Βιβλιο

Η «Casa Μπιάφρα» του Γιώργου Σκαμπαρδώνη

Μυθιστορηματικοί χαρακτήρες, γκραν-γκινιόλ καταστάσεις και βαθιές πολιτικές αναγνώσεις στα άδυτα της Θεσσαλονίκης

stavros-konstantinidis.jpg
Σταύρος Κωνσταντινίδης
3’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
Γιώργος Σκαμπαρδώνης © Γιώργος Παπαδόπουλος

Ο Σταύρος Κωνσταντινίδης διαβάζει το νέο μυθιστόρημα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη «Casa Μπιάφρα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.

Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης χτυπάει από τη Θεσσαλονίκη αλλά απευθύνεται στο πανελλήνιο, όπως πάντα για ακόμη μία φορά. Σκαρώνει ευτράπελες και γοητευτικές ιστορίες, μυθοπλάθει αναπάντεχα, παραδίδει λογοτεχνική μαεστρία, κινείται στο πολιτικό, αφουγκράζεται την κοινωνία, ανατέμνει την αργκό της εποχής, αφηγείται καλορροϊκά όπως το νερό κυλάει στο αυλάκι. Υφαίνει με τη μοναδική δεξιοτεχνία του άλλη μια φορά στο νέο του μυθιστόρημα «Casa Μπιάφρα», αδιανόητους μυθιστορηματικούς χαρακτήρες, απίστευτες γκραν- γκινιόλ καταστάσεις και βουτάει σε βαθιές πολιτικές αναγνώσεις, σε μια μοναδική ατμόσφαιρα της ιστορικής περιόδου της αποστασίας του '65, σχεδόν όσο πιο απολαυστικά μπορεί να πετύχει μόνο ένας μεγάλος λογοτέχνης. Είναι η εποχή της δεκαετίας του '60 που η χώρα, λίγα χρόνια μετά την κατοχή και τον εμφύλιο, αναζητεί διέξοδο στον κοινωνικό μοντερνισμό, με μεγάλη διαφορά φάσης ακόμη απο τα προτάγματα της διεθνούς πραγματικότητας. Φτώχεια και μιζέρια στην καθημερινή ζωή, και παιχνίδια επιρροής στις αριστοκρατικές σφαίρες της κρατικοδίαιτης αστικής τάξης. Είναι η εποχή που μεσαία τάξη δεν υπάρχει ακόμη. Ένα κράτος αυταρχικό, αλλά και ένα παρακράτος που διαχειρίζεται τα επινίκια του εμφυλίου.

Το γνώριμο πεδίο του συγγραφέα είναι πάντα η Θεσσαλονίκη που την παίζει στα δάχτυλα ιστορικά, ατμοσφαιρικά, γεωγραφικά, κοινωνιογραφικά.

Η πόλη στο έργο του Σκαμπαρδώνη είναι κάτι σαν η γοητευτική και νοσταλγική ψυχαναλυτική του εμμονή αλλά πάντα και παράλληλα ο αθέατος κόσμος του περιθωρίου, που τόσο καλά γνωρίζει και με τον οποίο καταφέρνει να σαρκάσει, να περιπαίξει, να συγκινήσει να ξεδιπλώσει την οικουμενική και αταξική ανθρώπινη ατέλεια μετατρέποντάς την σε φιλοσοφικό και κοινωνικό στοχασμό. Ο Σκαμπαρδώνης ξέρει ότι οι κορυφαίες ιστορίες, είτε σαν δράματα είτε σαν κωμωδίες εκτυλίσσονται στους απόκρυφους κόσμους του καθαρόαιμου λαϊκού γίγνεσθαι. Χωρίς προσποιήσεις και παρένθετες συμπεριφορές. Εκεί βρίσκει την καθαρή πηγή της ζωής. Απο εκεί εκκινεί για να την αφηγηθεί. Ξέρει ακόμη ότι το υψηλό χιούμορ προϋποθέτει την συναίσθηση της τραγικότητας. Γι' αυτό και οι πυκνές τραγελαφικές σκηνές είναι βαθιά εμποτισμένες με γέλιο και δάκρυ ταυτόχρονα . Κεντρικοί ήρωες ο Βλάσης και ο Κρέων ή Αράγιστος, ο πρώτος νεαρό φτωχόπαιδο της Θεσσαλονίκης και ο δεύτερος το ίδιο αλλά λίγο μεγαλύτερος αλλά τυχοδιωκτικό στοιχείο που ξεκόλλησε απο την φτώχεια και που ήδη έχει διεισδύσει στην πολιτική και τις μπίζνες και αναλαμβάνει το ρόλο του μέντορα. Σημείο αναφοράς η βίλα Casa Μπιάφρα ως πρώιμο αυθόρμητο και λαϊκό κοινόβιο χωρίς όμως φιλοσοφικές και κοινωνιολογικές προεκτάσεις. Είναι κοινόβιο της γλυκιάς αλητείας και όχι της ροκ φιλοσοφίας. Δίπλα στη βίλα η φτωχογειτονιά τα Καραγάτσια με τα λαμαρινόσπιτα και την αβάσταχτη ανέχεια. Όλοι οι νεαροί ήρωες σχεδόν μεγάλωσαν εκεί. Ο Βλάσης με τη νεανική παλιοπαρέα του. Οι φίλοι με τα εξωτικά παρατσούκλια ο Κρινοδάχτυλος, ο Ζυρούκης ο Φάτμαν, ζουν την αφέλεια της νιότης, την ελαφρότητα της αθωότητας, μία αδιαμεσολάβητη μετεφηβική συναίσθηση των πραγμάτων της ζωής.

