Romain Gavras: Μικρός ήθελα να γίνω δικτάτορας ή σκηνοθέτης

Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ο πιο ανήσυχος σκηνοθέτης του σύγχρονου κινηματογράφου. Αυτό το καιρό ταξιδεύει από το Αφγανιστάν μέχρι την Τζαμάικα για να τεκμηριώσει το σενάριο της νέας του ταινίας. Hardcore επιλογές για το γιο ενός διάσημου σκηνοθέτη, που θα μπορούσε να ακολουθήσει έναν πολύ πιο ασφαλή, πολύ πιο εμπορικό δρόμο. Είναι ο Romain Gavras και τίποτε δεν είναι δεδομένο. Την Τρίτη 29 Οκτωβρίου θα βρεθεί στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης και θα συζητήσει με τον Γιώργο Αρχιμανδρίτη εφ’ όλης της ύλης.

Καλημέρα. Πού βρίσκεσαι αυτή τη στιγμή;

Είμαι στην Τζαμάικα.

Διακοπές ή δουλειά;

Γράφω προς το παρόν με το σεναριογράφο μου το στόρι για την επόμενη ταινία μου. Μόλις επέστρεψα από το Αφγανιστάν, ήμουν εκεί για δύο εβδομάδες γιατί η ταινία εκτυλίσσεται στο Αφγανιστάν και τώρα βρισκόμαστε σε ένα μυστικό μέρος στη ζούγκλα όπου ολοκληρώνουμε το σενάριο.

Είδα ένα tweet που έστειλες από την Καμπούλ.

Ναι, ναι!

Πότε ήρθες τελευταία φορά στην Ελλάδα;

Το καλοκαίρι πέρασα αρκετό χρόνο στην Ελλάδα. Έχω πολλούς συγγενείς εδώ και πολλούς φίλους στην Αθήνα. Έρχομαι κάθε χρόνο, τα ελληνικά μου είναι πολύ χάλια, η καρδιά μου είναι ελληνο-γαλλική.

Ποια είναι η καλύτερη συμβουλή που σου έδωσε ο πατέρας σου;

Είμαι πολύ τυχερός γιατί έχω έναν πολύ σοφό πατέρα, και μην ξεχνάμε πως είναι ένας αναγνωρισμένος σκηνοθέτης. Με την κυκλοφορία του βίντεο «Stress» με μίσησε όλη η χώρα. Ταυτόχρονα είχε βγει και η ταινία μου. Ο πατέρας μου μού είπε ότι το «Stress» ήταν καλό, αλλά η ταινία μου χάλια. Οι Γάλλοι πάντως είναι πολύ συντηρητικοί με την κουλτούρα, χρειάζονται χρόνο για να αποδεχθούν οτιδήποτε καινούριο. Αλλά και γενικά η δουλειά μου δεν έχει την ίδια απήχηση στην Αμερική, στην Ελλάδα ή στην Αγγλία.

Ξαφνιάστηκες με τις αντιδράσεις για το βίντεο «Stress» των Justice;

Ξαφνιάστηκα που οι άνθρωποι αντιδρούν έντονα σε ένα βιντεοκλίπ και όχι σε άλλα πράγματα. Για παράδειγμα, εγώ σοκάρομαι όταν βλέπω ειδήσεις. Στα μάτια μου φαίνονται πολύ βίαιες, πολύ κακόγουστες. Η βία και το σοκ που μπορούν να προκαλέσουν είναι απίστευτα έντονη, αν το δεις από μια διαφορετική σκοπιά. Στη Γαλλία κάποιοι άνθρωποι είπαν ότι είμαι ρατσιστής, κάποιοι ότι ήμουν νάρκισσος, οι γνώμες διχάστηκαν. Πιο συγκεκριμένα, οι αριστεροί έλεγαν ότι είμαι ρατσιστής και οι δεξιοί ότι είμαι νάρκισσος. Αν όλοι μισούν αυτό που κάνεις, ακόμη και οι αριστεροί, μάλλον είσαι σε καλό δρόμο.

