Lady Cortisol, η καινούργια ηρωίδα του Μισέλ Φάις

* Γράφει ο Κ. Καρακώτιας

Στο αμέσως προηγούμενο μυθιστόρημα του Μισέλ Φάις, το «Από το πουθενά», η σύγκρουση των δύο ηρώων του, που εκδηλώνονταν με την αντιπαράθεσητων λόγων τους, εκτυλίσσονταν σε ένα συγκεκριμένο χώρο-σκηνικό και σε έναν καθορισμένο χρόνο. Ο Φάις στην πρόσφατη, τελευταία νουβέλα του, «Lady Cortisol»  (εκδ. Πατάκη), προχωρά ακόμα πιο πέρα. Απογυμνώνει την αφήγησή του από οποιαδήποτε σκηνική και χρονική αναφορά και αφήνει την ηρωίδα του γυμνή και ανυπεράσπιστη με μόνο της εφόδιο τη γλώσσα και την εκφορά του λόγου της. Μια γυναίκα μόνη χωρίς κανέναν άλλο κοινωνικό, οικονομικό, μορφωτικό προσδιορισμό. Δεν έχει δε ούτε όνομα. Ο τίτλος προφανώς προϊδεάζει την κατάσταση της ηρωίδας του. Η cortisol (κορτιζόλη), είναι μια ορμόνη που παράγει συνήθως ο ανθρώπινος οργανισμός, όταν ο φορέας του πάσχει από καταθλιπτικές διαταραχές ή βρίσκεταισε καταστάσεις άγχους και ψυχολογικού στρες. Η γυναίκα της αφήγησης, αγχωμένη, πιεσμένη και στρεσαρισμένη, ακούει τις συνεχόμενες ερωτήσεις ενός άνδρα και απαντά με τον τρόπο της. Ο ρόλος του άνδρα είναι εξαιρετικά αμφίσημος. Ούτε γι’ αυτόν δίνεται από την αφήγηση κάποιο στοιχείο. Είναι σύζυγος ή εραστής; Ανακριτής ή ψυχίατρος; Υπάρχει κάποια σχέση εξάρτησης ή ακόμα κυριαρχίας και υποταγής μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας; Οποιαδήποτε απάντηση μπορεί να ανιχνευθεί και να αντληθεί αλλά και να ανατραπεί από την ανέλιξη τηςμυθοπλασίας, όπως κι αν αυτή σχηματίζεται. Το ίδιο ισχύει και για τον χρόνο και τον χώρο της. Και πάλι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο, ούτε ευθέως, ούτε από τα συμφραζόμενα. Η αφήγηση συγκροτείται, με όλες τις αμφισημίες της, γύρω από τις ξερές ερωτήσεις του άνδρα και τις άλλοτε απλές και άλλοτε στα όρια του παραληρήματος απαντήσεις της γυναίκας. Είναι όμως αυτός ο λόγος της γυναίκας που σταδιακά, με όποιον τρόπο και αν εκφέρεται, καταγράφει και προβάλλει στο κείμενο συμπεριφορές, πρακτικές, ψυχισμούς, αισθήματα, φόβους, σιωπές, αποκλεισμούς, στερήσεις, επιθυμίες, φαντασιώσεις, βίαιους εφιάλτες, εκδοχές της σεξουαλικότητας, πειραματισμούς με την ταυτότητα του φύλου, σχέσεις με τους γονείς, απουσίες και άλλα πολλά της ίδιας και άλλων ομοφύλων της. Από τον άνισο διάλογο, προκύπτει σταδιακά και η δυστοπία της γενικευμένης ομοιομορφίας της κοινωνίας και πολλών βιοτικών και άλλων λειτουργιών της. Η δυστοπία σκιαγραφείται και υποδηλώνεται με το αφηγηματικό εύρημα του Γκρι Στούντιο, όπου όλοι όσοι κινούνται σ’αυτό είναι ντυμένοι στα γκρί , απρόσωποι και χωρίς όνομα και τα πάντα μετρώνται και υπόκεινται σε μια ακραία τεχνοκρατική διαχείριση.

