«Η Πανούκλα» του Αλμπέρ Καμύ στο Θέατρο 104

«Η Πανούκλα», το αριστουργηματικό αφήγημα του Αλμπέρ Καμύ πιο επίκαιρο από ποτέ. Ο γιατρός Ριέ, η Πόλη και η Πανούκλα ξετυλίγουν ένα παράλογο χρονικό τρόμου, επιβίωσης κι ανθεκτικότητας. Όλα ξεκινούν σε μια συνηθισμένη πόλη, όπου οι αρουραίοι αρχίζουν να βγαίνουν από τους υπονόμους και να πεθαίνουν στους δρόμους. Η ζωή των ανθρώπων της αλλάζει από τη μια στιγμή στην άλλη, καθώς ο ιός μεταδίδεται ανεξέλεγκτα από τα ζώα στους ανθρώπους και έρχονται αντιμέτωποι με την αρρώστια, τη μοναξιά, τον φόβο, την τρέλα και τον θάνατο. Ο γιατρός Ριέ βάζει στο μικροσκόπιό του το χάος που προκαλεί μια τέτοια κρίση, παλεύει ακατάπαυστα για την υγεία των συμπολιτών του και δίνει όλες του τις δυνάμεις για να πολεμήσει, όχι μόνο την αρρώστια, αλλά κυρίως την απελπισία.

Σημείωμα σκηνοθέτη – Σοφία Καραγιάννη

Η προσωπική μου εργασία πάνω στο αλληγορικό και σπουδαίο κείμενο του Α. Καμύ ξεκίνησε πολύ πριν το ξέσπασμα της πανδημίας. Μετά από δύο αναβολές της πρεμιέρας του έργου λόγω γενικού lockdown και μέχρι την σημερινή παράδοση της παράστασης στο  κοινό της, ένοιωσα πολλές στιγμές άβολα, αμήχανα, αφού η βιωμένη εμπειρία μας έκανε αληθινούς μάρτυρες στην φανταστική πόλη που τόσο εύστοχα περιγράφει ο συγγραφέας. Πώς λοιπόν να καμωθούμε ότι κάπου, κάποτε ζήσαμε τα τραγικά γεγονότα που περιγράφει ο Καμύ; Μα αφού τα ζήσαμε. Και οι λέξεις που έπρεπε να πούμε; Μα δεν ήταν λέξεις γραμμένες σ’ένα χαρτί. Έβγαιναν από τα στόματα όλων μαζί των ανθρώπων που βιώσαν και βιώνουν την πανδημία σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν το θέατρο, όπως λένε, δίνει την ευκαιρία στον θεατή να δει «μέσα από την κλειδαρότρυπα» τις ζωές των ηρώων, στην περίπτωση της Πανούκλας πως μπορεί ο θεατής να γίνει ο «αδιάκριτος» παρατηρητής της σκηνής; Μα αφού είναι  μάρτυρας πραγματικών γεγονότων που μοιάζουν τόσο πολύ με αυτά της εξωπραγματικής πόλης του Καμύ. Θέλω με δυο λόγια να πω πως μπορεί το θέατρο να γίνει και ζωή αλλά στην περίπτωση της «Πανούκλας» είναι ζωή. Και αυτό είναι αλλόκοτο.

Το παράλογο αυτό χρονικό, έχοντας αρκετά κοινά χαρακτηριστικά με την τεχνική της τραγωδίας, ξετυλίγεται επί σκηνής από τρία πρόσωπα. Ο Ριέ, ο  γιατρός που εργάζεται ακούραστα για να βοηθήσει τους συμπολίτες του, η  Πανούκλα, η προσωποποιημένη εκδοχή της αρρώστιας που περνάει την πύλη σαν κατακτητής, και η Πόλη,  τα πρόσωπα που ζουν εντός των ορίων της και παρά την συμβολική τους υπόσταση δίνουν μια  ανθρώπινη  πάλη με την αρρώστια.  Ο γιατρός Ριέ και η επιδημία θα αναμετρηθούν, και ενώ ο αγώνας μοιάζει σαν μια ατελείωτη ήττα, κάτω από τον απροκάλυπτο τρόμο υπάρχει μια έντονη χαρά για ζωή. Και αυτό είναι το πιο σπουδαίο στο κείμενο του Καμύ, ο τρόπος με τον οποίο η απελπισία δίνει την θέση της στην ελπίδα.

Με αφορμή τον γιατρό Ριέ και τον αγώνα που δίνει με μοναδική αυταπάρνηση, εύλογο είναι οι σκέψεις μας να είναι στους γιατρούς  που βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή για την αντιμετώπιση της  πανδημίας του κορωνοϊού  σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Γιατροί και νοσηλευτές, έχουν σηκώσει ένα δυσανάλογο βάρος στους ώμους τους. και δυστυχώς, πολλοί από αυτούς έχουν χάσει τη ζωή τους. Σ’ αυτούς θα ήθελα να αφιερώσω την παράσταση, ως μια ελάχιστη αναγνώριση της προσφοράς τους.