Ο γερμανός ηθοποιός Σεμπάστιαν Κοχ μιλά στον Κωνσταντίνο Καϊμάκη με αφορμή την ταινία «Μη χαμηλώνεις το βλέμμα» του Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ
Στην ταινία «Μη χαμηλώνεις το βλέμμα» του Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ ο γερμανός ηθοποιός Σεμπάστιαν Κοχ υποδύεται έναν διάσημο γυναικολόγο και μέλος των Ες Ες που ορίζει με τις αποφάσεις του την μοίρα κάποιων ανθρώπων, μεταξύ των οποίων και της ίδιας της κόρης του. Συναντήσαμε από κοντά τον σταρ καθώς βρέθηκε στην Αθήνα για την επίσημη πρεμιέρα της ταινίας και μας είπε τα παρακάτω - ενδιαφέροντα θέλουμε να πιστεύουμε- γύρω από την ταινία, την πολιτική θέση της αλλά και τη δική του καριέρα.
Ο χαρακτήρας σας, μια σαφέστατα αρνητική περσόνα, υποθέτω ότι απαιτούσε ειδική αντιμετώπιση από την πλευρά σας. Πώς προσεγγίσατε τον ναζιστή γιατρό;
Είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για ένα ανθρώπινο κτήνος. Ένα κτήνος όμως που δεν γνωρίζει την κτηνωδία παρά μόνο τη δύναμη του. Αλλά δεν ήθελα να τον δείξω ως καρικατούρα. Παίρνει συνειδητά μέρος στο πρόγραμμα ευθανασίας με το οποίο αφανίζεται μεγάλο μέρος – κυρίως οι ανεπιθύμητοι πολίτες που δεν πληρούν τις προδιαγραφές της άριας φυλής- του γερμανικού πληθυσμού και πιστεύει ακράδαντα ότι κάνει το σωστό. Ήταν από τους πιο δύσκολους ρόλους που έχω κάνει. Αν και είναι αδύνατο σχεδόν να κατανοήσεις ένα τέτοιο χαρακτήρα το επιχείρησα με διάφορες μεθόδους. Κυρίως στάθηκα στο προσωπικό του κώδικα αξιών που τον κάνει να πιστεύει ότι έχει δίκιο σε ότι κάνει αλλά και στις πιθανές αμφιβολίες του που ίσως πηγάζουν από τις ρωγμές της προτεσταντικής ηθικής ντου. Όσο γινόταν δηλαδή έψαξα να βρω τα πιο ανθρώπινα σημάδια του ενώ στράφηκα σε κείμενα ή έργα που ίσως και να τον επηρέασαν, όπως του Νίτσε ή του Βάγκνερ.
Το θέμα του φιλμ αφορά στη σχέση Πολιτική- Τέχνη αλλά το ιδεολογικό έδαφος στο οποίο πατάει δεν είναι άλλο από την άνοδο του Ναζισμού και το περίφημο γερμανικό τραύμα.
Ο Ναζισμός είναι δυστυχώς μια ανοιχτή πληγή όχι μόνο για τους γερμανούς αλλά για όλο τον κόσμο. Θα πρέπει να δράσουμε δυναμικά για να σπάσουμε το αυγό του φιδιού. Το τραύμα του Β' Παγκοσμίου πολέμου μεταφέρεται στην Γερμανία από γενιά σε γενιά. Η έλξη που εξακολουθεί να ασκεί ακόμη και σήμερα ο ναζισμός στα πιο λαϊκά στρώματα είναι ανησυχητική και δεν εξηγείται μόνο από την έλλειψη γνώσης ή τα συνθήματα κατά των μεταναστών.
Η δική σας άποψη ποια είναι; Γιατί υπάρχει αυτή η άνοδος του νεοναζισμού τα τελευταία χρόνια;
Σαφώς και η εποχή είναι πονηρή. Πιστεύω όμως ότι πίσω από το πρόσχημα της καθαρότητας της φυλής με τα άθλια συνθήματα ξενοφοβίας και ρατσισμού, κρύβεται ένα πιο νοσηρό συναίσθημα. Η ακόρεστη επιθυμία για την απόλυτη εξουσία. Όλα για αυτήν γίνονται. Η αφετηρία κάθε πολέμου, κάθε δικτατορίας, κάθε ανθρώπινης εκμετάλλευσης ταυτίζεται με την δίψα για απόκτηση της εξουσίας. Για να έχει μέλλον η ανθρωπότητα πρέπει να αφανιστεί το Κτήνος.
