Υπάρχει ένας τύπος, ζωγράφος, που στα είκοσι και κάτι του, παρέα με τον Μπασκιά και τον Χέρινγκ, όταν σχόλαγε από τη δουλειά του στο «Factory» του Γουόρχολ –ειδικότητα επιχρωματιστής γκλίτερ γλασαρίσματος πινάκων που απαθανάτιζαν από Λιζ Τέιλορ μέχρι και Ποπάι– αμολιόταν στη Νέα Υόρκη. Η παρέα τους χάζευε την πόλη και τα πάρτι, τα ποντίκια στους δρόμους, την πρέζα που κυλούσε σαν άσπρο ρυάκι μέσα σε φλέβες ή διαμερίσματα, τις μπάντες να παίζουν ηδονιστική ντίσκο ή βρόμικο νιου γουέιβ και το Μανχάταν να τελεί σε παραφροσύνη: πλούσιοι και φτωχοί, βία και απελπισία, κοντράστ με λιμουζίνες εκατομμυριούχων και λοφτ με κολόνιαλ εσωτερική διακόσμηση. Και τα παιδιά κοιτούσαν και ονειρεύονταν, ζωγράφιζαν στους τοίχους, ενώπιον βαρυσήμαντων γκαλεριστών που προσπαθούσαν να τους καταστείλουν το χάι λέγοντας πως αυτό που κάνουν δεν είναι τέχνη, εκείνοι δήλωναν με όλο το θράσος και τον τσαμπουκά της ηλικίας τους, «the times they are a changing».
Υπάρχει ένας τύπος που στη ζωγραφική του τέμνονται το πανκ και η φιλοσοφία, το σχέδιο του δρόμου και η ευρωπαϊκή ζωγραφική των μεγάλων δασκάλων, η ψυχανάλυση και το άμπστρακτ, που η δεξιοτεχνία του ως προς την εκπεμπόμενη πηγή φωτός πάει πακέτο με την αναίρεση κάθε κανόνα. Γι’ αυτό και η ζωγραφική του είναι συγκλονιστική. Γι' αυτό και τα πορτρέτα των ηρώων του ακροβατούν ανάμεσα στο γκροτέσκ μιας ποπ αρτ που δίνει την ίδια αξία στον κυβισμό του Πικάσο και τον σουρεαλισμό των καρτούν. Κι ο τύπος κάθεται απέναντί μου, γιατί βρίσκεται στην Αθήνα όπου εκθέτει για πρώτη φορά. Για συνέντευξη. Lucky me, κι ας είναι ο χρόνος μου με τον George Condo λίγος. Να τον πρωτορωτήσω τι; Γιατί αυτός ο τύπος, παγκόσμιος θρύλος πλέον και με τα έργα του να εκτίθενται στα μεγαλύτερα μουσεία και τις γκαλερί του πλανήτη, δεν είναι παίξε γέλασε. Και ίσως οι υπεύθυνοι του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, που τον φιλοξενούν, θα έπρεπε να του κανονίσουν και μια διάλεξη στην Καλών Τεχνών της Αθήνας, ενώπιον των νέων εκκολαπτόμενων καλλιτεχνών. Για τον ζωγράφο του οποίου τα τσιτάτα του «the viewer, not the maker» και «don't follow any rules, so crack the formality», όπως και η εφεύρεση του όρου «artificial realism», έπρεπε να περάσουν χρόνια ώστε από ανατρεπτικές ατάκες για ελιτιστές να αποτελούν πλέον νόρμες της τέχνης αλλά και της τεχνολογίας.
Αυτή είναι η Athens Voice, Mr. Condo, σας την έφερα δωράκι, κάτι αντίστοιχο με τη δικιά σας Village Voice, you know, free press, free choice...
Ω, τι ωραία! Έχετε και πρόστυχες στήλες όπως είχε και η Village; Ξέρεις, ο Γουίλιαμ Μπάροουζ όχι μόνο τις διάβαζε τις σελίδες αυτές φανατικά, αλλά έστελνε και δικές του αγγελίες. Ποτέ βέβαια δεν του απάντησαν, γιατί χρησιμοποιούσε πολύ ποιητικό λόγο. Του έλεγα: «Γουίλι, δεν έχεις καμιά τύχη, πρέπει να είσαι πιο ντιρέκτ και πρόστυχος, στο ψαχνό, δικέ μου, εδώ οι άνθρωποι δεν ψάχνουν για λογοτεχνία, αλλά για σεξ».