Η σταδιακή συμπλήρωση του μυθοπλαστικού παζλ σχηματίζει ταυτόχρονα και τη φιγούρα και τον χαρακτήρα της ηρωίδας που βιώνει και υφίσταται τις πολλαπλές και ποικίλες σχέσεις, τις αντιλήψεις και τις πρακτικές της σκληρής, βίαιης και άνισης υπαρκτής κοινωνίας. Η ηρωίδα γυναίκα, πότε εκδηλώνεται αμυντικά και πότε επιθετικά, είναι καχύποπτη και μονίμως θλιμμένη, και βρίσκεται προδήλως σε δυσαρμονία με τον κόσμο που την περιβάλλει και στον οποίο ζει και κινείται.

Όλα αυτά δεν αποδίδονται ξερά και διδακτικά, αλλά με σπαράγματα εξιστορήσεων και διηγήσεων με τα οποία, συνήθως, αρχίζει τις απαντήσεις η ηρωίδα της νουβέλας και είναι αρμονικά ενταγμένα στην όλη αφηγηματική ανέλιξη. Ο Φάις επέλεξε και υπηρετεί με συνέπεια ένα δύσκολο συγγραφικό δρόμο. Η «Lady Cortisol» δεν είναι ευκολοχώνευτο αφήγημα. Απαιτεί την ενεργοποίηση των αισθήσεων του αναγνώστη. Δεν έχει τις απλοϊκές περιγραφές, τις θελκτικές ηρωίδες και τη συνήθη θεματογραφία. Στηρίζεται στη δύναμη της γλώσσας, η οποία, άκρως επεξεργασμένη και σμιλεμένη, κυριολεκτεί και αναδεικνύει, χωρίς καμιά περίσσεια λέξη, τα εξιστορούμενα και τα νοήματά τους. Έχει δε τη δραστικότητα του θεατρικού μονολόγου το αποκαλυπτικό του ψυχογραφήματος και το ανατρεπτικό ασυνεχές του παραληρήματος.

Ο συγγραφέας επιχειρεί, και εν πολλοίς το καταφέρνει, να αποτυπώσει στο πεδίο του σύγχρονου πολλαπλά κατακερματισμένου και θρυμματισμένου κόσμου φασματικές εικόνες και εκδοχές της γυναίκας που, μετά από τόσες αλλαγές και ανατροπές, προσπαθεί ακόμα να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό της και τον ρόλο της.

Το περιεχόμενο της νουβέλας είναι ιδιαίτερα πυκνό και υπερβαίνει τα όρια του είδους. Αφηγηματικά και θεματικά είναι μια πρόκληση για τον αναγνώστη ο οποίος αναζητά περισσότερα και διαφορετικά από τους τρέχοντες πεζογραφικούς συρμούς .

Σχετικό Άρθρο

Βιβλιο Το tartan noir του Ian Rankin δείχνει τα δόντια του στο «Ακόμα και τα άγρια σκυλιά»

Δημήτρης Καραθάνος 01.12.2016, 20:57

Οι εκδόσεις Πατάκη και ο ΙΑΝΟS παρουσιάζουν το βιβλίο του Μισέλ Φάις με τίτλο «Lady Cortisol» την Πέμπτη, 15 Δεκεμβρίου, 8.30 μ.μ. Θα μιλήσουν οι: Αριέλλα Ασέρ, ψυχαναλύτρια, Λίζυ Τσιριμώκου, ομότιμη καθηγήτρια φιλολογίας του Α.Π.Θ. Αποσπάσματα από το βιβλίο θα διαβάσει η ηθοποιός Αλέξια Καλτσίκη.

(κεντρική φωτό: ΧΑΡΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ)