Ο σκηνοθέτης Μπερνάρντο Μπερτολούτσι πέθανε σήμερα σε ηλικία 77 ετών. Για τις ταινίες του είχε κερδίσει πλήθος βραβείων, ανάμεσα τους και δύο Όσκαρ για το «Ο Τελευταίος Αυτοκράτορας» το 1987, ενώ από τις πιο γνωστές του ήταν «Το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι» και «Ο Κομφορμίστας». Τον Ιταλό δημιουργό, ωστόσο, δεν θα θυμόμαστε μόνο για τα κινηματογραφικά δώρα που μας άφησε, αλλά και για όλα όσα είχε πει για το σινεμά, το Χόλιγουντ, την πολιτική, την ζωή και τον ίδιο του τον εαυτό.
«Νομίζω ότι με τίποτα δεν μπορείς να εξάγεις πολιτισμό με όπλα και τανκς».
«Ζεις μέρα με τη μέρα. Δεν γίνεται να χτίσεις τη ζωή σου».
«Είμαι ακόμα ενάντιος απέναντι σε κάθε είδους λογοκρισία. Αυτό αποτελεί ένα ζήτημα πολύ σημαντικό στη ζωή μου».
«Όταν γυρίζω μία σκηνή, προσπαθώ να αισθανθώ το σώμα, το πρόσωπο και το βάρος του ηθοποιού, γιατί μέχρι εκείνη την στιγμή ο χαρακτήρας υπάρχει μόνο στις σελίδες του σεναρίου. Και πολύ συχνά, τραβάω πράγματα από τη ζωή των ηθοποιών μου. Είμαι πάντα περίεργος για το τι αυτοί οι χαρακτήρες και αυτοί οι ηθοποιοί κρατάν κρυφό για τις ζωές τους».
«Μονοκαλλιέργεια δεν είναι μόνο το Χόλιγουντ, αλλά και ότι οι Αμερικανοί προσπαθούν να εξάγουν δημοκρατία».
«Θυμάμαι όταν ήμουν νέος την δεκαετία του ’60… είχαμε μία υπέροχη αίσθηση για το μέλλον, μία υπέροχη μεγάλη ελπίδα. Αυτό είναι που λείπει από τους νέους σήμερα. Με το αυτό εννοώ το να μπορούν να ονειρεύονται και να αλλάζουν τον κόσμο».
«Δεν έχω κάνει κάποια ταινία εδώ και κάποιο διάστημα, αλλά έχω δει αρκετές. Είναι η μεγαλύτερη σπατάλη του χρόνου μου. Μου αρέσει να δουλεύω, αλλά μου αρέσει και να περιμένω την δουλειά».
«Δεν βλέπω τις ταινίες μου. Νομίζω ότι είναι περισσότερο υγειές και ασφαλές να κρατάω κάποια απόσταση. Φοβάμαι ότι θα απογοητευτώ».
«Δέχομαι όλες τις ερμηνείες των ταινιών μου. Κάθε ταινία που δημιουργώ είναι ένα είδος επιστροφής στην ποίηση για εμένα, ή τουλάχιστον μία προσπάθεια να δημιουργήσω ένα ποίημα».
«Ο κομφορμιστής καταλαβαίνει ότι η αιτία της απελπισμένης αναζήτησης του για συμμόρφωση είναι το γεγονός ότι συνειδητοποιεί ότι είναι διαφορετικός και ότι ποτέ δεν αποδέχτηκε την διαφορετικότητα του».
«Το πρόβλημα με το Χόλιγουντ είναι ότι προσπαθεί να γίνει το μοναδικό είδος κινηματογράφου στον κόσμο, εντάξει; Η εξαπάτηση ότι παντού υπάρχει ένα μοναδικό είδος πολιτισμού, ο οποίος είναι ο πολιτισμός του Χόλιγουντ, και ένας μοναδικός τρόπος ζωής, ο οποίος είναι ο αμερικανικός τρόπος ζωής».
«Μου αρέσει η ικανότητα να βλέπω μια αθωότητα στους ανθρώπους. Διακρίνω πολύ ομορφιά στους νέους. Οι νέοι άνθρωποι βρίσκονται σε εξέλιξη. Τα πρόσωπα, τα σώματα και τα μυαλά τους αλλάζουν συνεχώς. Είναι συναρπαστικό να το αποτυπώνεις αυτό σε μία ταινία».
«Νομίζω ότι η πολιτική είναι ένα μεγάλο μέρος της ζωής. Εάν μπεις στην φυσιολογική, κοινή αίσθηση για μία ιστορία, την πολιτικοποιείς. Εάν επιλέξεις τον συμβατικό δρόμο μίας ιστορίας, ή αρνηθείς να ακολουθήσεις τον συμβατικό της δρόμο, την πολιτικοποιείς».
«Ο πατέρα μου είχε βασικά δύο τρόπους να κρίνει τα πάντα. Είτε κάτι ήταν ποιητικό, είτε δεν ήταν».
«Το ’69 ξεκίνησα ψυχανάλυση και πολύ σύντομα συνειδητοποίησα ότι άλλαζα και νομίζω ότι αυτός ήταν ο λόγος που και οι ταινίες μου άρχισαν να αλλάζουν. Έγιναν πολύ πιο ανοιχτές στον διάλογο».
