Το ’21 αλλιώς: Η ελληνική επανάσταση μέσα από την τέχνη σήμερα

Ο Αντώνης Κυριακούλης, ο Νεκτάριος Σταματόπουλος, ο Γιάννης Αδαμάκης, ο Φίλιππος Φωτιάδης, ο Χρήστος Μποκόρος, οι Βαγγέλης Κύρης & Anatoli Georgiev, ο Αλέξανδρος Μαγκανιώτης, η Μάρια Μπαχά, ο Cacao Rocks (Ιάσων Μέγκουλας) και ο Δήμος Τσορμπατζόγλου και η Αλεξία Οθωναίου εμπνέονται από την Ελληνική Επανάσταση. 

Αντώνης Κυριακούλης

Λασκαρίνα και Μαντώ, δύο φίλες από δω 

Βγες Μαντώ στο καλντερίμι
να σου πω το μυστικό
ο Παλ Πατ θα μας τινάξει
όλο μας τον τουρισμό

Να φοβάσαι Μαυρογένους
σε τουριστική season
δεν σηκώνουνε λαβάρων
παρά μόνο αφισών
 
«Λασκαρίνα και Μαντώ», 27x35 εκ., 2021, σπέσιαλ για την ATHENS VOICE 1821, ακουαρέλα

Αλεξία Οθωναίου

Το κόμικ προέρχεται από το βιβλίο «21+1 συγγραφείς γράφουν - καλλιτέχνες εικονογραφούν για το 1821», εκδόσεις Παπαδόπουλος

Γιάννης Αδαμάκης 

Ξεχνιέμαι, πολλές φορές, ανάμεσα σε παιδικά παιχνίδια. Ψάχνω σε σκονισμένα συρτάρια. Ανακαλύπτω τα παλιά μου στρατιωτάκια. Ταξιθετώ σκηνές με όπλα. Οργανώνω φανταστικές μάχες. Παρελάσεις με μπάντες και ελληνικές σημαίες. Ακούω παράξενες μουσικές. Παρατηρώ από ψηλά. Υποκρίνομαι. Ξαπλώνω στο πάτωμα. Ξεφυλλίζω παραμύθια. Καταγράφω μαγικές ιστορίες. Περιφέρομαι σε ψηλά, γκρίζα δωμάτια. Υποκύπτω σε ελκυστικές ζαβολιές, σε υπαινιγμούς, σε βλέμματα. Θυμάμαι σχολικές γιορτές, ποιήματα που ξέχασα. Ζωγραφίζω με αόριστες πινελιές. Αφήνομαι στην αθανασία της στιγμής. Δεν θέλω να μεγαλώσω. Σκηνοθετώ, εντέλει, τη δική μου πραγματικότητα. Διαβάλλω την αλήθεια των μεγάλων. Ελπίζω.
 
«Δύο στρατιωτάκια», 2017, 30x40 εκ., ακρυλικά σε μουσαμά

Χρήστος Μποκόρος

Αυτό τον καιρό ο Χρήστος Μποκόρος ετοιμάζει την έκθεση με τίτλο «Η γιορτή /δόξα μονάχη», επετειακή τιμή στους ανθρώπους του 1821. Προγραμματίζεται για τα μέσα Μαΐου, στο Μουσείο Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού (Κουμπάρη 1), απέναντι από τον Εθνικό μας κήπο.

Βαγγέλης Κύρης & Anatoli Georgiev

Ένδυμα ψυχής

Τιμώντας τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση, οι φορεσιές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου ζωντανεύουν στο φακό του Βαγγέλη Κύρη και αποκτούν ξανά τρισδιάστατη υπόσταση με τη βελόνα του Anatoli Georgiev. 

