Τίποτα δεν πάει χαμένο: 50 χρόνια τραγούδια για έναν καλύτερο κόσμο στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού

Με αφορμή τη συναυλία «Τίποτα δεν πάει χαμένο: 50 χρόνια τραγούδια για έναν καλύτερο κόσμο» στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού θα ανέβουν στη σκηνή εκπρόσωποι τριών γενιών ερμηνευτών, όπως είναι οι Σπύρος Γραμμένος, Φοίβος Δεληβοριάς, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Μαρία Παπαγεωργίου, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μίλτος Πασχαλίδης και Μαρία Φαραντούρη, για να ερμηνεύσουν εμβληματικά τραγούδια που συνδέθηκαν με τη Μεταπολίτευση. Πρόκειται για όλα εκείνα τα κοινωνικοπολιτικά τραγούδια που γράφτηκαν για να εκφράσουν την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή και τη λαχτάρα για δημοκρατία και ελευθερία αλλά και για άλλα που, αν και δε γράφτηκαν γι’ αυτόν τον σκοπό, λειτούργησαν συσπειρωτικά εκφράζοντας ένα από τα βασικά γνωρίσματα των πολιτικών τραγουδιών: τη συλλογικότητα.

Μαλαματένια λόγια, Φίλοι κι αδέρφια, Αυτούς τους έχω βαρεθεί, Ποιος τη ζωή μου, Τούτο το βράδυ, Πρώτη Μαΐου, Μάνα μου Ελλάς, Ανακωχή είναι μερικά μόνο από τα τραγούδια που σημάδεψαν την εποχή της Μεταπολίτευσης, τη γενιά της κι εκείνες που ακολούθησαν, συμβάλλοντας καθοριστικά στη διαμόρφωση της πολιτιστικής ταυτότητας του τόπου. Μάλιστα, στη συναυλία του Λυκαβηττού, πολλά από αυτά τα τραγούδια, που σήμερα μετρούν δεκαετίες ζωής, θα ακουστούν από εκείνους που τα ερμήνευσαν πρώτοι.

Παράλληλα, ενώνοντας το χθες με το σήμερα, στις 15 Οκτωβρίου ο λόγος σπουδαίων ποιητών και στιχουργών, από τον Ρίτσο, τον Βάρναλη και τον Ελύτη, μέχρι Καμπανέλλη, τον Γκάτσο και τον Ελευθερίου, αλλά και τραγούδια κορυφαίων συνθετών, όπως ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις, ο Ξαρχάκος, ο Μικρούτσικος, ο Λοΐζος, ο Σαββόπουλος και ο Μούτσης, θα συναντήσουν τους στίχους και τις σκέψεις νεότερων δημιουργών όπως ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο Φοίβος Δεληβοριάς, ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, ο Οδυσσέας Ιωάννου, ο Σπύρος Γραμμένος, κ.ά., σε μια μεγάλη συναυλία που θα αντηχήσει το όραμα της Μεταπολίτευσης για ελευθερία, ένα όραμα που σήμερα παραμένει επίκαιρο.

Η συναυλία, σε διοργάνωση Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων και με  την καλλιτεχνική υπογραφή του Οδυσσέα Ιωάννου, αποτελεί την κορύφωση των επετειακών εκδηλώσεων του Δήμου Αθηναίων «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της» που συνεχίζουν ως τον Νοέμβριο τιμώντας την ιστορική μνήμη της πόλης. Παράλληλα, με το μεγάλο αυτό μουσικό αφιέρωμα, το Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού ολοκληρώνει την πρώτη πλήρη καλλιτεχνική σεζόν του, έπειτα από 15 χρόνια απουσίας από τον αθηναϊκό πολιτιστικό χάρτη.

Μερικά από τα τραγούδια που θα ακούσουμε και οι ιστορίες τους

«Φίλοι κι αδέρφια»
Το καλοκαίρι του 1973, λίγους μήνες πριν την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ανεβαίνει στο θέατρο «Αθήναιον» η παράσταση «Το μεγάλο μας τσίρκο», σε κείμενο του Ιάκωβου Καμπανέλλη και μουσική Σταύρου Ξαρχάκου. Αν και το έργο μιλούσε για σημαντικούς σταθμούς της νεοελληνικής Ιστορίας (Τουρκοκρατία- Όθωνας-Μικρασιατική Καταστροφή-Κατοχή-Αντίσταση) έγινε γρήγορα εστία διαμαρτυρίας και αντίστασης στη Χούντα. Εκτός από τον Θίασο, τα τραγούδια ερμήνευε επί σκηνής ο Νίκος Ξυλούρης, τον οποίο ο Ξαρχάκος χρειάστηκε να επιμείνει πολύ για να πείσει καθώς ο Ξυλούρης θεωρούσε πως δεν του ταίριαζε η θεατρική σκηνή. Το τραγούδι «Φίλοι κι αδέρφια» είναι εκείνο που ξεχώρισε από την παράσταση και ακούγεται μέχρι τις μέρες μας.

