Συνέντευξη με την Ελισάβετ Αρκολάκη για το πρότζεκτ «Where am I from?» που πραγματοποιεί σε συνεργασία με τον street artist Platon.
Η Ελισάβετ Αρκολάκη είναι μια αξιοζήλευτη Ελληνίδα. Αμάσητη από μικρή, έχει ταξιδέψει σε όλον τον κόσμο χωρίς υπερβολή, έχει εργαστεί σε διάφορα μέρη του πλανήτη, έχει δύο παιδιά-κουκλάκια! Πλέον είναι εγκαταστημένη στη Νορβηγία κι έχει στα σκαριά ένα πολύ ενδιαφέρον πρότζεκτ. Σε συνεργασία με τον street artist Platon, έγραψε ένα παιδικό βιβλίο τέχνης. Μιλήσαμε μαζί της γι’ αυτό, κι όχι μόνο.
Μίλησέ μας για τη νέα σου «τρέλα».
Δημιουργούμε το 1ο παιδικό βιβλίο παγκοσμίως, όπου όλη η εικονογράφηση θα γίνει αποκλειστικά και μόνο με τοιχογραφίες σε τοίχους της Αθήνας. Σε πρώτη φάση θα εκδοθεί στα αγγλικά από τον εκδοτικό οίκο Faraxa Publishing στη Μάλτα και ο τίτλος είναι «Where am I from?». Είναι μια ιστορία που έχει να κάνει με παιδάκια από τις 6 ηπείρους που ψάχνουν να βρουν τη λύση στον γρίφο «Από πού είμαι;». Τη λύση θα τη βρει το πιο μικρό παιδάκι από όλα, ένα παιδάκι που φέρεται να μην έχει διαμορφώσει μέσα του κάποια ταυτότητα όσον αφορά έναν τόπο προέλευσης.
Σε πρώτο επίπεδο, είναι ένα βιβλίο που στοχεύει να δείξει στα παιδάκια την ομορφιά της πολυπολιτισμικότητας και των διαφορετικών χρωμάτων, ενώ παράλληλα καταλήγει στο πόσο τελικά μέσα στη διαφορετικότητά μας είμαστε όλοι ίδιοι.
Σε δεύτερο επίπεδο θέλουμε να φέρουμε τα παιδάκια σε επαφή με την τέχνη του γκράφιτι, την τέχνη της εποχής μας που είναι άμεση και προσβάσιμη από όλους, μέσα στις πόλεις τους, στους δρόμους της γειτονιάς τους.
Γιατί ένιωσες την ανάγκη να γράψεις ένα βιβλίο για παιδιά; Τι θα ήθελες να εισπράξει ένα παιδί που θα διαβάσει το βιβλίο σου; Τι βιβλία διαβάζεις εσύ στα παιδιά σου;
Η όλη διαδικασία ξεκίνησε μέσα μου λόγω των δικών μου παιδιών και των παιδιών φίλων μας που ήταν σε παρόμοια κατάσταση. Μεικτές οικογένειες με γονείς από διαφορετικές χώρες, διαφορετικές κουλτούρες και γλώσσες, αντιθέσεις πολλές μέσα και έξω από το σπίτι για τα μικρά παιδιά, τα οποία σιγά-σιγά καθώς μεγαλώνουν προσπαθούν να δημιουργήσουν μια ταυτότητα. Πού ανήκουν; Όταν οι γονείς σου είναι από έναν τόπο, για παράδειγμα, την Ελλάδα, και στη συνέχεια κι εσύ ο ίδιος μεγαλώνεις εκεί, είναι πολύ εύκολο να απαντήσεις πως είσαι από την Ελλάδα και να το αποδεχθούν και οι γύρω σου και να σε ενσωματώσουν στην ομάδα. Για τα παιδιά που οι ρίζες και οι καταβολές τους μπλέκονται, που φέρονται λίγο διαφορετικά και έξω από τη νόρμα του τόπου υποδοχής, που μιλούν ίσως με κάποια προφορά, το θέμα είναι λίγο πιο περίπλοκο. 'Η τουλάχιστον φαντάζει περίπλοκο στο μυαλό ενός ενήλικα. Τα παιδιά βλέπουν διαφορετικά τα πράγματα και ο απλός τρόπος σκέψης τους καμιά φορά είναι πιο κοντά στην αλήθεια.