Eίσαι το τρίτο μέλος των Justice;

(Γέλια) Είμαστε φίλοι εδώ και καιρό, και επειδή περνάμε αρκετό χρόνο μαζί μάλλον έχουμε αποκτήσει πολλά κοινά. Αρχίζουμε και μοιάζουμε.

Έχεις πολλούς φίλους μουσικούς. Πώς προέκυψε;

Πάντα ήθελα να γίνω μουσικός, όταν ήμουν μικρότερος όλοι οι φίλοι μου ήταν διάσημοι μουσικοί, αλλά τώρα έφτασε η στιγμή που μεγαλώνουμε, γίναμε 32, και το να είσαι κινηματογραφιστής θεωρείται πιο ώριμο και πιο ενδιαφέρον από το να είσαι μουσικός, και είμαι πολύ χαρούμενος γιατί εγώ ανεβαίνω ενώ αυτοί πέφτουν.

Πόσο διαφέρει, από την εμπειρία σου, να σκηνοθετείς ένα μουσικό βιντεοκλίπ από μια ταινία;

Μεγαλώνοντας στα 90s, η αισθητική μου επηρεάστηκε από τον κινηματογράφο αλλά και από το MTV. Το γκλάμουρ των μουσικών βίντεο προκύπτει βλέποντας Chris Cunningham ή Spike Jonze. Eίναι πολύ ενδιαφέρον να σκηνοθετείς έναν περφόρμερ ή σύντομες ιστορίες και να προσπαθείς να δημιουργήσεις μια αίσθηση σε μία σύντομη χρονική διάρκεια, νομίζω ότι αποτελεί μια πολύ ενδιαφέρουσα άσκηση.

Πολλοί νέοι σκηνοθέτες μουσικών βίντεο χρησιμοποιούν τελευταία το slow motion. Ποια είναι η απόψή σου γι’ αυτό, σου αρέσει;

Έχω χρησιμοποιήσει slow motion σε κάποια κομμάτια, εξαρτάται από τη σκηνή, ένα αμάξι σε αργή κίνηση μπορεί να είναι ενδιαφέρον, ένας τύπος να ανάβει ένα τσιγάρο σε αργή κίνηση μπορεί να είναι βαρετό, έχω δει αρκετά πράγματα σε slow motion που είναι βαρετά.

Η ταινία σου «The Day Has Come» θα προβληθεί στην Αμερική αυτές τις μέρες. Άργησε αρκετά.

Ναι! Μετά από δύο χρόνια, δεν ξέρω τι έγινε με τη διανομή, προβάλλεται τώρα.

Αυτό που μου έκανε εντύπωση στην ταινία ήταν ότι οι ήρωες χρησιμοποιούσαν σύγχρονη και urban γλώσσα.

Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι στην πραγματική ζωή λένε φριχτά πράγματα. Κάτι που δεν υπάρχει στις ταινίες, μιας και συνήθως δεν έχεις την ελευθερία να μιλήσεις έτσι σε μια ταινία.

Πώς ήταν η εμπειρία της συνεργασίας με τη Nan Goldin και τον Robert Pattinson στο διαφημιστικό τoυ Dior; Τι αλλάζει όταν κάνεις διαφημιστικά;

Στις διαφημίσεις είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα, δεν έχεις πολλή ελευθερία, πρέπει να βρεις ένα παραθυράκι, αλλά νομίζω ότι μερικές φορές είναι καλό αυτό. Ακολουθείται μια γραμμή και έχεις και ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορείς να έχεις μια ελευθερία και επίσης από τα μεγάλα διαφημιστικά μπορείς να έχεις κάποια έσοδα για να χρηματοδοτήσεις τα projects και τις ταινίες που δεν είναι τόσο κερδοφόρες. Επίσης ποτέ δεν ντρέπομαι για τις διαφημίσεις που δέχομαι να κάνω, γιατί είναι καλή άσκηση και γιατί ήταν ενδιαφέρον να γνωρίσω τον Robert Pattinson. Ήταν ενδιαφέρον να δουλέψω με ένα μεγάλο σταρ....

