Κριτική για τις ταινίες της εβδομάδας 21 - 27 Νοεμβρίου: Ο Ιρλανδός, Υπάρχει Θεός, το όνομά της είναι πετρούνια, To θαύμα της θάλασσας των Σαργασσών, Οι Άγγελοι του Τσάρλι και 1 ακόμη ταινία
Ο Ιρλανδός (The Irishman) (****1/2) Σκηνοθεσία: Μάρτιν Σκορσέζε
Πρωταγωνιστούν: Ρόμπερτ Ντε Νίρο, Αλ Πατσίνο, Τζο Πέσι, Χάρβεϊ Καϊτέλ
Τις μεγαλειώδεις ταινίες δεν τις ερμηνεύεις ή τις κατανοείς. Απλώς τις απολαμβάνεις. Κάπως έτσι είδαμε τον «Ιρλανδό» που κρατά σχεδόν τρεισήμισι ώρες. Τρεισήμισι ώρες σοκ και δέους. Το τελευταίο φιλμ του Σκορσέζε είναι ένα κράμα ανατριχίλας και πικρής μελαγχολίας. Κι όπως θα έλεγε και κάποιος από τους διαχρονικούς και εμβληματικούς χαρακτήρες του, «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» με το παρελθόν. Ένα έπος ζωής που όπως συμβαίνει σε κάθε μεγάλο δημιουργό είναι μια αυστηρά προσωπική υπόθεση. Ο Σκορσέζε στα 77 του αγγίζει το ταβάνι της τέχνης του με ένα φιλμ που εμπεριέχει όλες τις εμμονές, τις αρετές και τις αδυναμίες του (με τη θετική έννοια η λέξη) που τις παρουσιάζει από τη δική του αυστηρά προσωπική ματιά. Ο Μπέργκμαν το έπραξε θαυμάσια βουτώντας στα ενδότερα της οικογένειας, ο Κιούμπρικ χάθηκε δημιουργικά στις δαιδαλώδεις διαδρομές του μυαλού, ο Χίτσκοκ χρησιμοποίησε τον φόβο για να μιλήσει για τα πιο νοσηρά ένστικτα του ανθρώπου. Το magnum opus του Σκορσέζε είναι φτιαγμένο από τα υλικά της θρησκείας και της Μαφίας. Στη «Σιωπή» έκλεισε τις εκκρεμότητες του με το Θεό. Τώρα ήρθε η στιγμή να μοιραστεί τη δική του αλήθεια του γύρω από το οργανωμένο έγκλημα στις ΗΠΑ. Καμιά ηρωοποίηση, καμιά γοητεία, καμιά συγχώρεση. Μόνο σκοτάδι, βία και φιγούρες βαπτισμένες στο κόκκινο του αίματος από τα ίδια τους τα χέρια - μαθήματα υποδειγματικού μοντάζ ξανά από τη Θέλμα Σκουνμέικερ. Για να οδηγηθεί στην πλήρη απομυθοποίηση των μαφιόζων ο Μάρτι επιστρατεύει την αληθινή ιστορία του Τζίμι Χόφα, διορισμένου από τη Μαφία προέδρου της ένωσης των φορτηγατζήδων, μέσω του βιβλίου του Τσαρλς Μπραντ «I Heard You Paint Houses». Ο τίτλος είναι ένας κωδικός επικοινωνίας για τους εκτελεστές της μαφίας που ακούγεται συχνά στο φιλμ, ενώ το στόρι βασίζεται μεν στις αναμνήσεις του Φρανκ Σίραν (αρχιεκτελεστή τον οποίο υποδύεται με αφοσίωση στην αποστολή του ο Ρόμπερτ ντε Νίρο ο οποίος υποδύεται χάρη στα ειδικά εφέ όλες τις ηλικίες του χαρακτήρα του) αλλά φωτογραφίζει τον Χόφα, ενώ ανατρέχει τη σύγχρονη αμερικανική ιστορία και κυρίως στον εναγκαλισμό οργανωμένου εγκλήματος και πολιτικής. Η εκλογή του JFK με τις ευλογίες της Μαφίας, το στρατιωτικό φιάσκο των Αμερικάνων στην Κούβα, η δολοφονία Κένεντι, η σύγκρουση του Χόφα με τον Ρόμπερτ Κένεντι, η δολοφονία του δεύτερου και η ακόμη ανεξιχνίαστη εξαφάνιση του πρώτου. Η πραγματική αξία του «Ιρλανδού» είναι ότι ξεπερνάει τις σπάνιες καλλιτεχνικές αρετές ενός πραγματικά σπουδαίου φιλμ προκειμένου να αναδειχτεί η ιδεολογία και ο πολιτικός σχολιασμός του σκηνοθέτη πάνω στη γιγάντωση της Αμερικής στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Αρχίζει με την επιστροφή του πρωταγωνιστή από ένα πόλεμο που τον έφερε για πρώτη φορά σε επαφή με την κτηνωδία – το περιστατικό με τους Ιάπωνες αιχμαλώτους που σκάβουν τον λάκκο τους είναι ένα εφιαλτικό στιγμιότυπο που θα ακολουθεί πιστά τον Φρανκ Σίραν σε όλη την αιματοβαμμένη διαδρομή του – και τελειώνει με το απλανές βλέμμα του απέναντι στην κάμερα και την ίδια την Ιστορία. Ο Σίραν είναι ο φορτηγατζής που από ένα τυχαίο συμβάν θα βρεθεί στο πλευρό ενός ισχυρού capo της Μαφίας, του Ράσελ Μπαφαλίνο (η πιο αλησμόνητη ερμηνεία του έργου δεν ανήκει ούτε στον Ντε Νίρο ούτε στον Πατσίνο αλλά στον τρομακτικά ανέκφραστο ΤζοΠέσι) κι έκτοτε θα αναλάβει τις πιο βρώμικες δουλειές. Ο «Ιρλανδός» είναι η επιτομή όλων των αντιηρώων του σκορσεζικού γκανγκστερικού σύμπαντος. Μια αριστοτεχνικά μελετημένη παραβολή πάνω στη βαρβαρότητα της ζωής, τα βρώμικα πολιτικά παιχνίδια και τη συγχώρεση που δεν έρχεται ποτέ. Ένα έργο ζωής από όπου κι αν το δει κανείς.