Στόχος με το βιβλίο είναι να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον των παιδιών για τον κόσμο γύρω τους, έναν κόσμο που δεν περιορίζεται σε αυτά που ξέρουν και βλέπουν εκεί όπου ζούνε. Να τους ανοίξουμε ένα παράθυρο και να αρχίσουν να φαντάζονται άλλα μέρη. Να έρθουν σε επαφή με την ομορφιά της street art μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου και ως κομμάτι ενός παραμυθιού. Να τους μείνει ως επίλογος του παραμυθιού το πόσο πολύ μοιάζουμε όλοι οι άνθρωποι του κόσμου.
Στα δικά μας παιδιά διαβάζουμε πολλά και διαφορετικά βιβλία, συνήθως στα νορβηγικά ή στα ελληνικά. Η μικρή δεν μπορεί να παρακολουθήσει ακόμα ολόκληρες ιστορίες. Για να αγαπήσει τα βιβλία φροντίζουμε να υπάρχουν βιβλία για την ηλικία της παντού μέσα στο σπίτι, να τα πιάνει και να τα ξεφυλλίζει. Συνήθως κοιτάμε τις φωτογραφίες και λέμε τι βλέπουμε. Ο μεγάλος άλλα τα διαλέγει μόνος του από τη δημοτική βιβλιοθήκη και άλλα τα διαλέγουμε εμείς. Σε αυτή τη φάση του αρέσει πολύ ένα παιδικό βιβλίο που είχα εγώ όταν ήμουν μικρή με λαϊκά παραμύθια από την Αφρική.
Δώσε μας μερικές πληροφορίες για τον Platon. Ποιος είναι και πού χτυπάει;
Ο Platon είναι αυτοδίδακτος και ξεκίνησε να ζωγραφίζει στους δρόμους της Αθήνας από 14 χρονών. Μένει Αθήνα και ζωγραφίζει κυρίως εκεί. Θα δει όμως κανείς έργα του και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Θυμάμαι μια φορά πήγαμε διακοπές στη Λευκάδα και κάποια στιγμή τον χάσαμε. Επέστρεψε ώρες μετά, ζωγράφιζε.
Ως καλλιτέχνης είναι καταπληκτικός και με τα μολύβια και τα πινέλα, αλλά αυτό που τον έχει κερδίσει είναι το γκράφιτι. Όπως μου εξήγησε: «Γιατί έξω μπορούσα να επικοινωνήσω όλα όσα ήθελα να πω άμεσα με τον κόσμο. Να δεχτώ κριτική δίχως ευγένειες γι' αυτά που κάνω. Στον χώρο μιας γκαλερί οι φιλότεχνοι σου χαϊδεύουν τα αυτιά με ωραία λόγια. Στο γκράφιτι ο περαστικός που δεν σε ξέρει καν θα σου πει ωμά την αλήθεια. Η κριτική στον δρόμο είναι σκληρή. Αυτή η κριτική του δρόμου με βοήθησε στο να μάθω να διαβάζω καλύτερα τον εαυτό μου. Να βάζω ερωτήματα σε εμένα τον ίδιο πρώτα. Γιατί το έκανα αυτό ή εκείνο ή το άλλο; Όταν ξεκινάς διάλογο με τον εαυτό σου, αρχίζεις να δίνεις και απαντήσεις και αυτό σε βοηθά να χτίσεις μια προσωπικότητα μέσα από την τέχνη σου. Ανδρώνεσαι για να μπορέσεις να αντιμετωπίσεις τον κόσμο έξω που θα σχολιάσει απρεπώς ή έντονα κάτι δικό σου που δεν του αρέσει ή δεν κατανοεί. Βοηθά να υπερασπίζεσαι το έργο σου και την πορεία σου και να μην καταρρεύσεις».
