Πώς πρέπει να προετοιμαστείς αν σκέφτεσαι να υιοθετήσεις έναν σκύλο; Πώς είναι να ζεις με τετράποδα παιδιά; Πώς γίνεται ένας σκύλος να έχει ανθρώπινα χαρακτηριστικά και σελίδα στο Facebook;
Συνέντευξη: Μιλήσαμε με τον Κυριάκο Αθανασιάδη για το «Πήραμε σκύλο» (εκδ. Κλειδάριθμος) και τη ζωή με τους Αρσέν, Άγκαθα, Φαντομά και την Κική Τσιλιγγερίδου
Μερικοί άνθρωποι μας εμπνέουν και μας κάνουν να χαιρόμαστε απλώς και μόνο επειδή έχουμε το προνόμιο να παρακολουθούμε τον τρόπο που σκέφτονται, τον τρόπο που γράφουν, κυρίως τον τρόπο τους να σχετίζονται. Ένας από αυτούς είναι ο συγγραφέας Κυριάκος Αθανασιάδης τον οποίο γνώριζα ήδη από τη διαδικτυακή ζωή. Οι αναρτήσεις του στο Fb περιλαμβάνουν από εκτενή ποστ-shortcuts για την πανδημία, τα εμβόλια, τις μάσκες, τη ζωή στην καραντίνα, μέχρι έργα τέχνης και δημοσιεύματα από τον ξένο Τύπο, σχολιασμό της επικαιρότητας, οτιδήποτε έχει να κάνει με βιβλία, βιβλιοκριτικές του ίδιου, βιβλιοφιλικές ειδήσεις ή αναγγελίες βιβλίων που έχουν γράψει στην οικογένειά τους (θα μας το εξηγήσει), οτιδήποτε έχει σχέση με ζώα, αλλά και αστείες ιστορίες καθημερινότητας της φανταστικής οικογένειάς τους που αναρωτιέσαι αν πραγματικά συνέβησαν, ή αν απλά έχει αυτή την ικανότητα να προσαρμόζει τη γραφή του ανά πάσα στιγμή, χωρίς να χάνει ποτέ το ύφος, την ευφυΐα και το χιούμορ του. Αφορμή για τη συζήτησή μας υπήρξε η Ζωή με τον Αρσέν, από όπου ξεπήδησε το βιβλίο «Πήραμε σκύλο - Πώς είναι να ζεις στο ίδιο σπίτι με ένα τετράποδο παιδί» (εκδ. Κλειδάριθμος), ένα βιβλίο με όλα αυτά που θα ήταν καλό να γνωρίζουν όσοι θέλουν να πάρουν σκύλο, όσοι ήδη έχουν ή χρειάζονται μια μικρή έμπνευση για να το κάνουν. Αλλά όχι μόνο.
Έχει γράψει πάρα πολλά βιβλία. Αυτό είναι το αγαπημένο του γιατί, όπως μου λέει, μιλάει για τον Αρσέν, το παγκ που πήρανε με τη συγγραφέα και δημοσιογράφο Κική Τσιλιγγερίδου πριν 6 χρόνια, στο σπίτι τους στη Θεσσαλονίκη, και τους άλλαξε τη ζωή. Το «Πήραμε σκύλο» είναι μια αφήγηση γεμάτη τρυφερότητα και χιούμορ για τα αγαπημένα τετράποδα παιδιά τους μια που, από τότε, η οικογένειά τους μεγάλωσε. Πριν από δύο χρόνια προστέθηκε ένα δεύτερο παγκ, η Άγκαθα, και πολύ πιο πριν μία γάτα, η Φαντομά, τις περιπέτειες των οποίων παρακολουθούμε από τη σελίδα τους στο Facebook.