Έχουν γίνει όλα στον κινηματογράφο; Πιστεύεις ότι γίνονται καινούργια πράγματα;

Ο κινηματογράφος είναι η νεότερη τέχνη. Είναι μόλις 100 χρονών και έχεις τόσες επιλογές, μπορείς να κάνεις μια ταινία μικρού μήκους ή μια ταινία 5 ωρών, υπάρχουν πράγματα να γίνουν. Το πρόβλημα για μένα είναι ότι οι νέοι δημιουργοί τρέφουν μεγάλο σεβασμό για τον αμερικάνικο κινηματογράφο, για τις κλασικές ταινίες. Θεωρώ πως όταν γράφεις πρέπει να έχεις σεβασμό για τους κλασικούς, αλλά παράλληλα να είσαι ανοιχτός σε νέα πράγματα, γιατί διαφορετικά θα εγκλωβιστείς μέσα στους κανόνες.

Μπορείς να έχεις την αίσθηση του μοντάζ, για παράδειγμα, της nouvelle vague, αλλά να προσθέσεις κάτι σ’ αυτό.

Στη Γαλλία, υπάρχει ακόμη η εντύπωση ότι η nouvelle vague είναι κάτι καινούργιο, ενώ δεν είναι. Δεν θέλω να παρεξηγηθώ. Υπάρχουν πολλές ταινίες από την εποχή της nouvelle vague που μου αρέσουν πολύ, αλλά την ίδια στιγμή η εποχή έχει προχωρήσει, οι περισσότερες ταινίες είναι επηρεασμένες από αυτήν και τις αμερικάνικες ταινίες. Υπάρχουν πολλοί καλοί σκηνοθέτες, αλλά δεν αφήνουν ένα καινούργιο στίγμα.

Μπορούμε να πούμε ότι το Dogma ήταν το τελευταίο καινούργιο είδος;

Το Dogma ήταν ένα καινούργιο ευρωπαϊκό κίνημα που έσκασε από το πουθενά και συπεριελάμβανε κάποιες πραγματικά καλές ταινίες.

Ποιο είναι το πιο συναρπαστικό πράγμα όταν είσαι πίσω από τη κάμερα;

Όταν ήμουν μικρός ήθελα να γίνω πρόεδρος και μετά στα δώδεκα συνειδητοποίησα ότι το να γίνω πρόεδρος δεν θα μου έδινε καμία δύναμη, κι έτσι σκέφτηκα ότι θα γίνω δικτάτορας ή σκηνοθέτης. Στα 16 κατάλαβα ότι δεν ήμουν αρκετά καλός για να γίνω δικτάτορας και έτσι έγινα σκηνοθέτης, που είναι σαν να είσαι δικτάτορας σε ένα μικρότερο κόσμο μάλλον.

Ποια είναι η παλιότερη κινηματογραφική σου ανάμνηση;

Από μια ταινία του πατέρα μου, όπως φαντάζεσαι. Δεν μπορώ να θυμηθώ ποια ταινία ήταν. Μετά από κάθε γύρισμα έβλεπαν κάθε βράδυ τα πλάνα, πρέπει να ήμουν γύρω στα πέντε, και δεν μπορούσα να συλλάβω ότι έβλεπα στην οθόνη τους ανθρώπους που ήταν δίπλα μας. Μου φαινόταν τρομαχτικό, νόμιζα, ότι αν σε τραβούσαν με κάμερα, παγιδεύεσαι ή κλέβουν κάτι από σένα. Θυμάμαι ο πατέρας μου ήθελε να με βάλει να παίξω σε μια σκηνή και εγώ δεν ήθελα γιατί φοβόμουν ότι η κάμερα θα με παγιδεύσει στην οθόνη. Αυτός είναι κι ο λόγος που δεν έγινα ηθοποιός και έγινα σκηνοθέτης. Αισθάνομαι ασφαλής πίσω από την κάμερα.

