Θεσσαλονίκη, αλλά καθόλου εμπιστευτικό, Θεσσαλονίκη, ανοιχτό για όλους, Θεσσαλονίκη τώρα, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Από τον Ντε Κίρικο έως και τον Μαγκρίτ, από τον Γουόρχολ έως τον Τάκι, και στο ενδιάμεσο ένας πλούτος εικαστικής συλλογής κι ένα tribute σ' έναν Έλληνα, παγκόσμιο θρύλο της μοντέρνας τέχνης: Αλέξανδρος Ιόλας. Έκανε την τέχνη εργαλείο ζωής, έδειξε ενδιαφέρον σε κάθε μορφή αρχαίου πολιτισμού, αλλά και την ίδια στιγμή, λάτρεψε με πάθος και περιέθαλψε το σύγχρονο: από Μπρετόν, Κάλας, Κοκτώ, Νιζίνσκι, αλλά και μια έκθεση όπου οι Σικελιανός, Παλαμάς, έως και ο Στραβίνσκι, εμπλέκονται υπό μορφή ενός μοναδικού αφηγήματος.
Αυτά βλέπει ο επισκέπτης. Η ζωή του αλλά και η δραστηριότητά του ως συλλέκτη ξαναζωντανεύουν στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, στο οποίο άλλωστε ο ίδιος, μεγαλόκαρδα και πατριωτικά, δώρισε 47 από τα έργα του, συμβάλλοντας στην ουσία στη γέννησή του. Στην έκθεση αυτή επομένως ανασυστάται το είναι, η σκέψη και η δράση του εφ' όλης. Ως χρέος κι ως μνεία για το τι πάει να πει φανατικός ευπατρίδης και κοσμοπολίτης ταυτόχρονα.
The Legacy: Ανασυντίθεται η πολυτάραχη ζωή του Αλέξανδρου Ιόλα, ίσως ευστοχότερα και καλύτερα. Το ατύχημα στο πόδι του, που έδωσε τέλος στην καριέρα του ως χορευτή του Ballet Theater Company στη Νέα Υόρκη, αλλά και ως καλλιτεχνικού ινστρούχτορα στα μπαλέτα του Μαρκήσιου Ντε Κουέβας. Και η απαρχή όπως και η συνέχειά του ως ενός από τους μεγαλύτερους συλλέκτες τέχνης στον κόσμο.
Dennis Oppenheim (US, 1938-2011), «Εγκέφαλος», 1984 / Κατασκευή / Συλλογή Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Δωρεά Αλέξανδρου Ιόλα
Η Θούλη Μισιρλόγλου, διευθύντρια του μουσείου, έχει κάθε λόγο να δηλώνει περιχαρής, όπως φυσικά και τα Δημήτρια 2018, αφού η έκθεση ντεμπουτάρει και συνεχίζει κατά τη διάρκεια του θεσμού: «Χωρίς όρια καλλιτεχνικά, χωρίς σύνορα εθνικά, κινούμενος παντού στον κόσμο, από Ρώμη και Παρίσι, Μαδρίτη, Αθήνα και πίσω στο Μεγάλο Μήλο, ο Ιόλας διοργάνωσε αριθμό εκθέσεων που δεν έχει προηγούμενο: 280! Όσο για τη Θεσσαλονίκη και τη συγκεκριμένη έκθεση, ναι, πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεση για τον Ιόλα που έχει δημιουργηθεί παγκοσμίως!».
Μοντιλιάνι, Όπενχαϊμ, Τσόκλης, Παύλος, Ακριθάκης, Λιστ, επιστολές, και μια πλούσια κληρονομιά εικόνων και «τεμαχίων» είναι αυτά που θα δει ο επισκέπτης. Σε μια συνέντευξη Τύπου που συζητήθηκε όσο καμιά άλλη, πριν λίγες μέρες στην Αθήνα. Γιατί έγινε μέσα στην περίφημη βίλα-κτήμα του. Που λεηλατήθηκε, ρημάχτηκε και σαπίζει, τρανό παράδειγμα της «ευγενούς ανταπόδοσης» του ελληνικού κράτους στα ανυπότακτα παιδιά του, που δεν προσκύνησαν καμιά άλλη εξουσία πέρα από αυτήν της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας.
Ο Ιόλας της περιπέτειας, των πάρτι, ο Ιόλας των επτά γλωσσών που τις μιλούσε φαρσί, οι ευρωπαίοι σουρεαλιστές και οι νέοι ρεαλιστές της Γαλλίας, ο Ιόλας «φιλοξενούμενος» του σκανδαλώδους κίτρινου Τύπου, μιας και ο ηδονισμός του βίου του σόκαρε τους λαϊκιστές και τους πουριτανούς. Ο Ιόλας με το ριγέ κοστούμι, εμβληματικό dress code για τους χειμώνες που έζησε, ο Ιόλας γυμνός κάποια καλοκαίρια στη Μύκονο, η αδελφή, ο κίναιδος, φαρμάκι και πιπέρι στο στόμα κάθε μικρόψυχου, που ακόμα και μετά θάνατον δεν συγχωρούν τον βίο και την πολιτεία ενός ελεύθερου ανθρώπου.
Γιατί λίγοι από το ελληνικό κοινό τον κατάλαβαν. Αυτόν τον Αλεξανδρινό από την Αίγυπτο, που δεν φοβόταν ποτέ να τολμήσει, που δρούσε με νοοτροπία Αμερικανού, ρομαντισμό και ευαισθησία ευρωπαϊκή κι αγάπη για τον μύθο της Ελλάδας, όλα μαζί, όλα να συνθέτουν την πολυσχιδή ταυτότητά του. «Το πορτρέτο του γίνεται σαφώς πιο αντικειμενικό, όταν το δεις στη διεθνή του διάσταση. Και καθόλου τυχαία το Μουσείο Πομπιντού τον θεωρεί από τους ιδρυτές του», επιτομεί η Θούλη Μισιρλόγλου, «ωστόσο σε κάθε περίπτωση πάντα το πορτρέτο θα έχει ελλείψεις, αφού ακόμα δεν έχει γίνει ενδελεχής έρευνα». Καιρός δεν ήταν;
Επιστολή υποστήριξης Pacquement
Αλέξανδρος Ιόλας: Η κληρονομιά
Εγκαίνια: Σάββατο, 6 Οκτωβρίου 2018, ώρα 20.00. Διάρκεια: 6 Οκτωβρίου 2018 – 20 Ιανουαρίου 2019, στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Εγνατία 154, Helexpo-ΔΕΘ). Σε συνδιοργάνωση με τον Δήμο Θεσσαλονίκης και το Φεστιβάλ Δημητρίων 2018.
Επιμέλεια: Θούλη Μισιρλόγλου, Διευθύντρια ΜΜΣΤ
Βοηθός επιμελητή, Υπεύθυνη επικοινωνίας: Κατερίνα Σύρογλου
Σύμβουλοι: Νίκος Σταθούλης, Βιογράφος Αλέξανδρου Ιόλα, Εύα Φωτιάδη, Δρ Ιστορίας και θεωρίας της σύγχρονης τέχνης, St Joost Academy of Fine and Applied Arts
11°