Μου έχεις πει ότι ο Αρσέν σού άλλαξε τη ζωή. Πάντα έχω στο μυαλό μου πως το να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να αλλάζει είναι ένα πολύ μεγάλο δώρο που μπορούμε να μας κάνουμε…
Ναι, νομίζω πως έτσι είναι. Μολονότι εγώ δεν φημίζομαι για τις αλλαγές μου. Βασικά, το άκρως αντίθετο. Μου άρεσαν από πάντα τα ίδια πράγματα που μου αρέσουν και τώρα, και αντιπαθώ επίσης τα ίδια πράγματα μια ζωή. Είμαι κάπως μονολιθικός σ’ αυτά, δεν αλλάζω. Οπότε, δεν ξέρω, μπορεί και να αντιστάθηκα κιόλας — όμως ίσως για μια-δυο στιγμές όλο κι όλο, όχι πολύ περισσότερο. Ήταν μεγάλος έρωτας από την αρχή. Ξέρεις, δεν ήμουν ο κλασικός τύπος του φιλόζωου κι όλα αυτά, σχεδόν δεν έβλεπα τα άλλα σκυλιά στον δρόμο, δεν τους έδινα σημασία, δεν είπα ποτέ μου, «Α, τι καλό σκυλάκι, να το χαϊδέψω;» Μεγάλωσα με γάτες, αλλά και πάλι ούτε με τις γάτες είχα κανένα δέσιμο.
Θέλω να πω, ό,τι και να γίνει, δεν προλαβαίνω πια όταν μεγαλώσω κι άλλο να βρεθώ ξαφνικά με τρία-τέσσερα σκυλιά στο σπίτι, με δέκα γάτες, με ποντίκια, με ιγκουάνα κι όλα αυτά, ο περίεργος γραφικός της πολυκατοικίας που δεν μιλάει με τους άλλους, δεν πλένεται, στο τέλος τον τρώνε οι γάτες και τον βρίσκουν μετά από καιρό οι γείτονες. Δηλαδή, εντάξει, και τώρα είμαι κάπως γραφικός, αλλά δεν με δείχνουν κιόλας με το δάχτυλο. Εκτός κι αν με δείχνουν, και δεν το προσέχω. Αλλά ναι, ο Αρσέν με άλλαξε. Ξαφνικά, δέκα μέρες μετά τον ερχομό του στο σπίτι, άρχισα να βλέπω κάθε μέρα βιντεάκια με παγκ, με άλλα σκυλιά, με γκνου, με ό,τι θέλεις — με τις ώρες. Ακόμα το κάνω, και μάλιστα έχω αρχίσει πια και τα στέλνω και στους άλλους. Μιλάμε για πολιτικά βιβλία με κάποιον βιβλιοκριτικό, π.χ., λέμε καληνύχτα, και στο τέλος τού στέλνω και το βίντεο με μια καμηλοπάρδαλη που γέννησε στον τάδε ζωολογικό κήπο ένα καμηλοπαρδαλάκι. Δεν μου ξαναμιλάνε, αλλά εντάξει. Όμως ο Αρσέν με άλλαξε και αλλιώς, σχεδόν στα πάντα. Το κάνουν αυτό τα σκυλιά.
Δεν θυμάμαι καθόλου πώς ξεκίνησε αυτό το πρότζεκτ, ποια ήταν η αφορμή, ή πώς μου ήρθε η ιδέα. Δηλαδή, δεν συγκέντρωνα στοιχεία και συμβουλές και τα λοιπά για να τα κάνω βιβλίο. Απλώς από κάποια στιγμή και μετά τα ήξερα, τα είχα μάθει — και μάθαινα και άλλα διαρκώς. Έγινα κάτι σαν ειδικός. Αλλά όχι ειδικός σαν εκπαιδευτής, ας πούμε, ή οτιδήποτε παρεμφερές. Ειδικός στο πώς να μεγαλώνω εγώ τον Αρσέν, και στο να συμβουλεύσω κάποιον να προετοιμαστεί για τον ερχομό ενός πολύ περίεργου παιδιού στο σπίτι. Ήδη είχα αρχίσει να δίνω συμβουλές στον δρόμο — κάθε μέρα στις βόλτες μας μιλάω με κόσμο, και δεν χάνω ευκαιρία να λέω διάφορες σοφίες. Εκ των οποίων η κυριότερη είναι αυτή: πάρτε καλύτερα ένα παπαγαλάκι, τα σκυλιά είναι δύσκολα, πρέπει να τους αφοσιωθείς. Κάποια στιγμή πάντως, εκεί που έτρεχα, γιατί τρέχω κιόλας και, τρέχοντας, σκέφτομαι μελλοντικά βιβλία, ή λύνω προβλήματα δομής σ’ αυτό που γράφω εκείνο τον καιρό κ.ο.κ. (είναι γνωστό αυτό με το τρέξιμο), κάποια στιγμή λοιπόν ήρθε η ιδέα. Όπως συμβαίνει και με κάθε βιβλίο άλλωστε. Η ιδέα γεννιέται ολοκληρωμένη στο μυαλό σου, και πάντα έρχεται ακάλεστη.