«Οι ίδιες οι φορεσιές έγιναν αμέσως τεράστια έμπνευση για μας. Τις είδαμε όχι απλώς σαν υψηλή ραπτική αλλά “πανύψηλη” και προσπαθήσαμε να μελετήσουμε το έργο με έναν τελείως διαφορετικό τρόπο. Σκεφτήκαμε ότι οι φορεσιές αυτές ήταν εν ζωή την εποχή μετά την αναγέννηση, μια αναγέννηση που είχε εμπνευστεί από την κλασική Ελλάδα, αλλά η Ελλάδα λόγω τουρκοκρατίας δεν βίωσε. Οπότε αποφασίσαμε να τα κάνουμε σαν αναγεννησιακά πορτραίτα. Δεν θέλαμε να κάνουμε καμιά αναπαράσταση της εποχής, ούτε των ηρώων, αλλά να φορεθούν οι ενδυμασίες από σημερινούς ανθρώπους και να κρατήσουμε διακριτικά τα στοιχεία της εποχής μας, όπως ένα σκουλαρίκι, ένα τατουάζ, χτενίσματα και μακιγιάζ (που επιμελήθηκε άψογα η Βανέσσα Κουτσοποδιώτου) διακριτικά τωρινά, με σεβασμό στις φορεσιές και έμπνευση από την αναγέννηση. Ένας δύσκολος συνδυασμός με λεπτές χρυσές τομές. 

» Η ενδυμασία που δημοσιεύουμε είναι του Βάσσου Μαυροβουνιώτη, ήρωα της επανάστασης του ’21 και αργότερα υπασπιστή του βασιλιά Όθωνα. Την ενδυμασία αυτή χρησιμοποιούσε την εποχή που ήταν υπασπιστής στην βασιλική αυλή. Είναι από τις πρώτες ενδυμασίες που φωτογραφίσαμε και την φοράει ο συνεργάτης μου Anatoli Georgiev -που κεντάει τα έργα επάνω στον καμβά.

»Υπήρχε μια περίοδος που κοιμόμουν και ξυπνούσα με την μορφή της κυρά-Φροσύνης, του Μακρυγιάννη, του Κολοκοτρώνη και όλων όσων φόρεσαν αυτές τις ενδυμασίες γιατί η συγκίνηση του μεγαλείου της εποχής, από την φορεσιά της χωριάτισσας μέχρι την ενδυμασία του βασιλιά Όθωνα, είχαν την απίστευτη ενέργεια να οδηγήσουν μόνες τους το έργο μας. Φτάσαμε στο σημείο να διαλέγουν οι φορεσιές τον άνθρωπο και όχι εμείς ποιος θα τις φορέσει.

»Οι μεγάλες δυσκολίες σε αυτό το project ήταν κυρίως στα μεγέθη γιατί οι άνθρωποι ήταν μικρόσωμοι σε γενικές γραμμές εκείνα τα χρόνια, οπότε η επιλογή εκείνων που μπορούσαν να φωτογραφηθούν φορώντας τις ενδυμασίες περιορίστηκε αρκετά. Φωτογραφήθηκαν περίπου 125 άτομα κάθε ηλικίας και φύλου, οποιουδήποτε επαγγέλματος, επώνυμοι και ανώνυμοι. Όλοι έπρεπε να είναι λεπτοί, δεν υπήρχε κανένα περιθώριο για να πιεστεί η φορεσιά.

»Μας μάγεψε το σύνολο των ενδυμασιών που ανοίχτηκε μπροστά μας. Μας μάγεψε που η ενδυμασία δεν αποτύπωνε μόνο το χαρακτήρα και την προσωπικότητα ενός ανθρώπου, αλλά μιας ολόκληρης χώρας, τόσο πλούσιας σε φαντασία και συμβολισμούς, τόσο διαφορετική από τόπο σε τόπο και τόσο ίδια στο μεγαλείο της, παρ'όλη την υποδούλωση της στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.

» Εμείς βλέπουμε το συγκεκριμένο project σαν ένα ταξίδι από το παρελθόν στο μέλλον με καράβι το παρόν. Η απάντηση είναι ότι το παρελθόν έχει μέλλον.

Info: «Ένδυμα Ψυχής», τα έργα των Βαγγέλη Κύρη και Anatoli Georgiev προγραμματίζεται να εκτεθούν στη Συλλογή Ελληνικών Ενδυμασιών "Βικτώρια Καρέλια", στο Αρχοντικό Παύλου Κουντουριώτη στην Ύδρα, στο Λεβέντειο Δημοτικό Μουσείο Λευκωσίας και στο Μέγαρο της Παλαιάς Βουλής – ΕΙΜ.

