Ο Δημήτρης Αντωνίτσης για την έκθεση του Hydra School Projects

Ο Δημήτρης Αντωνίτσης μας ξεναγεί στην έκθεση «Pow, Blop, Wizz» του HSP στην Ύδρα.

«Pow, Blop, Wizz» ο τίτλος της έκθεσης που επιμελείσαι φέτος για το HSP. Με τι ασχολείται και τι κινητοποίησε αυτή την επιλογή θέματος;
Ένα ποπ τραγούδι του Σερζ Γκενσμπούρ είναι η αφετηρία για τη φετινή καλοκαιρινή μου έκθεση. Μια φαινομενικά ανάλαφρη επιλογή που παραπέμπει στο κόσμο των κόμικς. Μετά τους πολλούς μήνες εγκλεισμού ένοιωσα ότι η ζωή μου δεν είχε ροή αλλά μια διακεκομμένη αφηγηματική αλληλουχία, όπως η εικονογράφηση στα καρτούν.
Άρχισα μάλιστα να σκέφτομαι σε «συννεφάκια κειμένου", ειδικά στους εσωτερικούς μου διαλόγους. Η επικοινωνία είχε τόσο αλλάξει μέσα στο λοκντάουν. Η ζωή είχε συρρικνωθεί σε μερικά καρέ σε σειρά. Ακόμα και οι ήχοι ήταν στυλιζαρισμένοι, σε μπαμπλς με αιχμές.

Τι δηλώνεις μέσα από αυτή την ανάλαφρη επιλογή (ως προς τον τίτλο) σε μια εποχή που μας έφερε μπροστά σε αναπάντεχες δυσκολίες;
Οι προκλήσεις της CoVid-καθημερινότητας  απαιτούν αντισυμβατική δράση, αλλά με συμβατικά χαρακτηριστικά - όπως το θάρρος και η ηθική. Υπήρχαν μέρες που αισθανόμουν ότι ενσάρκωνα κάποιον υπερήρωα, άλλες πάλι ακριβώς το αντίθετο. Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον υπερήρωα και τον αντι-ήρωα είναι θολή. Δεν ενεργούμε πάντα για τους σωστούς λόγους. Οι ενέργειές μας δεν είναι πάντα ευγενείς.

Πώς αναπτύσσεται η έκθεση στο χώρο; Μίλησέ μας για τα έργα που παρουσιάζονται, τους καλλιτέχνες και για τυχόν σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στα έργα με βάση το επιμελητικό σου σκεπτικό. 
Όλα τα έργα έχουν διττή ταυτότητα. Όλοι οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες αντιμετωπίζουν δεοντολογικές προκλήσεις. Στη μεγάλη αίθουσα υποδοχής της Σχολής Εμποροπλοιάρχων φιλοξενούνται ζωγραφικά έργα του Δημήτρη Παπαϊωάννου από τη δεκαετία του ’80 με αισθητική κόμικ, τα οποία είχαν δημοσιευθεί στα περιοδικά Κοντροσόλ στο χάος και Βαβέλ. Κατόπιν η πρώτη απόπειρα ζωγραφικής του Αυστριακού mega-star Erwin Wurm είναι ακουμπισμένη πάνω στις βιτρίνες με τα τάνκερ της σχολής. Ο όγκος της ζωγραφισμένης «χοντρής» γραμματοσειράς (αναφορά στα χοντρά γλυπτά του καλλιτέχνη) συνομιλεί με το βαρύ φορτίο των μοντέλων-πλοίων.

Στο βάθος του ίδιου χώρου, ένα αλληγορικό γλυπτό του Αμερικανού Mark Bradford συνυπάρχει με τη ζωγραφική του Βρετανού Richard Woods, ενώ στον πίνακα ανακοινώσεων της Σχολής είναι αναρτημένα δυο μικρά έργα του Daniel Palillo.