Ναι, αυτό που λες: νομίζω ότι οι περισσότεροι άνθρωποι παίρνουν ένα ζώο, όπως κάνουν ένα παιδί, χωρίς να είναι έτοιμοι ή να ξέρουν ακριβώς τι τους περιμένει. Μαθαίνουν στην πράξη, ή δεν μαθαίνουν ποτέ και ζουν δυστυχισμένοι…
Ναι, ναι, αυτό. Και ζουν δυστυχισμένα και τα σκυλιά μαζί τους, αν δεν μάθουν. Ή μάλλον, αν δεν θελήσουν να μάθουν. Γιατί δεν είναι κάτι που δεν μαθαίνεται. Μια χαρά μαθαίνεται. Αυτό λέω και στο βιβλίο. Απλώς πρέπει να θέλεις να μάθεις, δηλαδή να πεις, «Πλέον η μέρα μου θα είναι κατά τρεις ώρες μικρότερη, τέρμα, πήρα σκύλο». Γιατί εκείνες τις τρεις ώρες —που βέβαια θα μοιράζονται στις δεκάξι που είμαστε ξύπνιοι— δεν θα είμαι πια μόνος, θα είμαι μαζί του. Εννοώ, κολλητά μαζί του. Κυριολεκτικά. Χώρια όλες τις υπόλοιπες που και πάλι θα είμαστε παρέα. Ναι, προφανώς εντέλει θα φαίνεται πολύ μεγαλύτερη η μέρα, και πολύ πιο πλούσια, αλλά εσύ αρχικά πρέπει να πεις στον εαυτό σου αυτό ακριβώς: χάνω για ένα σημαντικό ποσοστό της ημέρας μου το αυτεξούσιόν μου, το ξεχνάω πια αυτό, και το ξεχνάω για τα επόμενα δεκάξι χρόνια. Ένας σκύλος σημαίνει πολλά, όλα αυτά που ξέρουμε όλοι μας, αλλά πρώτα-πρώτα σημαίνει υποχρεώσεις, δουλειά, έξοδα, άγχος, ευθύνη, επαγρύπνηση. Οι αγάπες, τα παιχνίδια, η παντοτινή αφοσίωση και όλα αυτά που μεγαλώνουν και ομορφαίνουν τη ζωή μας, οφείλουν να έρχονται δεύτερα.
Το ένα κομμάτι του βιβλίου είναι χρηστικό, όλα αυτά που οφείλουμε να κάνουμε παίρνοντας ένα σκύλο. Υπάρχουν όμως και τα ένθετα «Η ζωή με τον Αρσέν», προς επίρρωση, που περιγράφουν τη δική σας καθημερινή σχέση, μια σχέση σεβασμού και αγάπης, που είναι και πολύ ωραία γραμμένα – όλο φυσικά είναι ωραία γραμμένο, απλά αυτό είναι πιο προσωπικό. Νομίζω ότι και μόνο να παρατηρούμε πώς αγαπάει κάποιος, πώς φροντίζει, πώς νοιάζεται –όπως εμείς, εσάς– από μόνο του μπορεί να μας μάθει πολλά πράγματα.