Μάρια Μπαχά

H ζωή του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού σε εικόνες

Τυχαία μπήκα στο έργο του. Άκουσα τον Εθνικό Ύμνο πριν μερικά χρόνια από τον γιο μου, όταν ήταν πέντε χρονών και τον είχε μάθει στο νηπιαγωγείο. Πρώτη φορά τον άκουσα σαν να είναι ένα ποίημα και διαισθάνθηκα ότι κάτι υπάρχει εκεί που με αφορά. Κάνοντας έρευνα και διαβάζοντας την αλληλογραφία του, ανακάλυψα την προσωπικότητα, την ακτινοβολία του, τον άνθρωπο πίσω από τη σχολική κορνίζα. Παρόλο που όλοι γνωρίζουμε στίχους του, μοιάζει σαν αόρατος. Πρόκειται για μια προσέγγιση στη ζωή και το έργο του, όπως το βλέπω εγώ. Με ενδιέφερε πολύ η σκέψη ότι ο Σολωμός δεν έγινε απευθείας ο εθνικός ποιητής, υπήρξε και ο ίδιος παιδί κι έκανε σκανταλιές, νέος με παρέες και ανησυχίες της ηλικίας κ.λπ. Υπάρχουν καταγεγραμμένες ιστορίες: από το πρώτο του σχολείο τον έδιωξαν επειδή ήταν άτακτος. Είναι οι ανθρώπινες ιστορίες που μας συνδέουν με ένα πρόσωπο τόσο σπουδαίο και μας φέρνουν σε επαφή με το έργο του.

Η μυθιστορηματική εικονογραφημένη βιογραφία της πολυβραβευμένης εικονογράφου Μάριας Μπαχά, με τίτλο «Μια Ιστορία για τον Διονύσιο Σολωμό», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο

