Άννα Καρένινα

Πρέπει να ξεκινήσω με μια παραδοχή. Ανέκαθεν πίστευα πως η Άννα Καρένινα δεν είναι τίποτα περισσότερο από τη ρώσικη εκδοχή της Μαντάμ Μποβαρί. Δηλαδή ένα βιβλίο για την απιστία μιας γυναίκας, ιδωμένης μέσα από το πρίσμα ενός «χριστιανικού αναρχισμού» – χαρακτηρισμός που, υποτίθεται, αποκαλύπτει την ιδεολογική ματιά του Τολστόι. Επιπλέον, πίστευα πως πρόκειται για ένα κλασικό μεν αριστούργημα της παγκόσμιας μυθιστορίας, αλλά πως (λόγω και του όγκου του) αν επιχειρούσα να το διαβάσω θα έπληττα αφόρητα. Και τώρα η ώρα της ομολογίας: φάνηκα (πολύ) μωρός. Και πρέπει από εδώ να ευχαριστήσω την Άγρα που δεν «ανέσυρε» μόνο την παλιά μετάφραση του Αλεξάνδρου, αλλά την πλούτισε με προκλητικές εισαγωγές, βιογραφικά στοιχεία και αλληλογραφία του συγγραφέα, θέσεις και κριτικές για το βιβλίο, αλλά και φωτογραφίες (πόσο απίστευτα όμορφος ήταν ο Λ.Τ. στα εικοσιένα του!), προκαλώντας μου την περιέργεια, για να μπω τελικά στο κείμενο και να βγω μόνο όταν διάβασα «ΤΕΛΟΣ».

Η μεγάλη έκπληξη είναι πως πρόκειται για «σονάτα». Με το ίδιο βάρος, δίπλα στην ιστορία της αριστοκράτισσας Άννας Καρένινα, αναπτύσσεται η ιστορία του γαιοκτήμονα Κονσταντίν (Κόστια) Ντμίτρις Λέβιν – το συγγραφικό alter ego του συγγραφέα. Οι ιστορίες τους εξελίσσονται παράλληλα με πολλούς χαρακτήρες να μπαινοβγαίνουν σ’ αυτές, για να συναντηθούν οι δύο τους λίγο πριν το τέλος του βιβλίου!

Διαβάζοντας την Άννα Καρένινα είναι σαν να παρακολουθείς αγώνα ιπποδρομίας με τους Άννα και Λέβιν να προσπαθούν να κόψουν το νήμα (νόημα της ζωής) ξεπερνώντας εμπόδια (κοινωνικές συμβάσεις). Έχει όμως μια ιδιαιτερότητα. Μπορείς να ακούς όλες τις εσωτερικές συγκρούσεις των «ιππέων». Στο φόντο μια λεπτομερέστατη τοιχογραφία της ρώσικης κοινωνίας του 19ου αιώνα. Ο αγώνας αποδεικνύεται τόσο συγκλονιστικός που προκαλεί παραλήρημα, τόσο σε εσένα όσο και στους διπλανούς σου (για να ανακαλύψεις σε αυτούς από τον Λένιν και τον Τσέχοφ μέχρι τον Ντοστογιέφσκι και τους εκφραστές του μοντέρνου μυθιστορήματος, όπως ο Τζόις).

Άννα Καρένινα, Λέων Τολστόι, μτφ. Άρης Αλεξάνδρου, εκδ. Άγρα, σελ. 1.267