Με την παρατήρηση γράφονται και τα βιβλία άλλωστε, όλα τα βιβλία. Επίσης με διαρκή, ακούραστη ανάγνωση και με μπόλικη χειρωναξία βέβαια, αλλά το βασικό είναι να παρατηρείς, να βλέπεις τους άλλους, να τους κρίνεις, να τους «βαθμολογείς» κι όλα αυτά. Έτσι, ναι, πράγματι οι βάσεις του βιβλίου προφανώς τέθηκαν από την παρατήρηση των δικών μας σκυλιών όλα αυτά τα χρόνια, σε κάθε τους φάση, σε κάθε τους στιγμή. Από το φαΐ και τον ύπνο τους μέχρι τις βόλτες έξω, το παιχνίδι, την κοινωνικοποίησή τους, τις αρρώστιες τους — τα πάντα. Οπότε στο βιβλίο οι ενδιαφερόμενοι θα βρουν ό,τι πρέπει να ξέρει κανείς για το σκυλί που σκέφτονται να πάρουν, ενώ όσοι έχουν ήδη σκυλί θα επιβεβαιώσουν αυτά που βιώνουν καθημερινά — και μάλλον θα συγκινηθούν και λίγο παραπάνω, και οπωσδήποτε θα χαμογελάνε διαρκώς. Ο οδηγός, αυτές οι «οδηγίες χρήσης», γεννήθηκε από την παρατήρηση κυρίως δύο σκυλιών, των δικών μας, αλλά αφορά όλα τα σκυλιά απολύτως, γιατί κάθε σκυλί είναι διαφορετικό από όλα τα άλλα όπως και ένας άνθρωπος είναι διαφορετικός από όλους τους άλλους: δηλαδή, εντέλει, όλα τα σκυλιά μοιάζουν τρομερά μεταξύ τους, όπως και όλοι οι άνθρωποι επίσης.
Ο Αρσέν είναι αξιαγάπητος. Μαθαίνουμε πολλά πράγματα για αυτόν: ο Αρσέν δεν είναι πολύ κοινωνικός, είναι ήσυχος, φοβάται όταν μένει μόνος του… Το βιβλίο μάς μαθαίνει ότι τα ζώα που ζουν μαζί μας έχουν συναισθήματα, δικαιώματα, έχουν ανθρώπινα χαρακτηριστικά.
Ναι, αυτός ήταν ο δεύτερος κύριος στόχος του βιβλίου. Ο πρώτος ήταν οι συμβουλές, η «εκπαίδευση» αυτού που θέλει να πάρει σκύλο — και η ψυχαγωγία αυτού που ζει ήδη με έναν σκύλο, ή με περισσότερους, και απλώς θέλει να το χαρεί διαβάζοντας για τον εαυτό του. Ο δεύτερος στόχος είναι να λέω συνέχεια ότι τα σκυλιά προφανώς και έχουν συναισθήματα και δικαιώματα. Υπάρχει άλλωστε τεράστια συζήτηση πάνω σε αυτό — εμάς μάς φαίνεται πέρα για πέρα λογικό, είμαστε σίγουροι ότι κάνει μπαμ, αλλά μέχρι πριν από λίγες δεκαετίες αυτό δεν ίσχυε κατά τον ίδιο τρόπο που ισχύει σήμερα. Και δεν ισχύει βέβαια για τα περισσότερα άλλα ζώα, είτε αυτά που τρώμε είτε τα άγρια. Κάποια στιγμή θα αλλάξει αυτό, είναι αναπόφευκτο, αλλά ακόμα δεν είμαστε έτοιμοι. Παρά ταύτα, ναι, τα σκυλιά τα έχουν όλα αυτά και με το παραπάνω. Και, όταν υιοθετούμε κάποιο, δεν μας παίρνει να το ξεχνάμε ποτέ — ούτε μια στιγμή. Τα σκυλιά δεν είναι άνθρωποι, αλλά αν δεν τους φέρεσαι σαν να ήταν, τότε καλύτερα να μην έχεις σκύλο. Είναι τόσο απλό.
Πας/πηγαίνετε αλήθεια 5 φορές την ημέρα βόλτα με τον Αρσέν και την Άγκαθα; Ακούγεται σχεδόν εξωπραγματικό!
Ναι, είναι, αν και δεν το πολυλέμε γιατί, είπαμε: ο γραφικός της γειτονιάς. Στο βιβλίο μιλάω μάλλον εξαντλητικά για το θέμα της βόλτας, οπότε ας μην τρομάξουν από αυτό ειδικά οι υποψήφιοι σκυλογονείς. Δεν χρειάζεται να βγαίνουν πέντε φορές την ημέρα οι ίδιοι, αλίμονο. Θα διαβάσουν, αν πάρουν το βιβλίο, και θα δουν πώς πρέπει να το κάνουν, και πώς μπορούν να το κάνουν χωρίς να τους τρώει πολύ χρόνο. Από την άλλη, εγώ δουλεύω δεκάξι ώρες στο γραφείο, εφτά μέρες τη βδομάδα, οπότε οι πέντε βόλτες ημερησίως είναι η σωτηρία μου. Ο Αρσέν και η Άγκαθα είναι οι personal trainer μου.
