Γιατί κάποια χρώματα αλλοιώνονται στην «Κραυγή» του Μουνκ, σε έργα του Βαν Γκογκ και άλλων ιμπρεσιονιστών - Οι επιστήμονες απαντούν.
Ο διάσημος πίνακας «Η κραυγή», του σπουδαίου Νορβηγού ζωγράφου Έντβαρτ Μουνκ, έχει χάσει την αρχική λάμψη των χρωμάτων του και οι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν γιατί τμήματα του καμβά που αρχικά είχαν ένα λαμπερό κιτρινο - πορτοκαλί χρώμα έχουν τώρα μια ιβουάρ απόχρωση. Τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους είναι η χρήση ακτίνων X, δέσμης λέιζερ και υψηλής ισχύος μικροσκοπίου σάρωσης ηλεκτρονίων.
Από το 2012 μέχρι και σήμερα, επιστήμονες που εδρεύουν στη Νέα Υόρκη και ειδικοί στο Μουσείο Μουνκ στο Όσλο, εργάζονται πάνω σε αυτόν τον καμβά προσπαθώντας να εξιστορίσουν την περιπέτεια του χρώματος. Όμως η έρευνα δίνει επίσης στοιχεία για τον τρόπο με τον οποίο δούλευε ο Μουνκ και λεπτομέρειες που μπορεί να βοηθήσουν τους συντηρητές να προλάβουν νέες αλλοιώσεις, και τους ιστορικούς της τέχνης και το κοινό να κατανοήσουν πώς ήταν στην αρχική του μορφή ένα από τα περισσότερο αναγνωρίσιμα παγκοσμίως έργα τέχνης.
Η Jennifer Mass, πρόεδρος του εργαστηρίου Επιστημονικής Ανάλυσης Καλών Τεχνών στο Χάρλεμ, η ομάδα της οποίας ερευνά την «Κραυγή», εξήγησε πρόσφατα: «Oι νανοκρύσταλλοι αναπτύσσονται πάνω στον πίνακα, που βρίσκεται στο Μουσείο Μουνκ – και είναι απόδειξη της φθοράς που δημιουργείται κοντά στο στόμα της κεντρικής φιγούρας, στον ουρανό και στο νερό».
Η «Κραυγή», όμως, δεν είναι ο μόνος πίνακας που τίθεται υπό επιστημονική ανάλυση. Τα «κίτρινα» και τα μωβ που χρησιμοποιούσε ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ είναι ακόμα ένα παράδειγμα που έχει κεντρίσει το επιστημονικό ενδιαφέρον. Μερικά από τα πρώτα έχουν αρχίσει να παίρνουν καφέ αποχρώσεις, κάποια από τα δεύτερα γίνονται μπλε.
Η έρευνα που έγινε, βοήθησε στο να αναχθούν συνολικότερα συμπεράσματα για την ζωγραφική της περιόδου του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα. Η βιομηχανική επανάσταση βοήθησε στην παραγωγή συνθετικών χρωστικών ουσιών με τις οποίες οι καλλιτέχνες της περιόδου άρχισαν να πειραματίζονται, εγκαταλείποντας τα παραδοσιακά, φυσικά εντυπωσιασμένοι από την εξαιρετική τους φωτεινότητα, χωρίς να γνωρίζουν τη μακροβιότητά τους.
Εκτιμάται, ότι το 20% των πινάκων του ιμπρεσιονισμού και του εξπρεσιονισμού που φιλοτεχνήθηκαν κατά το διάστημα 1880-1920, παρουσιάζουν ή πρόκειται να παρουσιάσουν τέτοιου είδους συμπτώματα.
Η επιστήμη συναντά την τέχνη
Η διαδικασία της μελέτης των πινάκων, βάσει επιστημονικής προσέγγισης, αλλάζει τα δεδομένα που ξέραμε μέχρι σήμερα. Πλέον, η επιστημονική ανάλυση εισέρχεται στον τομέα εκτίμησης και αξιολόγησης ενός πίνακα. Η καλλιτεχνική ανάλυση από τους ειδικούς δεν παρακάμπτεται, παύει όμως να είναι η μοναδική πηγή. Είναι γεγονός άλλωστε, ότι στην αγορά έργων τέχνης, είναι αρκετά διαδεδομένη η συλλογή δεδομένων και από τους δύο τομείς.
Μάλιστα, αυτό είναι κάτι που παραδέχονται πλέον και οι ίδιοι οι ιστορικοί της τέχνης. Ο Teio Meedendorp, ιστορικός τέχνης και ανώτερος ερευνητής στο Μουσείο “Van Gogh”, δήλωσε: «Είναι κάτι που πραγματικά έχουμε αντιληφθεί μόνο τα τελευταία 10 χρόνια. Οι έρευνες που έχουν επικεντρωθεί ειδικά στις τεχνικές πτυχές έχουν αλλαξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε».
Αξίζει να αναφερθεί, ότι ο ίδιος ο Van Gogh είχε προβλέψει το σημερινό φαινόμενο. Ήδη από το 1888, με επιστολή που είχε στείλει στον αδελφό του Theo, του είχε γράψει: «Το έλεγξα - όλα τα χρώματα που ο ιμπρεσιονισμός έχει φέρει στην μόδα είναι ασταθή. Ένας παραπάνω λόγος να τα χρησιμοποιούμε αδρά,ο χρόνος θα τα μαλακώσει πάρα πολύ».
Σε μια μεταγενέστερη επιστολή του έγραψε: «Οι πίνακες ξεθωριάζουν σαν τα λουλούδια».
18°
