Δεν είσαι πραγματικός βιβλιόφιλος αν δεν έχεις τουλάχιστον 5-10 βιβλία στο σπίτι σου, που δεν τα έχεις διαβάσει ακόμα και σε κοιτάνε επικριτικά από τα ράφια τους, όταν αγοράζεις ακόμα μερικά βιβλία και τα τοποθετείς δίπλα τους. Αυτό το «βλέμμα», βέβαια, σε γεμίζει αμφιβολίες για το αν θα καταφέρεις ποτέ να τα διαβάσεις όλα.
Ο στατιστικολόγος Νασίμ Νίκολας Τάλεμπ έχει δώσει σε αυτό που σου συμβαίνει το όνομα «αντιβιβλιοθήκη», ενώ έρχεται να πάρει μακριά σου κάθε αρνητικό συναίσθημα που σου προκαλεί. Κατ’ αρχάς ο Τάλεμπ μας υπενθυμίζει τον άνθρωπο με την μεγαλύτερη αντιβιβλιοθήκη που έχει υπάρξει, τον Ουμπέρτο Έκο, ο οποίος μάλιστα είχε κάνει τους υπολογισμούς και γνώριζε πολύ καλά ότι ποτέ δεν θα καταφέρει να διαβάσει όλα τα βιβλία που είχε. Με άλλα λόγια, για τον Έκο όλη η αξία του όγκου των βιβλίων του δεν βρισκόταν σε αυτά που είχε διαβάσει, αλλά σε όλα αυτά που επιθυμούσε να διαβάσει.
Με αφορμή αυτό, ο Τάλεμπ σχολιάζει στο βιβλίο του «Ο μαύρος κύκνος»: «Τα διαβασμένα βιβλία έχουν πολύ μικρότερη αξία από τα μη διαβασμένα. Η βιβλιοθήκη σου πρέπει να περιλαμβάνει όσο περισσότερα πράγματα δεν ξέρεις, στον βαθμό που στο επιτρέπουν τα οικονομικά σου, το στεγαστικό σου επιτόκιο και η τρέχουσα μεσιτική αγορά. Θα συγκεντρώσεις περισσότερη γνώση και περισσότερα βιβλία όσο μεγαλώνεις και ο αυξανόμενος αριθμός των αδιάβαστων βιβλίων στα ράφια θα σε κοιτάει απειλητικά. Πράγματι, όσα περισσότερα ξέρεις, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι σειρές των αδιάβαστων βιβλίων. Ας ονομάσουμε αυτή τη συλλογή από αδιάβαστα βιβλία αντιβιβλιοθήκη».
Σε περίπτωση, ωστόσο, που δεν σας αρέσει ο όρος «αντιβιβλιοθήκη», ο Κέβιν Μάιμς προτείνει σε ένα άρθρο του στην New York Times τον ιαπωνικό όρο «tsundoku». Ο όρος στην Ιαπωνία χρησιμοποιείται για να περιγράψει τους σωρούς από βιβλία που έχουμε αγοράσει, αλλά δεν έχουμε διαβάσει, ενώ όταν «γεννήθηκε» τον 19ο αιώνα είχε νόημα αρνητικό και ειρωνικό.
Ο Μάιμς θεωρεί το tsundoku ως εκ διαμέτρου διαφορετικό με την βιβλιομανία, την τάση να αγοράζουμε πολλά βιβλία ως μέρος μίας συλλογής και να μην τα διαβάζουμε ποτέ. Ωστόσο, η Τζέσικα Στίλμαν θεωρεί ότι το να κατέχεις βιβλία και το να διαβάζεις βιβλία είναι δύο πράξεις που είναι αναπόσπαστες μεταξύ τους. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν σε περιβάλλοντα, όπου υπάρχουν 80 έως 350 βιβλία αναπτύσσουν πολύ καλύτερα τις ικανότητες τους στη γραφή, την αριθμητική και την επικοινωνία, αφού η ανάγνωση καταλήγει να είναι μέρος της ρουτίνας τους. Επιπλέον, έρευνες έχουν δείξει ότι το διάβασμα έχει οφέλη, όπως η μείωση του άγχους, η ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών, η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων και ενσυναίσθησης και η βελτίωση γνωστικών ικανοτήτων.
Σε άρθρο της η Στίλμαν σχολιάζει ότι είναι κατανοητό και ανθρώπινο τα αδιάβαστα βιβλία να μας ενοχλούν, διότι μας θυμίζουν μία ανεπάρκεια μας, ωστόσο σημειώνει: «Όλα εκείνα τα βιβλία που δεν έχεις διαβάσει είναι πραγματικά ένα σημάδι της άγνοιας σου. Αλλά το να γνωρίζεις πόσο αγνώμων είσαι, σε τοποθετεί σε πολύ καλύτερη θέση από την τεράστια πλειοψηφία των άλλων ανθρώπων».
Ο Παναγιώτης Σκληρός μας ταξιδεύει στη Λευκάδατων δεκαετιών του ’50, του ’60 και του ’70 μέσα από τα βιβλία «Μικρές λευκαδίτικες ιστορίες» και «Η Αλτάνη και άλλες Λευκαδίτικες ιστορίες»
Ρωτήσαμε 10 προσωπικότητες από τους χώρους των τεχνών, των βιβλίων, της πολιτικής και της ακαδημαϊκής ζωής να μας μιλήσουν για τα τρία βιβλία που διάβασαν και αγάπησαν περισσότερο μέσα στο 2024. (Έχουμε κι ένα έξτρα. Κι είναι, φυσικά, ποίηση.)
«Προσπάθησα να γράψω ένα ποίημα που δεν παραιτείται, δεν παραδίδεται, δεν σηκώνει αμαχητί τα χέρια ψηλά, δεν το βάζει στα πόδια μπροστά στην αγριάδα και τη σκληρότητα της ζωής και της εποχής»
10°