[Ο Αρσέν και η Άγκαθα διαμαρτύρονται για το γεύμα τους της Παρασκευής]
Τον Αρσέν τον γνωρίζουμε πριν από το βιβλίο. Δεν συνηθίζεται τα σκυλιά να κάνουν αναρτήσεις! Πώς προέκυψε η σελίδα του στο Facebook;
Είχαμε στο μυαλό μας ότι θα κάναμε τη σελίδα του πριν καν έρθει στο σπίτι μας. Δεν θυμόμαστε πώς, αλλά το είχαμε δέσει. Απλώς δεν μας πέρασε ποτέ από τον νου ότι θα είχε και τέτοια επιτυχία, τόσο κόσμο να τον ακολουθεί, κι αυτόν και τις αδελφές του. Είναι πάνω από 10.000 άνθρωποι εκεί, ανεβάζουμε τέσσερα-πέντε ποστ καθημερινά, και κάθε ποστ το βλέπουν 3.000-4.000 από αυτούς, κάποια μάλιστα και πολλοί περισσότεροι. Κυρίως όμως, αλληλεπιδρούμε με όλους αυτούς τους γενναιόδωρους ανθρώπους, είναι φίλοι μας, μερικοί από αυτούς έγιναν και κολλητοί μας, και πολλές-πολλές δεκάδες κάνουν παρέα μεταξύ τους, βγαίνουν, τρώνε-πίνουν, κάνουν μαζί γενέθλια και τα λοιπά — προ πανδημίας αυτά, φυσικά. Και βέβαια ο Αρσέν απαντά στα μηνύματά τους, στέλνει ειδικές φωτογραφίες του και δυο λογάκια σε παιδιά που θα του το ζητήσουν αν έχουν κάτι ιδιαίτερο, γενέθλια ας πούμε, ή αν πρόκειται να μπουν στο νοσοκομείο για μια επέμβαση… χίλια δυο. Είναι ωραία. Είναι ένα από τα πιο όμορφα κομμάτια της ζωής μας η σελίδα των παιδιών.
Ναι, αφήστε. Τώρα που θα αρχίσουν να βγαίνουν και τα βιβλία που μετέφρασε για τον Κλειδάριθμο, θα το πάρει πολύ απάνω του και ποιος τον ακούει — δεν είναι και ο καλύτερος χαρακτήρας. Είναι παιδικά βιβλία βέβαια, μη νομίζει κανείς ότι μεταφράζει και ενηλίκων.
Κι εσάς σάς γνωρίζουμε από τα χρόνια της Πράγας... Θυμάμαι την ανάρτηση όταν είχατε προσγειωθεί στην Αθήνα στο κύμα του Μαρτίου, που είχε γίνει viral.
Ναι, γυρίσαμε μετά από τρία χρόνια εκεί, και ήταν μια ολόκληρη περιπέτεια όλο αυτό, ο επαναπατρισμός εν μέσω πανδημίας και σκληρής καραντίνας εννοώ, για την οποία δεν μπορείς να είσαι προετοιμασμένος. Μάλιστα, νοικιάσαμε το σπίτι όπου θα μένουμε τα επόμενα χρόνια από φωτογραφίες… Όμως τέλος καλό όλα καλά. Θέλω να πω, είμαστε οκέι τώρα, και, αν υποθέσουμε ότι θα επιστρέφαμε ούτως ή άλλως κάποια στιγμή, καλύτερα που έγινε έτσι, στα ξαφνικά. Έπειτα, η Θεσσαλονίκη θα τα πάει πολύ καλά στο άμεσο μέλλον, θα αλλάξει τρομερά και προς το πολύ καλύτερο — χαιρόμαστε που θα είμαστε εδώ να το δούμε αυτό.
