Συνέντευξη: Ο Νίκος Δαββέτας μιλάει με αφορμή το νέο του βιβλίο «Άντρες χωρίς άντρες», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη
Η μεταπολεμική Ελλάδα όπως την έζησαν ένας αφανής παρακρατικός και ο μονάκριβος γιος του, που, δραπετεύοντας από την προβληματική του οικογένεια στο Παρίσι, επιστρέφει για την κηδεία και συναντά τον παιδικό του φίλο στο σχολείο και στα φοιτητικά αμφιθέατρα της κοινής αριστερής νιότης τους. Στο «Άντρες χωρίς άντρες» ο Νίκος Δαββέτας γράφει και παρακολουθεί δυο γενιές μετέωρων ανδρών σε ντούετα απρόβλεπτων διαδρομών. Από τον σκληρό εμφυλιοπολεμικό Δεκέμβριο του ’44 ως την Αθήνα του σήμερα, το μυθιστόρημά του είναι πρότυπο ύφους και συμπύκνωσης, καθώς σε 232 σελίδες –«ποτέ δεν γράφω μεγάλα μυθιστορήματα»– καταφέρνει να φτιάξει ένα μεγαλειώδες σκρολ στη σύγχρονη ελληνική ιστορία με έμφαση στα χρόνια της χούντας.
Η κοσμογονία της μεταπολίτευσης, η οικονομική κρίση του 2010, αγόρια που δεν ενηλικιώνονται, ενήλικες που δεν ωρίμασαν αμφιταλαντευόμενοι μεταξύ ορθού και λάθους, κρυμμένα πάθη και ανολοκλήρωτες ζωές – ο πατέρας του ήρωα είναι μεν παρακρατικός και δικτυωμένος με βαρβάτους αρσενικούς στρέιτ εθνικόφρονες, αλλά αγαπά τα αγόρια. (Η σκηνή που ο γιος βλέπει κατά λάθος τον πατέρα να ψάχνει αγάπη στη Συγγρού είναι καθοριστική).
Βιβλίο εντάσεων που από υποδόριες ξαφνικά αναδύονται σαν ψυχικό σπλάτερ. Άλλοτε ασταθείς και φοβισμένα κι άλλοτε ριψοκίνδυνα και αποφασισμένα, τα αγόρια, όσο κι αν δεν το παραδέχονται, κουβαλούν τους πατεράδες τους.
Ακριβώς! Οι δυο φίλοι, μέλη του Ρήγα Φεραίου, αναλύουν τη σχέση με τους πατεράδες τους, που κατά κάποιο τρόπο όσο διαφορετικοί και να δείχνουν έχουν κοινό όνομα. Κι ο γιος γίνεται συγγραφέας για να μπορέσει να βγει έξω από το πατρόν, έξω από το μονοπάτι της οικογενειακής παράδοσης. Δραπετεύει στη Γαλλία, αλλά καταλαβαίνει πως όποιες προσπάθειες και να κάνει πέφτουν στο κενό. Δεν είναι μόνο το αίμα που μας ενώνει και δεν μπορούμε να σπάσουμε τη γραμμή του αλλά και πολλά άλλα που έχουν να κάνουν με το τραύμα της ενηλικίωσης.
Πώς συνέλαβες την ιδέα του βιβλίου;
Δεν ξέρουμε από πού έρχονται τα βιβλία, αν το ήξερα θα έγραφα συνέχεια! Είναι αυτό το τσακ στα ξαφνικά που έρχεται κι αρχίζεις να το γράφεις. Πράγματα που ήθελες να πεις και περίμεναν την αφορμή; Μπορεί… Για αυτό πάντως το βιβλίο η αφορμή ήταν η δικτατορία. Εγώ τη θυμάμαι πολύ συγκεκριμένα.
Να βλέπουμε τον Άρμστρονγκ να πατάει στη Σελήνη από την τηλεόραση...
