτι να προκύψει μέσα από αυτό.
Παραγωγή: Ίδρυμα Ωνάση / Με τη συνεργασία της Neda Film
Βασισμένο στους «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε θεατρική διασκευή Γιάννη Αστερή και Νίκου Καραθάνου
Διεθνείς Πωλήσεις: New Europe Film Sales
Διαβάστε περισσότερα
Η παραγωγή της ταινίας, με τη συνεργασία της Neda Film της Αμάντας Λιβανού, ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2018. Τα βασικά γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στην Ελλάδα, τις ΗΠΑ (Νέα Υόρκη), την Ισλανδία (Ρέικιαβικ και ενδοχώρα) και την Αργεντινή (Παταγονία), ενώ λίγα γυρίσματα έγιναν και στις Γαλλικές Άλπεις, το Κάιρο, το Ρίο ντε Τζανέιρο και το Βελιγράδι.
Η ταινία έχει ήδη πάρει μέρος στο Work in Progress του φεστιβάλ Les Arcs, τον Δεκέμβριο του 2018, όπου προβλήθηκε ένα 8λεπτο απόσπασμά της.
Η ταινία παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρεμιέρα στις 28 Ιανουαρίου 2020 στο Τμήμα Voice του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Ρότερνταμ (προβολές έως και 1η Φεβρουαρίου 2020).
Η ελληνική πρεμιέρα της ταινίας είχε προγραμματιστεί να γίνει στο διεθνές πρόγραμμα Film Forward του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης τον Μάρτιο του 2020, αλλά το φεστιβάλ αναβλήθηκε λόγω του κορωνοϊού.
Η ταινία συνοδεύει τη θεατρική παράσταση «Όρνιθες», σε σκηνοθεσία του Νίκου Καραθάνου, όπου παίζεται. Η παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση έκανε πρεμιέρα στην Επίδαυρο τον Αύγουστο του 2016, κατέκτησε τη Νέα Υόρκη τον Μάιο του 2018, όπου παρουσιάστηκε στον κανονικό προγραμματισμό του St. Ann’s Warehouse στο Μπρούκλιν, ενώ πρόσφατα ταξίδεψε στο Σαντιάγο της Χιλής, στο πλαίσιο του διεθνούς φεστιβάλ Santiago a Mil (17-20 Ιανουαρίου 2020).
Λίγα λόγια για τον σκηνοθέτη
Ο Μπάμπης Μακρίδης γεννήθηκε στην Καστοριά. Αποφοίτησε από τη Σχολή Κινηματογράφου Σταυράκου. Το 2005, η πρώτη μικρού μήκους ταινία του, «Ο Τελευταίος Φακίρης», απέσπασε το βραβείο καλύτερου πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας. Το “L”, η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, συμμετείχε σε μερικά από τα σημαντικότερα κινηματογραφικά φεστιβάλ του πλανήτη, όπως στο Sundance, στο Ρότερνταμ και στο Κάρλοβι Βάρι, ενώ κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο στο Molodist Film Festival στο Κίεβο. Ακολούθησε ο «Οίκτος», που έκανε επίσης παγκόσμια πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance 2018, στο τμήμα World Cinema Dramatic Competition. Η ταινία συνέχισε τη φεστιβαλική πορεία της με ευρωπαϊκή πρεμιέρα στο Φεστιβάλ του Ρότερνταμ και, κατόπιν, προβλήθηκε σε πολλά άλλα σημαντικά κινηματογραφικά φεστιβάλ ανά τον κόσμο, όπου κέρδισε αρκετά βραβεία (καλύτερης ταινίας, σκηνοθεσίας, α΄ ανδρικού ρόλου).
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
«Είναι δύσκολο να ζεις με εμφύσημα. Δυσκολεύομαι ακόμα και να πάω από τη μία άκρη του δωματίου στην άλλη. Είναι λες και περπατάς με μια πλαστική σακούλα γύρω από το κεφάλι σου»
11°