Με τις αναρτήσεις η ζωή, για κάποιους, μπορεί να γίνεται κάπως διάφανη. Δηλαδή εγώ νιώθω ότι σε ξέρω, προτού μιλήσουμε και χωρίς να έχουμε συναντηθεί ποτέ…
Ορθόν. Τα λέω όλα. Και για τα επαγγελματικά μου, και για τα πολιτικά, τα οπαδικά, τα οικογενειακά, όλα. Βασικά, όλοι τα λέμε όλα, αλλά πολλοί δεν το καταλαβαίνουν ότι το κάνουν. Όμως φαίνεται, ακόμη και ένα ανώνυμο τρολ είναι διάτρητο στα social. Ξέρουμε ποιος είναι, τι προβλήματα κουβαλάει, τι θέματα έχει. Όλα.
[Ο Αρσέν ποστάρει συχνά για την αδελφή του, τη Φαντομά, με αγάπη πάντα!]
Πες μας κάτι που θεωρείς σημαντικό, εκτός οικογένειας, ή κάτι εξομολογητικό…
Δεν έχω κάτι σημαντικό εκτός οικογένειας… Είναι οι φίλοι μας βέβαια, και είναι και ο Άρης, αλλά κάτι άλλο… δεν ξέρω. Βασικά, όπως είπα και πριν, δουλεύω πολύ, όλη μέρα, οπότε δεν έχω και πολλές παραστάσεις πια. Είμαι κάπως weirdo. Τώρα, εξομολογητικό… Πέραν τού ότι κάποια στιγμή θα γράψω ένα μυθιστόρημα για τα δικά μου 80s; Νά, δεν έχω δει τον «Νονό», ας πούμε. Και διάφορα βασικά φιλμ. Όπως επίσης δεν έχω διαβάσει πολλά βασικά βιβλία — πράγμα ντροπιαστικό. Αλλά έχω διαβάσει από τέσσερις-πέντε φορές, μεταξύ άλλων, τον «Μόμπι-Ντικ» και τη «Θεία Τραγωδία», καθώς και το πρωτότυπο, οπότε συγχωρεμένος. (Σαν επιμελητής, αλλιώς δεν θα το έκανα. Το λέω για να μην παρεξηγηθώ).
Μερικές φορές είναι αυτές οι τόσο αστείες ιστορίες από την καθημερινή σας ζωή, που διαβάζουμε στα ποστ, που είμαι σίγουρη πως ενώ γελάει ακνείς την ίδια στιγμή αναρωτιέται: Τώρα αυτό όντως συνέβη; Ήταν αλήθεια η ιστορία με τον κύριο που μπερδεύει τον Αρσέν και την Άγκαθα στο ασανσέρ, αλλά εκείνη τη μέρα τους είπε σωστά και τους μπέρδεψες εσύ;;;
Αλήθεια ήταν, όλα αλήθεια είναι — ή θα μπορούσαν να είναι. Δεν ξέρω αν θυμούνται κάποιοι φίλοι για τη φορά εκείνη που είχα φάει ένα τεράστιο τσέχικο μπισκότο. Τεράστιο όμως, ήταν μεγάλο σαν μεγάλο σφουγγάρι μπάνιου. Εν πάση περιπτώσει, το έφαγα όλο, πεινούσα τρομερά. Εκ των υστέρων έμαθα ότι αυτό δεν το τρως, τρίβεις μόνο λίγο για το φαγητό, μια ιδέα, ένα ψέμα, μ’ αυτό το εργαλείο που έχουμε για τα καρότα, τα λάχανα και τα λοιπά, με τον τρίφτη. Ε, δεν μου το είχαν πει. Και το έφαγα. Ήταν τρομερά σκληρό στο μεταξύ, πήγα να σπάσω τα δόντια μου. Μιλάμε για τέτοια πείνα. Έφαγα ένα πελώριο μπαχαρικό επειδή δεν ήξερα να διαβάσω τι ήταν αυτό το πράγμα, δεν έμαθα ποτέ μου ούτε μισή λέξη τσέχικα, είμαι τραγικός.
H Άγκαθα μωρό, όταν έφτασε στο σπίτι τον Απρίλιο του 2019, στην αγκαλιά της μαμασίτας
Πες μας κάτι για την πανδημία. Κάτι που θα ξεχώριζες, στον λίγο χώρο που έχουμε εδώ.