Είσαι Αθηναία, αλλά έχεις γυρίσει όλον τον κόσμο, έχεις ζήσει σε έξι χώρες (ποιες;) και πλέον κατοικείς με την οικογένειά σου στη Νορβηγία. Από πού είσαι τελικά, Ελισάβετ;
Μεγάλωσα στην Ελλάδα και έφυγα για πρώτη φορά στα 22. Βρέθηκα στο Παρίσι για μισό χρόνο με υποτροφία Εράσμους. Εκεί, για πρώτη φορά, όντας μακριά από όλους και όλα τα γνώριμα, μέσα σε μια άλλη κουλτούρα, επαναπροσδιόρισα για πρώτη φορά τον εαυτό μου. Γεύτηκα μια πρωτόγνωρη ελευθερία, πολύ διαφορετική από το να φύγεις απλώς από το σπίτι των δικών σου. Ξέρεις, η κάθε κουλτούρα, δίχως να το αντιλαμβάνεται ο άνθρωπος, εξασκεί πάνω του πολλές πιέσεις. Είναι σαν να φοράς γυαλιά ηλίου με μια συγκεκριμένη απόχρωση δίχως να αντιλαμβάνεσαι πως τα φοράς. Στο Παρίσι για πρώτη φορά έβγαλα αυτά τα γυαλιά και φόρεσα άλλα. Και είδα τον κόσμο λίγο αλλιώτικα. Δεν θα πω καλύτερα, απλά αλλιώτικα, το οποίο από μόνο του αλλάζει τον τρόπο που βλέπεις τα πράγματα, μιας και πλέον δεν είναι μόνο έτσι όπως νομίζεις αλλά και αλλιώς. Επέστρεψα, έκατσα άλλον ένα χρόνο Ελλάδα και στη συνέχεια έφυγα για Μάλτα. Η Μάλτα με φιλοξένησε για περίπου μια δεκαετία με πολλαπλά διαλείμματα. Ένα από αυτά τα διαλείμματα υπήρξε η Βαρκελώνη. Άλλο διάλειμμα, και στο οποίο επέστρεψα πάλι πριν από δυο χρόνια με ένα μικρό παιδί και το δεύτερο στην κοιλιά, είναι το Χόρτεν στη Νορβηγία. Από όταν γεννήθηκε το πρώτο μας παιδί, τους περισσότερους χειμώνες τους περνάμε στην Ταϊλάνδη. Αν με ρωτούσες από πού είμαι τη χρονιά που μετακόμισα στη Μάλτα, θα σου απαντούσα από την Ελλάδα. Πλέον δεν αισθάνομαι πως είμαι από κάπου συγκεκριμένα. Το «σπίτι μου» πλέον είναι μέσα μου και κομμάτι από την καρδιά μου παραμένει σε όλους τους τόπους, τους φίλους και συγγενείς που έχω αφήσει πίσω μου.
Γιατί έφυγες από την Ελλάδα;
Γιατί ήθελα να γνωρίσω τον κόσμο όχι ως τουρίστρια αλλά ως «ντόπια». Ήθελα να ζήσω σε άλλους τόπους αυτό που γεύτηκα στο Παρίσι. Να αντιληφθώ πώς βλέπουν τον κόσμο άνθρωποι σε διαφορετικούς τόπους και με άλλες κουλτούρες. Άλλος λόγος ήταν πως, ενώ είχα όρεξη να δουλέψω, οι απαιτήσεις μου δεν ήταν συμβατές με την αγορά εργασίας στην Αθήνα. Δεν είχα εμπειρία, δεν είχα γνωριμίες και ήθελα οι απολαβές μου να μου επιτρέπουν να ζω ανεξάρτητη σε δικό μου χώρο και να μπορώ να ταξιδεύω. Δεν ήθελα να περιμένω χρόνια. Οπότε μετά από έναν χρόνο όπου δούλεψα στην Αθήνα σε τομείς που δεν με ενδιέφεραν στράφηκα έξω.
Και τα παιδιά σου; Με μητέρα Ελληνίδα, πατέρα Νορβηγό, το ένα γεννήθηκε στη Μάλτα, το άλλο στη Νορβηγία, από πού είναι τελικά;
Αυτό απαντάμε στο βιβλίο. Δίνουμε μια απλή απάντηση έτσι όπως το αντιλαμβάνεται αυτό το θέμα ένα μικρό παιδάκι.