Ναι, έχουμε το «Μίλα μου βρώμικα»! Αλλά ας μιλήσουμε για ζωγραφική. Αλήθεια, αν ήσασταν καλός στα αθλήματα και δεν σας απέρριπταν από την ομάδα μπέιζμπολ του δημοτικού, οπότε και από τα επτά μπήκατε στην τάξη των εικαστικών, φαντάζεστε τι θα γινόσασταν, αντί για ζωγράφος; Θεωρητικά δεν θα είχατε γνωρίσει και συνεργαστεί και με τον Μπάροουζ…
Το έχω λύσει αυτό το πρόβλημα, αλλά για την άλλη ζωή, αν υπάρχει! Θέλω πολύ να γεννηθώ κάτι ανάλογο του Δισκοβόλου και του Μύρωνα (σ.σ. τραντάζεται από το γέλιο, γέλιο δυνατό και έξω καρδιά, αμερικάνικο). Και καλλιτέχνης αλλά και αθλητής. Όμως, σοβαρά, νομίζω πως όπως και στην τέχνη, έτσι και στη ζωή όλα τέμνονται. Όλα συνυπάρχουν.
Γι' αυτό και τα πορτρέτα σας, μιας συγκεκριμένης περιόδου, ήταν όλα δικέφαλα; Ο τραπεζίτης, ας πούμε. Ή και ο οδηγός λεωφορείου, θυμάμαι πως τους ζωγραφίζατε διπλούς...
Και τριπλούς, αν επικεντρώσεις στις ψυχικές τους διαστάσεις. Αυτό εννοούσα τότε που δήλωνα πως η ζωγραφική μου είναι κατηγορίας «artificial realism». Πολλαπλές εκφάνσεις χαρακτήρα, και τεχνικής κατ' επέκταση. Ποιος ξέρει γιατί σου χαμογελά ο τραπεζίτης; Είναι ευγενικός και καλοκάγαθος ή μόνο θέλει να σου πάρει το χρήμα σου; Μπορεί να είναι και τα δύο. Τότε βέβαια δεν υπήρχαν σόσιαλ μίντια...
Τι εννοείτε;
Κοίτα τις αναρτήσεις στο instagram. Μια χαρούμενος, μια σκεπτόμενος, μια οργισμένος, μια ηδονοθήρας, άλλες πάλι καταθλιπτικός. Μεγάλη γκάμα. Κι αυτό το συνειδητοποίησα από την αρχή που ξεκίνησα να ζωγραφίζω. Είμαστε μνήμες αλλά και διαθέσεις. Στα παλιά ζωγραφικά πορτρέτα, οι άνθρωποι απεικονίζονταν σε μια στάνταρ κατάσταση. Φαντασιακή ή με βάση τη θέση τους στην κοινωνία. Εγώ πάλι από την αρχή διάλεξα αυτήν την απεικόνιση τριπλής προσωπικότητας. Κάτι περισσότερο δηλαδή από αναπαραστάσεις μιας συγκεκριμένης ιδιότητας.
Παλιά, θυμάμαι, είχατε προασπιστεί, πέρα από τη μίξη τεχνικών και συναισθημάτων, και την ταχύτητα, ως προς την παραγωγή του έργου…
Ναι, θεωρώ πως ο καλλιτέχνης πρέπει να δουλεύει σε ρυθμό, πώς να το πω, be pop. Όπως ο Κολτρέιν έβαζε νότες μέσα σε νότες, χωρίς να σκέφτεται ή να προβληματίζεται, χωρίς παύσεις, έπαιζε κι αφηνόταν. Φαντάσου τον Κολτρέιν να έπαιζε αργόσυρτα και να προβληματιζόταν για το ποια νότα πάει καλύτερα μετά από μιαν άλλη...
