Η νυχτερίδα

Στο έργο όλα ξεκινούν από φάρσα που είχε γίνει στο παρελθόν: μετά από αποκριάτικο χορό ο Δρ Φάλκε βρέθηκε να τριγυρνά στους δρόμους, μέρα μεσημέρι, μασκαρεμένος με κοστούμι νυχτερίδας. Υπεύθυνος ήταν ο Γκάμπριελ φον Άιζενσταϊν, στον οποίο ο Φάλκε αποφασίζει να ανταποδώσει τα ίσα κατά τη διάρκεια χορού που παραθέτει ο Ρώσος πρίγκιπας Ορλόφσκι. Άφθονη σαμπάνια και μάσκες φροντίζουν για κέφι, παρασύροντας τους πρωταγωνιστές σε σειρά παρεξηγήσεων. Για διαφορετικούς λόγους όλοι καταλήγουν στη φυλακή, όπου τελικά αποκαλύπτεται η πραγματικότητα.

Σύνοψη του πρωτοτύπου

Α΄ Πράξη / Έξω από την κατοικία του Γκάμπριελ φον Άιζενταϊν ο δάσκαλος τραγουδιού Άλφρεντ κάνει καντάδα στη Ροζαλίντα, παλιό του έρωτα. Η Ροζαλίντα είναι τώρα παντρεμένη με τον Γκάμπριελ φον Άιζενσταϊν. Η Αντέλα, η καμαριέρα της, ζητά άδεια προκειμένου να επισκεφτεί μια άρρωστη θεία της. Στην πραγματικότητα θέλει να πάει στη λαμπρή χοροεσπερίδα που παραθέτει ο Ρώσος πρίγκιπας Ορλόφσκι και στην οποία την έχει προσκαλέσει η αδελφή της Ίντα. Η Ροζαλίντα αρνείται. Εμφανίζεται ο Άλφρεντ, ο οποίος εξομολογείται τον έρωτά του. Ακούγοντας βήματα εκείνη τον διώχνει, αλλά αυτός επιμένει να επιστρέψει αργότερα. Καταφθάνουν ο Άιζενσταϊν με τον δικηγόρο του Δρα Μπλιντ: ο Άιζενσταϊν καταδικάστηκε σε οκτώ ημέρες φυλακή για απρεπή συμπεριφορά προς αστυνομικό και πρέπει να αρχίσει να εκτίει την ποινή του από το ίδιο βράδυ. Έξαλλος για την ανικανότητα του Μπλιντ να τον απαλλάξει, ο Άιζενσταϊν τον διώχνει. Φτάνει ο Δρ Φάλκε, φίλος του Άιζενσταϊν, ο οποίος τον πείθει να μην παρουσιαστεί το ίδιο βράδυ αλλά το πρωί της επομένης, προκειμένου αυτό το βράδυ να τον συνοδεύσει στον χορό του Ορλόφσκι. Τον διαβεβαιώνει δε ότι ούτε ο διευθυντής τον φυλακών θα έχει αντίρρηση. Όσο ο Άιζενσταϊν ντύνεται, ο Φάλκε προσκαλεί και τη Ροζαλίντα στον χορό προκειμένου να δει τον σύζυγό της να φλερτάρει. Αρχικά διστακτική, εκείνη δέχεται μόλις βλέπει τον Άιζενσταϊν με επίσημα βραδινά ρούχα να αναγγέλλει ότι… πηγαίνει στη φυλακή. Η Ροζαλίντα δίνει άδεια στην Αντέλα και μόλις εκείνη φεύγει καταφτάνει ο Άλφρεντ. Την ώρα που δειπνεί με τη Ροζαλίντα εμφανίζεται ο Φρανκ, διευθυντής των φυλακών, που ήρθε να οδηγήσει ο ίδιος τον Άιζενσταϊν στο κελί του. Θεωρώντας, λόγω των περιστάσεων, ότι αυτός που δειπνεί με τη Ροζαλίντα δεν μπορεί παρά να είναι ο σύζυγός της, συλλαμβάνει τον Άλφρεντ, ο οποίος προκειμένου να μην εκθέσει την αγαπημένη του, τον ακολουθεί.