Πόσες γλώσσες μιλούν;
Η μικρή τώρα άρχισε να μιλάει λίγο και λέει μερικές λέξεις στα ελληνικά, άλλες στα νορβηγικά και άλλες στα αγγλικά. Ό,τι μπορεί να προφέρει, αυτό χρησιμοποιεί, συν τα δικά της τα μωρουδίστικα. Ο μεγάλος μιλάει πολύ καλά τα ελληνικά και τα νορβηγικά, αγγλικά καταλαβαίνει ακόμα πολλά, αλλά τα χρησιμοποιεί μόνο όταν ταξιδεύουμε, καταλαβαίνει σουηδικά και έχει ένα μικρό λεξιλόγιο στα ταϊλανδέζικα.
«To πιο γενναίο πράγμα που έχω κάνει είναι να ζητήσω βοήθεια». Τι μπορεί να κάνει ο κόσμος για σένα;
Χρειαζόμαστε τη βοήθεια του κόσμου για να υλοποιήσουμε το πρότζεκτ «Where am I from?». Πρέπει να συγκεντρώσουμε 10.500 ευρώ μέσα σε 30 μέρες, μέχρι τις 16 Αυγούστου για να καλύψουμε τα έξοδα παραγωγής του βιβλίου. Μέσα από την crowdfunding πλατφόρμα του Kickstarter, την οποία την έχουν χρησιμοποιήσει πάνω από 14.000.000 άνθρωποι, ο κόσμος μπορεί να επιλέξει κάποια από τις διαθέσιμες επιλογές που προσφέρουμε. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να αγοράσει το βιβλίο και το eBook στην τιμή των 15 ευρώ συν τα ταχυδρομικά τέλη. Μόλις συγκεντρωθούν τα χρήματα, ο Platon θα ξεκινήσει να ζωγραφίζει και θα βάλουμε μπρος όλες τις διαδικασίες παραγωγής του βιβλίου. Εδώ είναι η σελίδα μας.
Πώς θα ήταν για σένα ο ιδανικός κόσμος;
Δυσκολεύομαι να φανταστώ έναν ιδανικό κόσμο. Το ιδανικό υπονοεί μια στασιμότητα, δεν έχει παραπέρα, έφτασες. Ο κόσμος όμως και όλα γύρω μας, όπως έλεγε και ο Ηράκλειτος, είναι σε συνεχή κίνηση. Το ιδανικό είναι αφύσικο. Αυτό που μπορώ να φανταστώ και θα ήθελα όσο μπορώ να συνεισφέρω είναι το να παραδώσουμε στα παιδιά μας έναν κόσμο λίγο καλύτερο από ό,τι τον παραλάβαμε. Ξεκινώντας από την απόρριψη του φόβου ως προς τον «ξένο», όταν ο μόνος γνώμονας για αυτή την απόρριψη είναι η διαφορετικότητά του. Εάν όλοι φερόμασταν στον συνάνθρωπο όπως θα θέλαμε να μας φέρονται πόσο καλύτερος δεν θα ήταν αλήθεια ο κόσμος μας;
Ρωτήσαμε 10 προσωπικότητες από τους χώρους των τεχνών, των βιβλίων, της πολιτικής και της ακαδημαϊκής ζωής να μας μιλήσουν για τα τρία βιβλία που διάβασαν και αγάπησαν περισσότερο μέσα στο 2024. (Έχουμε κι ένα έξτρα. Κι είναι, φυσικά, ποίηση.)
«Προσπάθησα να γράψω ένα ποίημα που δεν παραιτείται, δεν παραδίδεται, δεν σηκώνει αμαχητί τα χέρια ψηλά, δεν το βάζει στα πόδια μπροστά στην αγριάδα και τη σκληρότητα της ζωής και της εποχής»
Το βιβλίο του, με τον τίτλο «Στον ίδιο δρόμο», είναι από κάθε άποψη ένα γοητευτικό ανάγνωσμα. Τόσο γιατί αφηγείται μια γοητευτική ζωή, όσο και γιατί είναι γοητευτική η γραφή του.
Ο τόμος αριθμεί τον εικοστό τρίτο της σειράς «Ο Κύκλος των Μουσείων», μιας εκδοτικής πρωτοβουλίας η οποία αποτελεί μακρά πολιτιστική συνεισφορά στο πλούσιο αρχαιολογικό απόθεμα της Ελλάδας.
11°