Αυτή η αλληλουχία διαλόγων συνεχίζεται και στις αίθουσες διδασκαλίας, όπου οι θέσεις και οι αντιθέσεις παραπέμπουν στη μορφολογική αφήγηση του καρέ καρέ. Στην πρώτη, το ογκώδες κουφάρι δεινόσαυρου του Θωμά Διώτη, κατασκευασμένο από 400 πλαστικές καρέκλες, προκαλεί μια αίσθηση ασφυξίας στο θεατή, ενώ σε μια οθόνη η Μπριζίτ Μπαρντό κινείται με χάρη και τη σιγουριά υπερ-ηρωίδας στο θρυλικό τραγούδι «Comic strip» του Gainsbourg. Στη δεύτερη αίθουσα, μια πιο glossy θεώρηση ταυτότητας αποδίδεται από τα φωτογραφικά πορτρέτα «Doppelgaenger» του Ευριπίδη Λασκαρίδη αλλά και την περφόρμανς του με τίτλο «Venus in window» σε βιτρίνα καταστήματος στου Ψυρρή. Δίπλα, η «Μπαλαρίνα» του Διώτη από ελαστικά τρακτέρ και καμένα πλαστικά φιγουράρει με την τελευταία δουλειά των Δημήτρη Mπάμπουλη και Θάνου Κλωνάρη (Versaweiss) που υπερίπταται πάνω από τα θρανία σε πέντε γυαλιστερές ψυχεδελικές συνθέσεις. Στην τελευταία αίθουσα τα πράγματα αγριεύουν: Ο Λασκαρίδης πρωταγωνιστεί και πάλι στην οθόνη ως γκροτέσκα καρικατούρα καλλιτέχνη/επιμελητή που εξηγεί τη σχέση κρίσης και πολιτικής ταυτότητας με στριγκή φωνή, ενώ η ζωγραφική του Palillo, σε μεγάλες υφασμάτινες επιφάνειες, μετατρέπει τα διδακτήρια σε ένα είδος «δωματίου πανικού». Το μικρότερο έργο σε αυτή την αίθουσα είναι ένα αριστούργημα του Mike Kelley, μια περίεργη κούκλα που ο ίδιος είχε ράψει δέκα χρόνια πριν αυτοκτονήσει.

Υπάρχουν κάποια έργα που έχουν δημιουργηθεί ειδικά για την έκθεση;
Ναι, όπως κάθε χρόνο. Αυτή τη φορά οι Versaweiss με αφετηρία την αισθητική της ταινίας Μπαρμπαρέλα παρουσιάζουν το τελευταίο σώμα δουλειάς τους, μια ψυχεδελική και δυστοπική αναζήτηση, ενώ ο Φινλανδός Daniel Palillo θέτει ηθικά διλήμματα σχετικά με τις σκοτεινές όψεις της «παιδικότητας» με τη γνωστή αντισυμβατική του ζωγραφική. 

Πώς αντιλαμβάνεσαι το αντισυμβατικό και ποια η δράση που πιστεύεις, προσωπικά, αλλά και ως καλλιτέχνης και επιμελητής, ότι χρειάζεται η εποχή μας; Ποια η δική σου αντισυμβατική προσέγγιση;
Αν και τα κόμιξ χρησιμοποιούνταν σαν μορφή έκφρασης, δεν έλειψαν και οι καιροί που λογοκρίθηκαν, καθώς κατηγορούνταν για διάδοση επικίνδυνων ιδεών ανάμεσα στους νέους. Από το 1950 περίπου μέχρι το τέλος του εικοστού αιώνα, διάφοροι δημιουργοί, κυρίως όσοι είχαν συνεργασία με εταιρίες, έβλεπαν την δουλειά τους να περνάει από εξονυχιστικό έλεγχο. Για παράδειγμα η δουλειά του Καρλ Μπαρκς συχνά κοβόταν εξαιτίας των πολλών τεράτων και μοιραίων υπάρξεων που περιλάμβανε στις ιστορίες του. Η τέχνη πρέπει να κατανοηθεί ως παιδεία με ηθική και συναισθηματική διάσταση και να μη γίνεται σε καμία περίπτωση αντικείμενο λογοκρισίας. Μόνο έτσι ο θεατής μπορεί να συνδεθεί με το έργο τέχνης και να οδηγηθεί στην ενσυναίσθηση.

Πόσο σημαντική είναι για σένα η έννοια του «ήρωα» στη ζωή μας και ποια από τις εκδοχές του σε «γοητεύει» περισσότερο;
Στην αρχαιότητα ο ήρωας ήταν μυθολογικό πρόσωπο. Μπορεί να μην ήτανθεός αλλά ξεχώριζε για την ανδρεία του, συχνά μέχρι σημείου αυτοθυσίας.Το πρότυπο που θαυμάζω δεν είναι το «ομηρικό» αλλά αυτό του αφανή ήρωα. 

Θα έλεγες ότι θέλει… ηρωισμό και τόλμη η επιλογή να κάνεις τέχνη και εκθέσεις – και μάλιστα στην Ελλάδα σήμερα; Πώς βλέπεις να διαμορφώνεται η κατάσταση στον εικαστικό χώρο στην χώρα μας υπό το πρίσμα της πανδημίας;
Το Hydra School Projects διανύει φέτος την 22η χρονιά του, σε μια χώρα που οι καλλιτεχνικοί θεσμοί από μικρές ιδιωτικές πρωτοβουλίες συχνά δεν μακροημερεύουν. Δεν υπάρχει καμία εξασφάλιση ότι αυτή η μακρά διαδρομή θα συνεχιστεί και για άλλες δύο δεκαετίες. Όλα είναι τόσο ρευστά που δεν αφήνουν μεγάλα περιθώρια στο να οραματίζομαι τη συνέχεια. Θα ήθελα το HSP να είναι «καταχωρημένο» στη συνείδηση του κοινού σαν κάτι αναπάντεχο και εύθραυστο. «Μηλιά μου που ’σαι στο γκρεμό», κατά το δημοτικό τραγούδι.