Β΄ Πράξη / Στον χορό του Ορλόφσκι ο Δρ Φάλκε εξηγεί στον νεαρό αλλά γεμάτο πλήξη Ρώσο πρίγκιπα ότι έχει οργανώσει μια φάρσα προκειμένου να διασκεδάσουν: την ονόμασε «εκδίκηση της νυχτερίδας». Πρώτη φτάνει στον χορό η Αντέλα. Η Ίντα τη διαβεβαιώνει πως δεν την προσκάλεσε εκείνη και, ανησυχώντας μήπως η Αντέλα φανεί κατώτερη ανάμεσα σε τόσους επισήμους, της προτείνει να παρουσιαστεί ως Ρωσίδα ηθοποιός Όλγα. Καταφθάνει ο Άιζενσταϊν, που μετά από υπόδειξη του Φάλκε συστήνεται ως Γάλλος μαρκήσιος. Αναγνωρίζει αμέσως την υπηρέτριά του. Όμως, η Αντέλα τον διαψεύδει δημόσια. Ως Γάλλος παρουσιάζεται επίσης ο Φρανκ, που βρίσκει ιδιαίτερα συμπαθή τον «συμπατριώτη» του Άιζενσταϊν. Γοητευμένος από την «Όλγα», ο Φρανκ λέει ότι είναι θεατρικός παραγωγός και υπόσχεται να τη βοηθήσει στη σταδιοδρομία της. Λίγο αργότερα καταφθάνει μυστηριώδης καλλονή από την Ουγγαρία. Οι καλεσμένοι πιέζουν την όμορφη άγνωστη να αποκαλύψει την ταυτότητά της, όμως ο Ορλόφσκι υπερασπίζεται το δικαίωμά της στην ανωνυμία. Ο Άιζενσταϊν φλερτάρει μαζί της χωρίς να αντιληφθεί ότι πίσω από τη μάσκα κρύβεται η ίδια του η γυναίκα. Η Ροζαλίντα καταφέρνει να αποσπάσει το ρολόι του ερωτύλου συζύγου της. Στη συνέχεια ο Φάλκε αφηγείται πώς του βγήκε το παρατσούκλι Δρ Νυχτερίδας. Αφορμή υπήρξε μια φάρσα που οργάνωσε σε βάρος του ο Άιζενσταϊν: μετά από μια γιορτή, αφού τον μέθυσε, τον άφησε στο κέντρο της πόλης σε ένα παγκάκι ντυμένο ως νυχτερίδα. Το επόμενο πρωί έπρεπε να διασχίσει την πόλη ντυμένος έτσι μέχρι να φτάσει σπίτι του. Ο Ορλόφσκι υμνεί τη σαμπάνια που ρέει άφθονη και χαλαρώνει τη διάθεση όλων και ο Άιζενσταϊν προσπαθεί μάταια να πάρει πίσω το ρολόι του. Η ομήγυρη υμνεί την «αδελφική» ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί και μόλις η ώρα πάει έξι ο Άιζενσταϊν και ο διευθυντής των φυλακών αναχωρούν.

Γ΄ Πράξη / Στο κελί της φυλακής ο Άλφρεντ τραγουδά. Ενοχλημένος, ο μεθυσμένος δεσμοφύλακας Φρος προσπαθεί να τον κάνει να σιωπήσει. Καταφθάνουν η Αντέλα με την αδελφή της, αναζητώντας τον «θεατρικό παραγωγό». Φτάνει επίσης ο Άιζενσταϊν έτοιμος να εκτίσει την ποινή του. Έκπληκτος, διαπιστώνει ότι ο ευγενής με τον οποίο διασκέδαζε λίγες ώρες νωρίτερα είναι ο διευθυντής των φυλακών και μένει άφωνος όταν τον πληροφορεί πως… ο ίδιος έχει ήδη συλλάβει τον Άιζενσταϊν από το βράδυ της προηγουμένης, ενώ δειπνούσε με τη σύζυγό του! Πάνω στην ώρα φτάνει ο Δρ Μπλιντ, δηλώνοντας ότι τον κάλεσε ο… Άιζενσταϊν. Αποφασισμένος να μάθει την αλήθεια ο Άιζενσταϊν μεταμφιέζεται σε δικηγόρο και ανακρίνει τον Άλφρεντ αλλά και τη Ροζαλίντα, η οποία στο μεταξύ έχει φτάσει, προκειμένου να ξεκαθαρίσει την παρεξήγηση. Βέβαιος για την απιστία της γυναίκας του και μην μπορώντας να συγκρατήσει την οργή του, ο Άιζενσταϊν αποκαλύπτει την πραγματική του ταυτότητα. Υποχρεώνεται όμως να μετριάσει την οργή του όταν η Ροζαλίντα αποκαλύπτει με τη σειρά της πως εκείνη ήταν η καλλονή από την Ουγγαρία την οποία φλέρταρε ο Άιζενσταϊν στον χορό του Ορλόφσκι. Ως απόδειξη, του επιστρέφει το ρολόι του. Πάνω στην ώρα καταφθάνουν και οι υπόλοιποι καλεσμένοι του πρίγκιπα Ορλόφσκι, τους οποίους οδηγεί στη φυλακή ο Φάλκε: αποκαλύπτει πως εκείνος έστησε την όλη ιστορία επιθυμώντας να εκδικηθεί τον φίλο του για την παλαιότερη φάρσα. Αποφασισμένοι να μη δώσουν μεγαλύτερο βάρος σε όσα συνέβησαν, όλοι ρίχνουν την ευθύνη στη σαμπάνια, την οποία και υμνούν.