«Ήθελα να έχω μία αντίδραση από το κοινό. Ήθελα να είμαι σε θέση να μιλήσω σε κάποιον και όχι απλά να μιλάω μόνος μου. Τότε έκανα τον “Κονφορμίστα”, “Το Τελευταίο Τανγκό στο Παρίσι” κ.λπ.. Και ανακάλυψα ότι ήταν κάτι τρομερά επιβραβευτικό, κάτι καινούριο».
«Εάν δεν ερωτευτώ τους χαρακτήρες μου, δεν μπορώ να γυρίσω την ταινία».
«Αυτό είναι κάτι που ονειρευόμουν: να ζω τις ταινίες, να φτάσω σε εκείνο το σημείο, στο οποίο κάποιος μπορεί να ζει για τις ταινίες, να σκέφτομαι κινηματογραφικά, να τρώω κινηματογραφικά, να κοιμάμαι κινηματογραφικά, όπως ένας ζωγράφος ζει, τρώει, κοιμάται ζωγραφίζοντας».
«Μερικές φορές βρίσκεσαι σε συγχρονισμό με την εποχή, μερικές φορές είσαι μπροστά της, μερικές φορές έχεις καθυστερήσει».
«Οι φοιτητές κινηματογράφου πρέπει να μείνουν όσο πιο μακριά γίνεται από τις σχολές κινηματογράφου και τους καθηγητές κινηματογράφου. Η μόνη πραγματική σχολή κινηματογράφου είναι ο ίδιος ο κινηματογράφος».
«Κάθε ταινία που έχω δημιουργήσει ανταποκρίνεται σε μία πολύ ιδιαίτερη στιγμή της ζωής μου. Μου αρέσει να σκέφτομαι ότι εάν κάποιος ήθελε να αναδομήσει την ιστορία της ζωής μου, θα μπορούσε να δει τις ταινίες μου και να καταλάβει τι έχω περάσει».
«Οι ταινίες που μου αρέσουν είναι πάντα οι ταινίες, όπου ο κινηματογράφος επαναπροσδιορίζεται σαν να βρισκόμαστε στις απαρχές του».
«Πλέον δεν με ενδιαφέρει να κάνω πολιτικοποιημένες ταινίες. Υπάρχει κάτι παλιομοδίτικο σε αυτές. Οι νέοι άνθρωποι σήμερα δεν ενδιαφέρονται για την πολιτική. Δεν είναι τόσο παρούσα στη ζωή, όσο συνήθιζε να είναι. Και όλο και περισσότερο μου αρέσουν οι ταινίες, οι οποίες αντανακλούν την σύγχρονη πραγματικότητα».
«Νομίζω ότι το Χόλιγουντ πρέπει επίσης να επηρεαστεί από τους σκηνοθέτες του Χονγκ Κονγκ. Βλέπεις πώς ο Κουέντιν Ταραντίνο είναι το απτό παράδειγμα του πώς μπορείς να εξελιχθείς και πώς μπορείς να προχωρήσεις, εάν δεχτείς την ύπαρξη των διαφορετικών κινηματογραφικών κουλτούρων. Γι’ αυτό οι ανεξάρτητες ταινίες είναι και οι πιο ενδιαφέρουσες».
«Μου αρέσει να βρίσκομαι κεκλεισμένων των θυρών – σε ένα μέρος. Είναι κάτι που γενικότερα προκαλεί λίγη κλειστοφοβία. Ωστόσο, όσον αφορά εμένα, η κλειστοφοβία μετατρέπεται σχεδόν αμέσως σε κλειστοφιλία. Το λατρεύω!»
«Δεν κινηματογραφώ μηνύματα. Αυτό έχω αφήσει να το αναλάβει το ταχυδρομείο».
«Νομίζω ότι κάποτε λάτρευα τις ταινίες του Χόλιγουντ. Θυμάμαι καταπληκτικές περιόδους και στιγμές. Δυστυχώς, όμως, τώρα δεν έχουμε μία τέτοια στιγμή».
«Είμαι ερωτευμένος με την ιδέα του να κάνω μία 3D ταινία. Πιστεύω ότι το 3D θα ήταν υπέροχο σε ένα είδος ρεαλιστικής φυσιολογικής ιστορίας, όχι με το να πετάμε πράγματα στην κάμερα, αλλά χρησιμοποιώντας το 3D στα συναισθήματα σε μία τρυφερή ιστορία».
«Για τους Αμερικανούς δημιουργούς ταινιών τα Όσκαρ είναι κάτι το μυστικιστικό. Για εμένα ήταν σαν να βρίσκομαι σε έναν καθρέφτη των ονείρων μου, όταν ονειρευόμουν το Χόλιγουντ ως έφηβος».
«Άφησα το τέλος ασαφές, γιατί έτσι είναι και η ζωή».
Το φεστιβάλ της Αθήνας, που επιμελείται εδώ και 37 χρόνια ο κριτικός κινηματογράφου Νίνος Φένεκ Μικελίδης, συνεχίζει να αποτελεί πόλο έλξης για όλους τους κινηματογραφόφιλους
5°