«Πρώτη Μαΐου»
Ένα τραγούδι που έγραψε ο Μάνος Λοΐζος και ερμήνευσε ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου. Ένα τραγούδι κατά βάση ερωτικό που περιγράφει την αληθινή ιστορία της γνωριμίας του συνθέτη με τη μετέπειτα γυναίκα του Μάρω Λοΐζου μια Πρωτομαγιά, το οποίο όμως, αν και δε γράφτηκε με την πρόθεση να εκφέρει πολιτικό λόγο, λειτούργησε ως ένα από τα εμβληματικότερα πολιτικά τραγούδια της ελληνικής δισκογραφίας . δεν είχαν την όμως λειτούργησαν συσπειρωτικά λόγω συγκυρίας.

«Αυτούς τους έχω βαρεθεί»
Σε σύνθεση Θάνου Μικρούτσικου, στίχους Wolf Bierman και απόδοση στα ελληνικά από τον Δημοσθένη Κούρτοβικ, το τραγούδι ερμήνευσε πρώτη η Μαρία Δημητριάδη το 1975 στον δίσκο του Μικρούτσικου «Πολιτικά τραγούδια», έναν δίσκο με μελοποιημένα ποιήματα του Bierman και του Ναζίμ Χικμέτ. Τρία χρόνια αργότερα, το 1978, το τραγούδι γνώρισε μια δεύτερη εκτέλεση από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Ήταν ένα από τα τραγούδια του πρώτου μεγάλου προσωπικού του δίσκου που είχε ως γενικό τίτλο το όνομά του. Ο Wolf Bierman ήταν Γερμανός ποιητής και τραγουδοποιός. Σε ηλικία 17 ετών μετανάστευσε από τη Δυτική στην Ανατολική Γερμανία, όμως το 1976 έφυγε για να εγκατασταθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες πριν επιστρέψει ξανά στην Ενωμένη πια Γερμανία.

«Ποιος τη ζωή μου»
Τον Ιανουάριο του 1971, τόσο ο Μίκης Θεοδωράκης όσο και η Μαρία Δημητριάδη ζούσαν στο Λονδίνο. Ο Μάνος Ελευθερίου έστειλε από την Αθήνα κάποιους στίχους στον συνθέτη που, σύμφωνα με μαρτυρία της Δημητριάδη, τα μελοποίησε όλα σχεδόν αυθημερόν. Τα συμπεριέλαβε στον δίσκο «Τα τραγούδι του αγώνα», ένα δίσκο που δεν ήταν βέβαια δυνατό εκείνη την εποχή να κυκλοφορήσει στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι Έλληνες  αντέγραψαν τα τραγούδια από μεταδόσεις της Ντόιτσε Βέλλε. Στην Ελλάδα κυκλοφόρησαν το 1974. Ανάμεσά τους ήταν το τραγούδι «Ποιος τη ζωή μου» με ερμηνεύτρια τη Μαρία Φαραντούρη. Το 2000 το τραγούδι απέκτησε δεύτερη ζωή μέσα από τη διασκευή και την ερμηνεία των Χάρη και Πάνου Κατσιμίχα, στον δίσκο τους «Τρύπιες σημαίες». Το χρωστούσαμε, έχουν πει, στον δάσκαλο Μίκη αλλά και σε εκείνη την βραδιά στο Μπραχάμι που το πρωτοακούσαμε.

«Τούτο το βράδυ»
Το 1974 ο Δήμος Μούτσης κυκλοφόρησε τον δίσκο «Μαρτυρίες» με ερμηνευτές τον Μανώλη Μητσιά, τη Βασιλική Λαβίνα και τον Χρήστο Λετονό, σε στίχους Μούτση, Μάνου Ελευθερίου, Γιάννη Λογοθέτη, Γιώργου Χρονά και Βαρβάρας Τσιμπούλη. Ανάμεσά τους και το τραγούδι «Τούτο το βράδυ» σε στίχους του συνθέτη και με την ερμηνεία της Βασιλικής Λαβίνα. Το τραγούδι δισκογράφησε εκ νέου τρία χρόνια μετά, το 1977, η Άλκηστις Πρωτοψάλτη και το συμπεριέλαβε στον πρώτο της προσωπικό δίσκο με τίτλο «Απλά τραγούδια».

Ερμηνεύουν αλφαβητικά: Σπύρος Γραμμένος, Φοίβος Δεληβοριάς, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Μαρία Παπαγεωργίου, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μίλτος Πασχαλίδης, Μαρία Φαραντούρη
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Οδυσσέας Ιωάννου
Επιμέλεια ορχήστρας - ενορχηστρώσεις: Θύμιος Παπαδόπουλος