Υπάρχει Θεός, το όνομά της είναι πετρούνια (God Exists, Her Name Is Petrunija) (***) Σκηνοθεσία: Τεόνα Στρούγκαρ Μιτέφσκα
Πρωταγωνιστούν: Ζορίκα Νουσέβα, Λαμπίνα Μιτέφσκα, Στεφάν Βουζίσικ, Σουάντ Μπεγκόφσκι
Τη μέρα των Θεοφανείων σε μια μικρή πόλη της Βόρειας Μακεδονίας, μια γυναίκα, η Πετρούνια, βουτάει στα νερά –παρά την παράδοση που θέλει μόνο τους άντρες να παίρνουν μέρος στο τελετουργικό– και πιάνει τον σταυρό κατά τη διάρκεια του αγιασμού των υδάτων. Εξοργισμένοι που έμειναν με άδεια χέρια, οι άντρες την κατηγορούν για ασέβεια.
Οξεία κριτική και δηκτική ματιά πάνω στα ξεπερασμένα θρησκευτικά και κοινωνικά πρότυπα από μια ταινία που βασίζεται σε ένα πραγματικό συμβάν που συνέβη το 2014 στη μικρή πόλη Στιπ και πήρε μεγάλες διαστάσεις στα ΜΜΕ λόγω της άρνησης της κοπέλας να παραδώσει τον σταυρό. Η σκηνοθέτιδα ποντάρει μεν στη δύναμη της ιστορίας (ένα περιστατικό που αναδεικνύει το συντηρητικό πρόσωπο μιας οπισθοδρομικής κοινωνίας που θεωρεί ακόμη και σήμερα τις γυναίκες κατώτερα όντα) αλλά πετυχαίνει ακόμη περισσότερα σκιαγραφώντας άψογα τον χαρακτήρα της Πετρούνια. Μιας κοπέλας ασχημούλας και ανασφαλούς που παρότι βιώνει καθημερινά την ταπείνωση (είτε από το σπίτι της είτε από τον περίγυρο) δεν το βάζει κάτω. Μάλιστα η πράξη της έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία καθώς δεν πιστεύει στις φεμινιστικές αξίες: για εκείνη υπάρχουν πιο κρίσιμα πράγματα να την απασχολούν στη σκληρή, καθημερινή της μάχη για επιβίωση. Όμως χωρίς να το πολυσκεφτεί–σχεδόν τυχαία– βουτάει στο νερό και πιάνει το νερό «για να έχει κι εκείνη επιτέλους μια χρονιά καλοτυχίας». Η τελευταία φράση είναι εκείνη που χρησιμοποιούσε σταθερά η κοπέλα στο πραγματικό συμβάν ως απάντηση κάθε φορά που τη ρωτούσαν οι δημοσιογράφοι και οι αστυνομικοί γιατί το έκανε. Τη μετέφερε αυτούσια η Μιτέφσκα στο στόμα της ηρωίδας της και μετέτρεψε αυτόματα την Πετρούνια σε σύμβολο για έναν αγώνα που ακόμη δεν έχει κερδηθεί αλλά σίγουρα βρίσκεται στον σωστό δρόμο.
To θαύμα της θάλασσας των Σαργασσών (***) Σκηνοθεσία: Σύλλας Τζουμέρκας
Πρωταγωνιστούν: Αγγελική Παπούλια, Γιούλα Μπούνταλη, Χρήστος Πασσαλής, Αργύρης Ξάφης, Θανάσης Δόβρης, Λαέρτης Μαλκότσης, Μαρία Φιλίνη
Δύο γυναίκες, μια αστυνομικός και μια εργάτρια σε εργοστάσιο παραγωγής χελιών, βλέπουν τις ζωές τους να διασταυρώνονται όταν μια μυστηριώδης αυτοκτονία φέρει τα πάνω-κάτω στην πόλη που ζουν, το Μεσολόγγι.
