Το πείραμα

Τι θα λέγατε αν μαθαίνατε ότι το ηλεκτρόνιο, αυτό το απειροελάχιστο σωματίδιο, αλλάζει τη συμπεριφορά του ανάλογα με το αν το παρατηρούν ή όχι; Μπορεί ένα τόσο μικρό κομμάτι ύλης να αντιδρά σαν να έχει συνείδηση; Το «πείραμα της διπλής σχισμής», που πραγματοποιήθηκε στα μέσα του εικοστού αιώνα και απέδειξε για πρώτη φορά τη διπλή φύση του ηλεκτρονίου, βρίσκεται στον πυρήνα της παράστασης «Το πείραμα».

Τι σχέση μπορεί να έχει το ηλεκτρόνιο με τον άνθρωπο;

Μια οικογένεια ζει «εγκλωβισμένη» σε μια διάφανη σφαίρα. Έξω από αυτή, ένας επιστήμονας, άλλοτε τους παρατηρεί φανερά κι άλλοτε χωρίς να τον αντιλαμβάνονται. Η συμπεριφορά των ατόμων εξαρτάται απόλυτα από το βλέμμα του. Όπως και τα ηλεκτρόνια στο «πείραμα της διπλής σχισμής», έτσι και η οικογένεια της σφαίρας, αλλάζει όταν γίνεται αντικείμενο παρατήρησης. Πόσο μεταβάλλεται η στάση τους όταν κάποιος τους κοιτάζει; Ποια πτυχή του εαυτού τους προσπαθούν να κρύψουν και ποια να προβάλουν;

Το παράδοξο του πειράματος της διπλής σχισμής
Οι φυσικοί του εικοστού αιώνα κατάφεραν να μελετήσουν πειραματικά τις κινήσεις των πιο μικροσκοπικών σωματιδίων της ύλης, των ηλεκτρονίων. Τα αποτελέσματα εξέπληξαν. Με το περίφημο «πείραμα της διπλής σχισμής» παρατηρήθηκε κάτι ιδιαιτέρως παράδοξο. Όταν τα ηλεκτρόνια «γνώριζαν», ότι ένας παρατηρητής τα παρακολουθεί, τότε συμπεριφέρονταν με τελείως διαφορετικό τρόπο, απ’ όταν η παρουσία του παρατηρητή παρέμενε κρυφή. Διατυπώθηκε λοιπόν τότε η σκέψη, ότι αυτό το απειροελάχιστο σωματίδιο της ύλης, έμοιαζε σαν να διέπεται από κάποια μορφή συνείδησης. Πολλοί επιστήμονες εναντιώθηκαν και αμφισβήτησαν αυτή τη δύσκολη και περίπλοκη ιδέα. Υποστήριξαν ότι κάτι τέτοιο, πήγαινε ενάντια στην κοινή λογική και στην καθημερινή εμπειρία. Όμως, κανένας ακόμη δεν μπορούσε να φανταστεί, ότι αυτό το πείραμα θα ήταν μόνο η αρχή, για να γνωρίσουν οι φυσικοί τον μαγικό κόσμο της κβαντομηχανικής.