Βιβλιο

Διαβάσαμε την «Εκμηδένιση» του Μισέλ Ουελμπέκ

Σαγηνευτικό μυθιστόρημα, όπως τα περισσότερα του γάλλου συγγραφέα

4754-202316.jpeg
Στέφανος Τσιτσόπουλος
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Μισέλ Ουελμπέκ
Μισέλ Ουελμπέκ © Guillaume Pinon/NurPhoto via Getty Images

Βιβλιοκριτική για το νέο μυθιστόρημα «Εκμηδένιση» του Μισέλ Ουελμπέκ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία.

Στα βιβλιοπωλεία από την Εστία και σε πολύ δυνατή μετάφραση του Γιώργου (θερμά συγχαρητήρια) Καράμπελα. Αστυνομικό θρίλερ: Πρωτοφανείς τρομοκρατικές επιθέσεις ανά τις θάλασσες του πλανήτη κόβουν πλοία στα δύο, άρα ποιοι και γιατί. Πολιτικό δράμα: Ο Πωλ δουλεύει στο υπουργείο Οικονομκών, σύμβουλος παρά τω Μπρυνό, που στις εκλογές του 2027 κατεβαίνει για αντιπρόεδρος. Οικογενειακή σάγκα: ο Πωλ, ο Ορελιάν, η Πρυντάνς, η Ίντυ, ο Ερβέ, η Σεσίλ, η Μαντλέν και ο Εντουάρ είναι σύντροφοι, αδέλφια, νύφες, κουνιάδοι, πατέρες μάνες, κόρες και γιοι, που η απευθείας ή η τεθλασμένη γραμμή του αίματος προσφέρει στον Μισέλ Ουεμπλέκ την ιδανική ευκαιρία για να μιλήσει για ερωτικές, λιωμένες ή τελειωμένες οικογενειακές σχέσεις, καυγάδες, συμβιβασμούς αλλά και από καρδιάς αναγεννήσεις, επανενώνεις και σμιξίματα. Υπαρξιακή περιπλάνηση, θρησκευτικότητα και τα πάντα όλα!

0527797_1.jpg
Πολύπλοκο και φιλόδοξα ολιστικό, το νέο μυθιστόρημα του Μισέλ Ουελμπέκ με τίτλο «Εκμηδένιση» είναι αναμφίβολα έργο ωριμότητας και κατακτημένης δεξιοτεχνίας. Ο τύπος κροσάρει άφοβα, χρόνια τώρα, ανάμεσα σε όλα τα «κύτταρα» που ενωμένα φτιάχνουν το corpus της σύγχρονης πραγματικότητας. Το τάλαντό του είναι θαυμαστό σαν του Μπαλζάκ ή του Προυστ. Ο Ουελμπέκ ανατέμνει φαινομενικά ασύνδετα αναμεταξύ τους πράγματα και μέσω δεξιοτεχνικών ελιγμών τα μυθοπλάθει σε παθιασμένα μανιφέστα για τις σχέσεις των ανθρώπων στον παρόντα χρόνο. Στο σήμερα, που η παγκόσμια οικονομία, η καπιταλιστική ανάπτυξη και η σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα της μεταδημοκρατίας κατάργησε τα σύνορα και ξεπέρασε τα εθνικά κράτη, συνθλίβοντας το άτομο ισοπεδώντας τα πάντα. Διαλυμένες οικογενειακές σχέσεις και πολιτική, σεξ και αποκτηνωτική αδιαφορία για τον περίγυρο που οι ήρωες τον αποδέχονται με ένα so fucking what και στα αρχίδια μας. Αρκεί να υπάρχει σύνδεση στο ίντερνετ για καλό πορνό, λεφτά για κρασιά, ρούχα, εστιατόρια, ακριβά αυτοκίνητα, διαμερίσματα σε καλές περιοχές μακριά από τα επικίνδυνα μπανλίε…