Του είπα πως το πρωί πετάω για τη Βιέννη και κάπως δειλά τον ρώτησα να με συμβουλέψει για τα μέρη που πρέπει να επισκεφτώ. Μου πρότεινε ανεπιφύλακτα να πάω στους στάβλους του παλατιού για να δω τα πιο όμορφα άλογα, που λέγονται Λιπιτζάνερ. Μου μίλησε για την ταινία του Walt Disney «Miracle of the white Stalion» του 1963, που είχε δει όταν ήταν παιδί στον κινηματογράφο στην Κέρκυρα. Επισήμανε τη βαθιά αγάπη του για τα ζώα και με διαβεβαίωσε πως τα άλογα αυτά θα μου δώσουν έμπνευση για να κάνω ωραία έργα. Την πρώτη μέρα μου στη Βιέννη παρακολούθησα την πρωινή γυμναστική των Λιπιτζάνερ, των λευκών αλόγων του παλατιού. Ήταν πράγματι φανταστικά. Είχα ήδη βρει το θέμα για το πρώτο μου έργο. Θα ζωγράφιζα ένα άλογο σε εσωτερικό χώρο. Βγαίνοντας αναζήτησα να αγοράσω από αυτούς που φροντίζουν τα άλογα ένα πέταλο για να το φέρω σαν δώρο επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ευχαριστώντας τον κύριο Ευγένιο Α. (Ακόμα δεν έχω καταφέρει να του το δώσω). Πηγαίνοντας προς την γκαλερί, έκανα μια βόλτα στον κεντρικό εμπορικό δρόμο της πόλης, που θύμιζε την Ερμού λόγω των καταστημάτων και της πολυκοσμίας.  Αποφάσισα να σταματήσω για να πάρω το μπρέκφαστ μου σε ένα Starbucks. Ο υπάλληλος, που μου έφτιαξε τον καφέ, ήταν Έλληνας. Κάθισα σε ένα τραπέζι που είχε πρίζα ηλεκτρικού κοντά για τον υπολογιστή μου. Από το διπλανό τραπέζι άκουσα διαλόγους στα ελληνικά, ήταν μια παρέα νέων που μάλλον σπούδαζαν εκεί. Βγαίνοντας κοντοστάθηκα στη βιτρίνα από ένα μαγαζί με φθηνά σουβενίρ. Από δίπλα μου σταμάτησαν για τσιγάρο δύο κυρίες που φορούσαν ακριβά πανωφόρια και ήταν φορτωμένες με σακούλες διάσημων οίκων μόδας, μιλούσαν και αυτές ελληνικά. Σήκωσα το βλέμμα μου και είδα ένα άγαλμα του Spiderman σε φυσικό μέγεθος να σκαρφαλώνει τον τοίχο. Ήταν σαν ατραξιόν για τους τουρίστες. Στο αριστερό μέρος του Spiderman με μια έκπληξη «ανακάλυψα» μια ανάγλυφη αφιερωματική πλάκα για τον Ρήγα Φεραίο, που έγραφε «Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά». Τι δουλειά έχει ο Ρήγας δίπλα στον Spiderman; Γιατί επέτρεψαν στον Spiderman να του κλέβει τη δόξα; Όλοι αυτοί οι Έλληνες που περνάνε από αυτό το σημείο κάθε μέρα, τον έχουν άραγε προσέξει; Ο κύριος που δούλευε στην καφετέρια; Τα παιδιά που σπουδάζουν; Οι κυρίες με τα ψώνια; Είχαν ποτέ άραγε αναρωτηθεί τι δουλειά είχε ο Ρήγας στη Βιέννη; Είχαν ποτέ άραγε έστω κοντοσταθεί για να τον κοιτάξουν; Περισσότεροι Έλληνες γνωρίζουν τον Ρήγα Φεραίο ή τον Spiderman; Έχει άραγε σημασία; Τι είναι «ήρωας» στις μέρες μας; Ο άνθρωπος αράχνη ή ένας ποιητής που ενέπνευσε έναν λαό να επαναστατήσει; Ίσως και να έχω άδικο και όντως όποιος «ελεύθερα συλλογάται», πλέον, να έχει το δικαίωμα να θαυμάζει περισσότερο έναν άνθρωπο-αράχνη παρά έναν ποιητή που με τις ιδέες του έκανε πολύ αίμα να χυθεί. Ίσως καλύτερα να ήμασταν μια μεγάλη Οθωμανική αυτοκρατορία και να ετοιμαζόμασταν να γίνουμε «transhumans». Σιγά-σιγά να έχουμε εκτός από την επιθυμία αλλά και τη δυνατότητα να μεταμορφωνόμαστε σε ζώα και όχι μόνο στην ψηφιακή σφαίρα. Ίσως αυτό να είναι η ποίηση στην πράξη και η πραγματική αγάπη για τα ζώα, το να γίνουμε δηλαδή όλοι Spiderman ή άλλου είδους ζω-άνθρωποι, κλέβοντας τις ιδιότητές τους. Αυτό που όμως είχε περισσότερη σημασία για εμένα τη δεδομένη στιγμή είναι πως είχα βρει το θέμα για το δεύτερο έργο μου. Θα έκανα ένα πορτρέτο του Ρήγα. Για όσους έχουν απορία, το τρίτο έργο μου για αυτή την έκθεση, μετά το άλογο και τον Ρήγα, ήταν ένα πορτρέτο του Φρόιντ επηρεασμένο από το βιβλίο του συγγραφέα Ηλία Παπαγιανόπουλου, που μόλις είχε εκδοθεί και διάβασα σε αυτό το ταξίδι, και το τέταρτο έργο μου ήταν μια σύνθεση βασισμένη στο λογότυπο της τοπικής σοκοφρέτας «Manner». 

Το Πορτρέτο του Ρήγα Φεραίου, που φιλοτέχνησα για την έκθεση της Βιέννης, θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα στην Πινακοθήκη της Σύρου αυτό το καλοκαίρι. Μια κρυφή μου επιθυμία θα ήταν να ξαναταξιδέψω στη Βιέννη και να ξεσκονίσω το ξεχασμένο ανάγλυφο του Ρήγα, που δεν έχει καθαριστεί μάλλον ποτέ από τη δημιουργία του, αλλά και να αποκαθηλώσω τον Spiderman που βρίσκεται δίπλα του και του παίρνει τη δόξα. 

Καλή εθνική επέτειο να έχουμε, με αγάπη, ειρήνη και υγεία. 

Δήμος Τσορμπατζόγλου

Ψάχνοντας θεματική για μια σειρά μεγάλων σε διαστάσεις έργων με κυρίαρχο το ελληνικό στοιχείο, αλλά ταυτόχρονα με χαρακτήρα ανθρωποκεντρικό, το πρώτο πράγμα που μου ήρθε στο μυαλό ήταν ο Εύζωνας.Το ανέκφραστο, αυστηρό βλέμμα και το ευθυτενές σώμα των Ευζώνων ήταν η δυναμική και η πηγή έμπνευσης για τη δημιουργία έξι χειροποίητων έργων κολάζ από χαρτί πάνω σε καμβά με τίτλο «The Guard».