Αν στις δύο πρώτες ταινίες του Σύλλα Τζουμέρκα «Έκρηξη» και «Χώρα προέλευσης», η πρόκληση επισκίαζε κάπως την ιστορία τους, εδώ ο σκηνοθέτης έχει πετύχει την επιθυμητή ισορροπία μεταξύ σκηνοθεσίας και σεναρίου – εδώ το συνυπογράφει με τη Γιούλα Μπούνταλη. Με την πρώτη κιόλας σεκάνς, μας εισάγει σε ένα σκληρό και βίαιο κόσμο όπου η αδικία είναι το βασικό χαρακτηριστικό μιας εύκολα αναγνωρίσιμης καθημερινότητας. Με βάση ένα παράξενο φυσικό φαινόμενο (αυτό του τίτλου) και με όχημα τη συμπεριφορά των δύο γυναικών που διεκδικούν το δικαίωμά τους στην αναγνώριση και τη λύτρωση, ο σκηνοθέτης ερευνά τα αδιέξοδα σε κάθε κλειστή κοινότητα (είτε είναι μια οικογένεια, είτε μια μικρή επαρχιακή πόλη σαν το Μεσολόγγι) και επιχειρεί να βρει τον συνδετικό κρίκο που ενώνει το παρελθόν με το παρόν. Από την ιστορική έξοδο μέχρι τις άγριες κυριαρχικές σχέσεις του σήμερα, το ζητούμενο είναι να βρεις την ανθρωπιά κάτω από τη σκληρή επιφάνεια. Καλοφτιαγμένο θρίλερ, με δυνατή ατμόσφαιρα –η μουσική του Ζαν Πολ Βαλ δένει άψογα με τη φωτογραφία του ΠέτρουςΣιέβικ–, αξιοπρόσεχτες ερμηνείες και μια ακραία χρήση του χιούμορ (η λύτρωση που έρχεται μέσω της απόλυτης ταπείνωσης) το μυστηριώδες και σαγηνευτικό «Θαύμα» μιλά για την ομορφιά που συνυπάρχει με το βρώμικο, για τη σημασία του να παραμένεις ακέραιος και «αμόλυντος» ακόμη κι όταν τα άλλα διαλύονται γύρω σου.
Τέσσερις δυναμικοί Αγγελοι δουλεύουν για τον μυστηριώδη κύριο «Τσάρλι», όπου οι έρευνές του έχουν εξαπλωθεί παγκοσμίως. Έχοντας συγκεντρώσει τις πιο έξυπνες, γενναίες και εξαιρετικά εκπαιδευμένες γυναίκες ανά τον κόσμο ο Τσάρλι τις οδηγεί στις πιο απαιτητικές αποστολές.
Λίγο στιλ, μικρά διαλείμματα χιούμορ και μερικά ανούσια κοριτσίστικα κολπάκια κάνουν το reboot της Ελίζαμπεθ Μπανκς μια τόσο επιδερμική ματιά πάνω στο μύθο των τηλεοπτικών Άγγελων του Τσάρλι, ώστε η πρώτη κινηματογραφική τους σύσταση το 2000 διά χειρός ΜακΓκι και με τις Ντίαζ, Λου και Μπάριμορ στους βασικούς ρόλους, να μοιάζει συγκριτικά με ταινία μεγάλης κλάσης. Η άποψη της Μπανκς βέβαια δεν υπηρετεί κάποιο άλλο κριτήριο πέρα από αυτό της ψυχαγωγίας του θεατή. Αλλά ακόμη κι έτσι, εκείνη (η ψυχαγωγία, δηλαδή) δεν έρχεται αβίαστα καθώς απαιτείται πολλή υπομονή και καλή θέληση από πλευράς θεατή ώστε να βρει στις περιπέτειες των νέων Αγγέλων κάποια κινηματογραφική αξία που θα τον κάνει να προσπεράσει την απλοϊκή, προσχηματική και ανούσια δράση. Ξεχωρίζει η περσόνα της Στιούαρτ που έχει πάντως και τα πιο αβανταδόρικα όπλα, ντυσίματα και ατάκες σαν αυτές που σχετίζονται με την πλούσια καταγωγή της ηρωίδας της.
Ακόμη
»»» Το «RBG: Μια ζωή για τη δικαιοσύνη»(RBG) (***) των Τζούλι Κόεν καιΜπέτσι Γουέστ αφηγείται τη συναρπαστική ζωή μιας χαρισματικής και εμβληματικής γυναίκας. Η Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, η δεύτερη γυναίκα αντιπρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, αφιέρωσε τη ζωή της στον αγώνα για τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας στην Αμερική αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Γνωστή και ως RBG, έχει καταφερθεί ανοιχτά ενάντια στον Τραμπ και έχει κερδίσει υποθέσεις που επέτρεψαν στις γυναίκες να στέκονται ισότιμα απέναντι στους άντρες συναδέλφους τους στη δουλειά αλλά και στο σπίτι. Το φιλμ ήταν υποψήφιο για το όσκαρ ντοκιμαντέρ.
15°