Όμως ορίστε τι διαφοροποιεί την «Εκμηδένιση» από τα προηγούμενα βιβλία του Ουελμπέκ: τολμώ να πω πως αυτό είναι το πιο «ευάλωτο» και φιλο-ανθρώπινο βιβλίο του. Κοντά στις επτακόσιες σελίδες του, ναι, εντάξει, όλα τα παραπάνω παρελαύνουν, αλλά σε περιφερειακό, ας το αποκαλέσω, επίπεδο. Γιατί στο κέντρο της «Εκμηδένισης», όσο την προχωράς από τα κυνικά ουελμπεκικά των πρώτων σελίδων, ο μισανθρωπισμός υποχωρεί και ο κυνισμός της εποχής, η απανθρωπιά και η παρακμή της δίνουν τη θέση τους σε μια προσπάθεια των υποκειμένων, πλην πολωμένων και πωρωμένων εξαιρέσεων, να επουλώσουν τις πληγές τους ή τουλάχιστον να κάνουν μια προσπάθεια να επιστρέψουν σε ένα παρελθόν ανθρωπιάς.

Προ ουελμπεκικής μεταδημοκρατίας, όπως την αντιλαμβάνεται, προ παγκοσμιοποιημένου καταναλωτικού καπιταλισμού, στην «Εκμηδένιση» συμβαίνει κάτι σαν επιστροφή στις πατρογονικές εστίες της παιδικής ηλικίας, του Πωλ. Τότε που προσδοκούσε ένα ευφρόσυνο ανεξερεύνητο μεν αλλά γοητευτικό μέλλον. Η εφηβεία του Πωλ, του κεντρικού ήρωα εν προκειμένω, έτρεξε κάποτε στην επαρχία και σε παιδικά δωμάτια διακοσμημένα με αφίσες των Nirvana και της Κέρι Αν Μος του Matrix, χωρίς τα τεχνολογικά θαυμάσια τρένα που τώρα πιάνουν 340 χιλιόμετρα την ώρα και τον πηγαινοφέρνουν από το Παρίσι στη γενέτειρα, για λόγους ειδικού σκοπού (no spoiler). Πλέον ο ήρωας στοχάζεται για το αν τελικά άξιζε να περιμένει και να ονειρεύεται ένα λουσάτο μέλλον. Το παρόν και το παρελθόν του Πωλ (έντεχνα ο Ουελμπέκ πηγαινοφέρνει τον ψυχισμό του μπρος πίσω, σαν Σισύφειο μαρτύριο που δεν καταλήγει πουθενά), η ενηλικίωση και η αναπόφευκτη φθορά που συνεπάγεται, τον κάνουν συνεχώς να αναθεωρεί κάθε βεβαιότητα.

Επίσης, μαντέψτε! Στην «Εκμηδένιση» δεν υπάρχουν πορνοδιαστροφικές σεκάνς ή φουλ αντιμουσουλμανισμός, αν και εντάξει, πάλι ο Μισέλ καταφεύγει σε σκηνές περιγραφικού σεξ με τις γνωστές ουελμπεκικές αθυροστομίες (πίπα, μουνάκιας, κάβλα, κώλος ποθητός και πήδημα μέχρι θανάτου). Όμως αυτά νομίζω πλέον πως τα γράφει για να τα γράφει! Υποσκάπτει και αυτοτρολάρει τα παλιά εγώ των περασμένων ηρώων του, τότε που έλεγες Ουελμπέκ και ήξερες πως θα σκάσει στις σελίδες μια πορνογραφία ολκής κι ένας σεξοσαδισμός αλά Ντε Σαντ χωρίς όρια. Αυτό δεν συμβαίνει στην «Εκμηδένιση». Επίσης, στο μυθιστόρημα το αντιμουσουλμανικό του μένος σχεδόν είναι ανύπαρκτο· ρίχνει κάνα δυο μπαταριές, μα ως εκεί.