Παραδίπλα, μέσα στην ιστορία του βιβλίου, η εμβληματική περσόνα, ο εκδότης Βεντήρης της εφημερίδας Μακεδών της Θεσσαλονίκης. Πανίσχυρος παράγων της πολιτικής, με επίδραση σε πανελλήνιο επίπεδο, συνομιλητής των πολιτικών αρχηγών και των πρωταγωνιστών της πρώτης γραμμής, κινείται στα αριστοκρατικά στέκια της εποχής, στο ξενοδοχείο Μεντιτεράνιαν, στα εστιατόρια Ολύμπος- Νάουσα και Ντορέ συνομιλώντας και ραδιουργώντας με Μακιαβελική μαεστρία. Μια παρέα άβγαλτων και ταπεινών νεαρών λοιπόν, που ζουν την ελευθερία ενός αυτοσχέδιου και αυθόρμητου κοινοβίου, και το παιχνίδι εξουσίας του εκδότη Βεντήρη είναι οι δύο ιστορίες που τρέχουν παράλληλα μέσα στο μυθιστόρημα και τέμνονται στο πρόσωπο του Αράγιστου. Προερχόμενος απο χαμηλά, που λόγω όμως της συναισθηματικής νοημοσύνης και την κοινωνικής γείωσης που διαθέτει έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του ισχυρού εκδότη και παίζει ήδη στα μεγάλα πολιτικά και επιχειρηματικά παιχνίδια. Με το εύρημα της διπλής αυτής ιστορίας που εξελίσσεται παράλληλα, ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης καταφέρνει να φωτίσει κοινωνικά και πολιτικά μία ολόκληρη εποχή και να εμβαθύνει για ακόμη μία φορά στα άδυτα της Θεσσαλονίκης.

Γιώργος Σκαμπαρδώνης «Casa Μπιάφρα», εκδόσεις Πατάκη
Η εξαντλητική ερευνητική σπουδή του γύρω απο κάθε μεγάλο ή μικρό θέμα είναι χαρακτηριστικό της λογοτεχνίας του Σκαμπαρδώνη. Μια σκηνή με περιστέρια ή με τον μικροπωλητή των αναπήρων ή με τους τζογαδόρους των ζαριών τού δίνει την ευκαιρία να μας μυήσει σε βάθος επί των θεμάτων. Πάντα με έναν υπόρρητο σαρκασμό που την ίδια στιγμή είναι η πικρή ή συγκινητική αλήθεια. Έτσι καταφέρνει να αποκαλύψει τη mainstream διάσταση, να καταδυθεί στη σημειολογία, να φωτίσει έκκεντρες οπτικές. Η γνώση του για τη Θεσσαλονίκη, τους ανθρώπους της, τις γειτονιές, την ιστορικότητα των κτιρίων, τη σύγχρονη εξέλιξη της πολεοδομικής φυσιογνωμίας είναι απαράμιλλη. Απο εκεί και πέρα η γνωστή απολαυστική γραφή με την ιδιότυπη παράθεση των διαλόγων, το χιούμορ να ελλοχεύει πίσω απο κάθε σχεδόν σκηνή και οι ήρωες, αστείοι και τραγικοί, να αλληλοσυμπληρώνονται για να παραδοθεί πειστικά στον αναγνώστη, η ατμόσφαιρα που έχει σχεδιάσει ο συγγραφέας. Σε κάθε μυθιστόρημα ή διήγημα του Σκαμπαρδώνη, αλλά και σε κάθε χρονογράφημά του υποκρύπτεται η βαθιά πολιτικότητά του. Ο Σκαμπαρδώνης είναι ένας αναγεννησιακός στοχαστής, πολιτικός και λογοτεχνικός ταυτόχρονα. Οι γραφές του σκεπάζουν και αποκαλύπτουν το όλον. Καμία λεπτομέρεια δεν του είναι αδιάφορη, γιατί ξέρει πως το κεντρικότερο διακύβευμα είναι αποτέλεσμα της λογοτεχνικής τυχαιότητας. Ξέρει ότι οι άνθρωποι και οι ιδέες είναι ατελείς. Ότι οι ιδέες αν είναι δογματικές χάνουν τον νόημά τους. Και με αυτήν τους την ατέλεια, άνθρωποι και ιδέες, καθορίζουν πάντοτε και συνεχώς, ελλειπτικά και έκκεντρα, την ιστορία της κάθε εποχής. Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης φιγουράρει ήδη στο πάνθεον των μεγάλων λογοτεχνών της χώρας, αλλά και στο κάδρο, ως ο σύγχρονος δίπλα στις τρομερές γενιές των σπουδαίων της Θεσσαλονίκης.

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.