Έχω πει, και έχω γράψει, όλον αυτό τον χρόνο πάρα πολλά για το θέμα — πολύ περισσότερα από όσο με παίρνει, εμένα έναν μη ειδικό. Ο Θεός και η ψυχή μας, κατά τα άλλα. Είναι μια δυσάρεστη περιπέτεια με πολύ μεγάλο κόστος, που μας έτυχε και που οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε. Από την άλλη, όλα θα πάνε καλά, αυτό είναι το μόνο βέβαιο, και μάλιστα, σε όσους μείνουμε αλώβητοι, δεν θα μείνει απολύτως τίποτε να μας θυμίζει καν την πανδημία όταν περάσει και μετά. Θα ξεχαστεί σαν μια δυνατή μπόρα, μια καταιγίδα. Δεν θα μας αφήσει καθόλου κουσούρια, όπως φοβούνται πολλοί. Να προσέχουν απλώς πολύ άπαντες μέχρι να εμβολιαστούν όλοι οι εξήντα-φεύγα και οι νοσοκομειακοί, ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα με το σύστημα υγείας. Μετά, ας κάνουν ό,τι θέλουν. Αλλά να προσέχουν, νισάφι δηλαδή. Να μη λένε ότι φταίνε τα γεμάτα λεωφορεία, για όνομα του καλού Θεού. Και να ’ναι καλά όσοι το φρόντισαν αυτό από τον Μάρτιο και δώθε. Χάρη σ’ αυτούς είμαστε εδώ τώρα και μιλάμε. Ναι, χάρη στους γιατρούς — ναι, χάρη στους επιστήμονες — ναι, χάρη στις κυβερνήσεις και τις διακρατικές συμμαχίες — αλλά κυρίως χάρη στον άνθρωπο αυτόν εκεί απέναντι που περπατάει με τη μάσκα του φορεμένη σωστά, ενώ ξέρει ότι κανείς δεν θα τον ελέγξει και ότι δεν υπάρχει καν περίπτωση να πέσει πάνω σε κάποιον και να τον κολλήσει. Να ’ναι καλά αυτός ο σπουδαίος άνθρωπος. Μας κρατά στη ζωή.
Πες μας κάτι και για τα βιβλία. Γενικά. Αλλά και για τα δικά σας. Θυμάμαι ένα ποστ με το πόσα βιβλία βγάζετε στην οικογένειά σας, και σκεφτόμουν… είναι δυνατόν;
Ναι, βγάζουμε αρκετά και η Κίκα και εγώ, γιατί γράφουμε αρκετά. Εκείνη μάλιστα κάνει και άλλες τρεις δουλειές, ενώ εγώ όχι, είμαι πλήρους απασχολήσεως. Και είναι και άλλα που δεν φαίνονται, γιατί βγαίνουν με ξένα ψευδώνυμα. Αλλά το γράψιμο είναι μια δουλειά, δεν είναι για να κάθεσαι και να κοιτάς τον τοίχο. Ή για να έχεις Ύφος Συγγραφέα. Είναι για να γράφεις. Άπαξ και γράφεις τρεις-τέσσερις ώρες κάθε μέρα, θα βγουν τα βιβλία, έτσι συμβαίνει. Πόσο μάλλον αν γράφεις περισσότερες, και αν έχεις καλό προγραμματισμό. Το κακό είναι πως τα τελευταία μας βιβλία βγαίνουν πάνω στην πανδημία, με τα βιβλιοπωλεία κλειστά ή σχεδόν κλειστά, ή μόνο με online πωλήσεις. Όπως και το τρίτο αστυνομικό της γυναίκας μου. Είναι μια πολύ δύσκολη εποχή αυτή, για όλους. Από εκεί και πέρα, για τα βιβλία γενικώς έχω να πω ότι, μόλο που ξέρω τον χώρο σαν την τσέπη μου γιατί είμαι τριάντα πέντε χρόνια κομμάτι του, δεν το περίμενα ότι η ελληνική αγορά βιβλίου θα έδειχνε τέτοιες αντοχές και τέτοια προσαρμοστικότητα.