Έχεις κάποια συμβουλή να δώσεις στα παιδιά που θέλουν να ασχοληθούν με τον κινηματογράφο;

Το καλό είναι ότι ακόμη και με ένα μέτριο υπολογιστή μπορείς να κάνεις μια ταινία, θα έλεγα να την κάνουν ακόμη και αν δεν είναι καλή, μαθαίνεις από τα λάθη σου, και θα είναι πολύ ενδιαφέρον με τις υπάρχουσες δύσκολες συνθήκες να δούμε πώς το αντιλαμβάνονται τα νέα παιδιά στην Ελλάδα. Πολλές φορές, σε ακραίες συνθήκες, αυτό που προκύπτει καλλιτεχνικά είναι πολύ καλό και τώρα είναι η στιγμή να δούμε την καλλιτεχνική παραγωγή στην Ελλάδα.

Μπορούν να δημιουργήσουν συμμαχίες και κολεκτίβες, όπως κάνεις με τη δική σου Kourtrajmé;

Στον κινηματογράφο πρέπει να συνεργάζεσαι. Οι ταινίες είναι αποτέλεσμα συλλογικής δουλειάς, δεν είναι όπως στη ζωγραφική ή τη μουσική. Τίποτε δεν είναι εύκολο να κάνεις μόνος σου.

Μιλήσαμε και νωρίτερα για τη βία, γνωρίζεις την τρέχουσα κατάσταση στην Ελλάδα, τις εξελίξεις με τη Χρυσή Αυγή;

Έλειπα στο Αφγανιστάν, αλλά μόλις γύρισα είδα τι έγινε με τη δολοφονία του παιδιού. Είναι καλό που άρχισαν να πηγαίνουν κάποιοι από αυτούς στη φυλακή.

Για την παγκόσμια οικονομική κρίση τι σκέφτεσαι;

Δεν είμαι οικονομολόγος, αλλά δεν χρειάζεται να είσαι ιδιοφυΐα για να καταλάβεις ότι το να κλείσουν οι τράπεζες μπορεί να μην είναι πολύ κακή ιδέα. Δεν είναι ακριβώς εποικοδομητική λύση, αλλά υπάρχει τεράστιο πρόβλημα με το σύστημα της οικονομίας. Γιατί στο τέλος λέμε ότι έχουμε κρίση και δεν υπάρχουν λεφτά, αλλά στα αλήθεια τα λεφτά που υπάρχουν στον κόσμο είναι τα ίδια. Απλώς κάποιοι έχουν τώρα περισσότερα. Η κρίση είναι ένα δημιούργημα του συστήματος το οποίο χρειάζεται μια μεγάλη αλλαγή για να αλλάξει. Δεν έχω τις απαντήσεις...

Πώς έχετε οργανώσει τη συζήτησή σας στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών;

Νομίζω ότι θα υπάρχει ένα πλάνο στην κουβέντα, δεν ξέρω ακόμη ποιο θα είναι αυτό. Αν δεν ξέρω τι να πω, απλώς θα χορέψω στη σκηνή!

To τελευταίο πράγμα που σε ιντρίγκαρε;

Ένα βιβλίο με τίτλο «The poetry of the Taliban». Είναι ποιήματα γραμμένα από ταλιμπάν και έχουν πραγματικά πολύ ενδιαφέρον.

Μπορείς να μας δώσεις μια εικόνα της νέας σου ταινίας με μια πρόταση;

Όχι ακόμη, γιατί είναι σε εξέλιξη και ακόμη γράφουμε. Ίσως πω μερικά πράγματα, όταν έρθω στην Αθήνα.

Ιnfo: Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Κεντρική Σκηνή. Έναρξη 19.00. Είσοδος ελεύθερη με σειρά προτεραιότητας. Η διανομή των δελτίων εισόδου ξεκινά μία ώρα πριν την εκδήλωση. Στις 29/10.