Ναι, ναι, την κατάκτηση του φεγγαριού και την επόμενη χρονιά το Μουντιάλ του ’70 με τη Βραζιλία του μεγάλου Πελέ...
Κι ένα ραδιοσίριαλ που ανατρέχεις στις σελίδες σου.
Ήταν η ραδιοφωνική εκπομπή Το Σπίτι των Ανέμων, που έκανε θραύση, 11.30 με 12.00 καθημερινά, ακόμα το θυμάμαι.
Από το ξεκίνημα, εντελώς ψυχαναλυτικά(!) βάζεις τον κεντρικό ήρωα - συγγραφέα να έχει μνήμες όχι σαν του εμβρύου, τις προγεννητικές, αλλά του σπερματοζωαρίου.
Μου ήρθε στα ξαφνικά αυτή η αρχή, αλλά μ’ έβαλε και σε έναν τρομερό πειρασμό να γράψω, συνεχίζοντας έτσι ένα μυθιστόρημα μαγικού ρεαλισμού: το σπερματοζωάριο μόνο να μιλάει και να πρωταγωνιστεί σαν μάγος που ξέρει το μέλλον! Ένα εντελώς φανταστικό μυθιστόρημα, αν και την ίδια ιδέα την έπαιξε κι ο Γούντι Άλεν!
Εκτός από την αριστερά και τη δεξιά, τους παρακρατικούς της χούντας και τον Σαρτρ στα παριζιάνικα αμφιθέατρα, ακούω διαβάζοντάς σε Νιλ Γιανγκ και Πάτι Σμιθ.
Τη Σμιθ τη λατρεύω. 1978, σε ένα πάρτι άκουσα το Because the Night κι έμεινα αμίλητος και ακούνητος για πέντε λεπτά. Το ίδιο σοκ έπαθα με όλο τον δίσκο Easter κι από τότε, οπότε έρχεται, την ακολουθώ. Θυμάμαι κι ένα σύνθημα που βγάλαμε στα αμφιθέατρα της νιότης μας όπως τα λες: Η νύχτα ανήκει στους εραστές κι όχι στους αφισοκολλητές!
Τι να σου ευχηθώ εκτός από stay safe;
Καλά διαβάσματα, καλές αντοχές, οι καιροί είναι δύσκολοι, ο καθείς τα όπλα του αλλά και μακάρι όχι άλλο τόσο… ιστορικούς καιρούς, όχι άλλη ιστορία, μιαν επιστροφή σε μια κάποια ομαλότητα και πάλι να μου ευχηθείς και να ευχηθούμε σε όλους.
Ρωτήσαμε 10 προσωπικότητες από τους χώρους των τεχνών, των βιβλίων, της πολιτικής και της ακαδημαϊκής ζωής να μας μιλήσουν για τα τρία βιβλία που διάβασαν και αγάπησαν περισσότερο μέσα στο 2024. (Έχουμε κι ένα έξτρα. Κι είναι, φυσικά, ποίηση.)
«Προσπάθησα να γράψω ένα ποίημα που δεν παραιτείται, δεν παραδίδεται, δεν σηκώνει αμαχητί τα χέρια ψηλά, δεν το βάζει στα πόδια μπροστά στην αγριάδα και τη σκληρότητα της ζωής και της εποχής»
Το βιβλίο του, με τον τίτλο «Στον ίδιο δρόμο», είναι από κάθε άποψη ένα γοητευτικό ανάγνωσμα. Τόσο γιατί αφηγείται μια γοητευτική ζωή, όσο και γιατί είναι γοητευτική η γραφή του.
Ο τόμος αριθμεί τον εικοστό τρίτο της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων», μιας εκδοτικής πρωτοβουλίας η οποία αποτελεί μακρά πολιτιστική συνεισφορά στο πλούσιο αρχαιολογικό απόθεμα της Ελλάδας.
13°