Είναι απίθανη η δουλειά που γίνεται στα εκδοτικά. Τρομερή. Μιλάμε για ένα από τα πιο εύθραυστα, πιο τρυφερά καταναλωτικά αγαθά. Μπορεί να ισοπεδωθεί εύκολα. Όμως δεν ισοπεδώθηκε, παρά τα χτυπήματα που υπέστη. Έχουμε, αν όχι μία ανθηρή αγορά βιβλίου, μία από τις καλύτερες και ποιοτικότερες, για τα πληθυσμιακά δεδομένα της χώρας. Ας εξακολουθήσουν οι αναγνώστες να αγοράζουν βιβλία που ξέρουν ότι θα τους αρέσουν από το βιβλιοπωλείο που αγαπούν — μικρό ή μεγάλο, δεν έχει σημασία, αρκεί να το κάνουν. Κι αν αγαπούν τα σκυλιά ή αν σκέφτονται να υιοθετήσουν ένα, ας πάρουν και το «Πήραμε σκύλο». Τους ευχαριστώ εκ των προτέρων τρομερά, όπως και τους ανθρώπους του Κλειδάριθμου για την όλη στήριξη και την πανέμορφη έκδοση που έκαναν — και βέβαια και εσάς γι’ αυτή την ευκαιρία που μου δώσατε, και τους αναγνώστες σας για την ώρα που μας αφιέρωσαν. Να είστε καλά! <3
[Οι φίλοι του Αρσέν τού στέλνουν φωτογραφίες με το βιβλίο του]
Η <3 (καρδούλα) είναι το πιο χαρακτηριστικό εμότικον που ανταλλάσσεις με τον Κ.Α. Οφ δε ρέκορντ, του λέω στο τέλος για τα ζώα της δικής μου οικογένειας. Μεγάλωσα με σκυλιά, πολλά σκυλιά. Τώρα που μιλάμε η μητέρα μου έχει ένα απίθανο πινσεράκι, την Πάπι, η αδελφή μου ένα αξιολάτρευτο πίτμπουλ, τη Δάφνη, και ο πατέρας μου το πιο τρυφερό τούρκικο τσοπανόσκυλο γίγας, τον Πάμπλο, όλα αξιαγάπητα. Κι εγώ τα τελευταία 10 χρόνια έχω μια γάτα, τη Χασίντα, που άργησα να μάθω να την αγαπάω μια που ποτέ δεν είχαμε γάτες και δεν ήξερα πώς. Έμαθα, όμως. Κι αν κάτι μου έρχεται τώρα σαν αίσθηση, μετά κι από τη συζήτησή μας, είναι αυτή η παρηγορητική ζεστασιά από το βάρος του σώματός τους όταν ξαπλώνουν πάνω στο δικό μας, με τον ήχο της ανάσας τους και τα μάτια τους να γλαρώνουν νυσταγμένα με μια έκφραση γαλήνιας ευτυχίας…
Ρωτήσαμε 10 προσωπικότητες από τους χώρους των τεχνών, των βιβλίων, της πολιτικής και της ακαδημαϊκής ζωής να μας μιλήσουν για τα τρία βιβλία που διάβασαν και αγάπησαν περισσότερο μέσα στο 2024. (Έχουμε κι ένα έξτρα. Κι είναι, φυσικά, ποίηση.)
«Προσπάθησα να γράψω ένα ποίημα που δεν παραιτείται, δεν παραδίδεται, δεν σηκώνει αμαχητί τα χέρια ψηλά, δεν το βάζει στα πόδια μπροστά στην αγριάδα και τη σκληρότητα της ζωής και της εποχής»
Το βιβλίο του, με τον τίτλο «Στον ίδιο δρόμο», είναι από κάθε άποψη ένα γοητευτικό ανάγνωσμα. Τόσο γιατί αφηγείται μια γοητευτική ζωή, όσο και γιατί είναι γοητευτική η γραφή του.
Ο τόμος αριθμεί τον εικοστό τρίτο της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων», μιας εκδοτικής πρωτοβουλίας η οποία αποτελεί μακρά πολιτιστική συνεισφορά στο πλούσιο αρχαιολογικό απόθεμα της Ελλάδας.
8°