Το φιλμ βασίζεται αμυδρά πάνω στην ζωή του εικαστικού καλλιτέχνη και ζωγράφου Γκέρχαρντ Ρίχτερ, ο οποίος όμως το απέρριψε. Γνωρίζετε το λόγο που έγινε αυτό;
Δεν γνωρίζω καλά τις λεπτομέρειες αλλά μόνο κάποια περιστατικά σύμφωνα με τα οποία ο Ρίχτερ μόλις είδε το τρέιλερ του φιλμ αντέδρασε έντονα καθώς δεν του άρεσε αυτό που έβλεπε. Αυτομάτως καταδίκασε την ταινία- χωρίς να την έχει δει πάντως- και την χαρακτήρισε ως μια υπερβολική, μελό δουλειά που δεν έχει καμιά σχέση με τη ζωή του. Είναι γνωστό πάντως ότι ο άνθρωπος που τον επηρέασε στην διαμόρφωση της καλλιτεχνικής του ταυτότητας δεν ήταν άλλος από την θεία του η οποία δολοφονήθηκε από τους Ναζί, κάτι που δείχνεται ξεκάθαρα και με καταπληκτικό τρόπο κατά τη γνώμη μου στην ταινία.
Η αλήθεια μπορεί να λάμψει μέσω της τέχνης;
Το πιστεύω ακράδαντα. Ίσως ο καλύτερος δρόμος για να φτάσουμε στην ανακάλυψη της αλήθειας να είναι αυτός της τέχνης. Η τέχνη όμως που δεν έχει να κάνει με καριέρα ή χρήματα αλλά με την συνειδητοποίηση της αλήθειας. Έστω και της δικής σου, υποκειμενικής αλήθειας ως καλλιτέχνης. Είναι νομίζω ότι πιο όμορφο μπορεί να συμβεί στη διαδρομή ενός καλλιτέχνη.
Έχετε ξαναδουλέψει με τον Φλόριαν Χένκελ φον Ντόνερσμαρκ, ευτυχώς στην καλή ταινία του, τις «Ζωές των άλλων» κι όχι την χολιγουντιανή μετριότητα «Τουρίστας» με τους Ντεπ- Τζολί. Πώς είναι η συνεργασία μαζί του;
Είναι ένας πολύ έξυπνος και ταλαντούχος σκηνοθέτης. Μόνο τυχερός είναι ένας ηθοποιός που δουλεύει μαζί του γιατί τα οφέλη που θα αποκομίσει είναι πολλά. Έχει συνεχώς φρέσκιες ιδέες πάνω στο γύρισμα και μπορείς να συζητήσεις μαζί του για τα πάντα. Δεν ενδιαφέρεται μόνο να κάνει τη δική του ταινία αλλά νοιάζεται πραγματικά για τους συνεργάτες του, ενώ πάνω από όλα βάζει τον άνθρωπο.
Από το πέρασμα σας στο Χόλιγουντ- έχετε παίξει με τον Μπρους Γουίλις, τον Λίαμ Νίσον κ.α.- ποιο στοιχείο κρατάτε περισσότερο;
Είναι μια εμπειρία στην οποία ανταποκρίθηκα με το ένστικτο. Γενικά λειτουργώ κυρίως ενστικτωδώς, όπως και με αυτή την ταινία, που όταν διάβασα το σενάριο που μου έστειλε ο Φλόριαν με απορρόφησε. Άλλες ταινίες που έκανα στο Χόλιγουντ τις απόλαυσα λιγότερο κι άλλες περισσότερο, ενώ μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι ο Μπρους Γουίλις, μια που τον αναφέρατε, είναι φοβερός τύπος. Το «Die hard» μάλιστα είναι μια ταινία που μου άρεσε. Κυρίως όμως στο Χόλιγουντ με εντυπωσίασε ένας σκηνοθέτης. Ο Στίβεν Σπίλμπεργκ είναι γεννημένος για αυτό που κάνει. Η επαφή του με την κάμερα είναι μαγική και πραγματικά τον χάζευα- όχι μόνο εγώ- στο πως διευθύνει τον κόσμο και το συνεργείο σε μια τόσο δύσκολη και απαιτητική ταινία όπως τη «Γέφυρα των κατασκόπων». Ήταν πραγματική εμπειρία να δουλέψω με έναν τόσο σημαντικό σκηνοθέτη.
Ποιο σινεμά σας αρέσει περισσότερο;
Βλέπω σχεδόν τα πάντα. Μου αρέσουν όλα τα είδη αν και έχω μια αδυναμία στο αμερικανικό σινεμά της δεκαετίας του 1970, ενώ με γοητεύουν οι σκοτεινοί αντιήρωες σαν τον «Ταξιτζή» του Σκορσέζε.
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
7°