Πώς και οι άνθρωποι-ήρωές σας είναι τέτοιας, ανώνυμης να την πω, γκάμας, ειδικά όταν στη θητεία σας στο Factory το θέμα του Γουόρχολ ήταν σελέμπριτι και μόνο σελέμπριτι;
Ήθελα να φύγω από αυτή τη συνθήκη και να δώσω μια ευκαιρία για αθανασία και στους καθημερινούς ανθρώπους. Όχι διάσημοι, όχι όμορφοι, ο ταχυδρόμος, ο οδηγός λεωφορείου, ω, μου φαίνονται ακόμα οι κανονικοί άνθρωποι πιο ενδιαφέροντες...
Εντάξει, κάνατε και προσωπογραφία της Lady Gaga ή, θυμάμαι, το εξώφυλλο στον δίσκο του Kanye West...
Ναι, αλλά εκεί είδες που χρησιμοποίησα μια πιο κόμικς τεχνική...
Κάτι που με ξαναφέρνει στον ορισμό σας περί «artificial realism»: αυτό είναι; Μια προσέγγιση των πολλαπλών εαυτών των διασήμων ή έστω μια εκδοχή του φιλτραρισμένου τους ποπ εαυτού, υπό την έννοια της βιτρίνας;
Κάπως έτσι. Ξέρεις τα κόμικς είναι η γλώσσα των μικρών παιδιών, μπορούν να ζωγραφίζουν όσο σκληρά πράγματα θέλουν και κανείς να μη θυμώνει ή να φέρνει αντιρρήσεις. Δεν μπορείς να πεις γιατί ένα καρτούν δείχνει έτσι κι όχι αλλιώς...
Κι έτσι μοιάζει να μπαίνουμε στην κουλτούρα των fake news αλλά από την εκδοχή των φιλτραρισμένων εαυτών, μιας και λίγοι ξέρουν ποιος είναι ο αληθινός Kanye, ε;
Αυτό ακριβώς. Το συναισθηματικό fake ήταν πάντα κυρίαρχο, ειδικά στις σελέμπριτι απεικονίσεις. Φωτογραφικές ή ζωγραφικές. Γι' αυτό και θεωρώ πως ο ψυχολογικός κυβισμός ως τεχνική, μαζί φυσικά με τη σουρέαλ και την καρτούν αισθητική, μπορεί να είναι και ό,τι πιο αληθινό σε σύγκριση με τα αναπαραστατικά.
Art is true, all others are lie, τώρα νιώθω πως καταλαβαίνω εκείνες τις δηλώσεις σας με τον Μπασκιά στα νιάτα σας. Σας λείπει;
Πολύ. Αλλά ο άτιμος ήταν πολύ αυτοκαταστροφικός, δεν φαντάζεσαι πόσα ναρκωτικά κατανάλωνε! Του έλεγα «σταμάτα», μα ήταν αδύνατον να το ελέγξει. Ακόμα και μετά που έγινε διάσημος, νομίζω πως ειδικά τότε ήταν που ανέβασε τις ποσότητες...
Περίεργο. Τα είχατε καταφέρει...
Λάθος. Ακόμα κι όταν έγινε θρύλος, πάλι έτρωγε πόρτα από τα λευκά κλαμπ. Έλεγα στους πορτιέρηδες «είναι δυνατόν, είναι ο Μπασκιά!», κι ο Ζαν Μισέλ με κοιτούσε κι έλεγε «σ’ τα έλεγα, για μένα δεν υπάρχει κανένα σπίτι που θα με δεχτεί».
Και η τέχνη σας από το τότε στο σήμερα; Μένετε αδιατάραχτος ως προς τις «αρχές» σας;
Απόλυτα. Γιατί, ξέρεις, πιστεύω πως η τέχνη δεν πηγάζει από τις εποχές αλλά από το είναι. Τη μνήμη, το υποσυνείδητο, κάποιες παλιές γλώσσες που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν ή από ενοράσεις που μπορεί και να χρειάζεται να περάσει ένας αιώνας για να δικαιωθούν ή να γίνουν αντιληπτές.
Δείτε πληροφορίες για την έκθεση του George Condo στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στο Guide της Athens Voice.
13°