Βέβαια, οι φανατικοί αντι-ουελμπεκικοί θα σταθούν πάλι στο φλερτ του συγγραφέα με τους ταυτοτικούς, τη Λεπέν, τον Τραμπ και τον θαυμασμό του για την παλιά γαλλική μοναρχία ή τον ντούρο αντιευρωπαϊσμό του. Στην «Εκμηδένιση», ο εθνοταυτοτισμός ορίζει την εξέλιξη της υπόθεσης αλλά και πολλούς ψυχισμούς κάποιων από τους πρωταγωνιστές, αλλά δε συνθέτει τη βασική ωδή, δεν επισκιάζει το βασικό μήνυμα (ή αυτό που νομίζω πως θέλει να περάσει ο συγγραφέας): πως, δηλαδή, το αίμα τελικά, που ορίζει σε πολλαπλά επίπεδα την εξέλιξη του άτομου, είναι κάτι πολύ ισχυρό για να του αντισταθείς. Γι’ αυτό και θα γίνεις καλύτερος άνθρωπος, αν καταφέρεις να συμφιλιωθείς με τον περίγυρό σου προσπαθώντας να φτιάξεις τα χαλασμένα οικογενειακά, κι ας μέχρι τούδε αδιαφορούσες ή το θεωρούσες μάταιο να προσπαθήσεις.

Ναι, στιγμές-στιγμές, στην «Εκμηδένιση» ο Ουελμπέκ στάζει στοργή(!), αληθινή φιλία(!) και ρομαντικό(!) έρωτα. Τελειώνεις το βιβλίο και, παρά τα κλασικά ουελμπεκικά περί φθοράς, παρακμής και αφανισμού που επιφυλάσσει το μέλλον στον δυτικό άνθρωπο (no spoiler), στο τέλος μια ακτίνα παλεύει να φωτίσει τα σκοτάδια αυτού του βιβλίου. Αναμφίβολα, η «Εκμηδένιση» θα ενθουσιάσει τους ουελμπεκικούς και θα κάνει τους φανατικούς εχθρούς του να αναρωτηθούν τι έπαθε ο τύπος. Τολμώ να σλογκανάρω: Ανθρωπιά, αυτό μου δείχνει ότι έπαθε.

Σας προτρέπω να τον διαβάσετε, ο τύπος παραμένει (ως προς τη δομή, τον άξονα, την κατασκευή, τη γλώσσα, τη σύνταξη και τα κόλπα στην πλοκή) ένας σκοτεινός Ντοστογιέφσκι κι ένας ξεσάλος (ώρες-ώρες) Σελίν, που όμως στο παρόν τεμάχιο σαν να το γυρίζει κάπου αλλού. Αν και με τον Ουελμπέκ ποτέ δεν ξέρεις. Στο κάτω-κάτω, ο Πωλ δεν είναι παρά ένας μυθιστορηματικός ήρωας κι όχι μια αποτύπωση της τωρινής κατάστασης του Ουελμπέκ, που στο βάθος της ψυχής του παραμονεύει πάντα ένα μαύρο πιο σκούρο και από τους ουρανούς πάνω από το Παρίσι, όταν πετούν κοράκια και κουρούνες κρώζοντας πως έρχεται κακή καταιγίδα.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Λέσχη Ανάγνωσης Νορβηγικής Λογοτεχνίας: Συζητήσεις γύρω από τη νεότερη και σύγχρονη νορβηγική λογοτεχνία
Λέσχη Ανάγνωσης Νορβηγικής Λογοτεχνίας: Συζητήσεις γύρω από τη νεότερη και σύγχρονη νορβηγική λογοτεχνία

Κάθε τελευταία Τετάρτη του μήνα, στις 7 μ.μ., το Ζάτοπεκ γεμίζει από χρώμα: κόκκινο, μπλε και λευκό ― της αγάπης, της θάλασσας και του χιονιού

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.