Βασιλάραψ: 4 Καμινέτα για Ντούο Κιθάρα - Γιάννης Αράπης και Θέμης Βασιλείου στο ΚΕΤ

Οι κιθαρίστες Γιάννης Αράπης και Θέμης Βασιλείου παρουσιάζουν το δίσκο Βασιλάραψ: 4 Καμινέτα για Ντούο Κιθάρα, στο οποίο αναδιαμορφώνουν από παρτιτούρες τέσσερις δημιουργίες του Έλληνα συνθέτη, αιθιοπικής καταγωγής, Βασιλάραψ.

Άγνωστος στην Ελλάδα, ο Βασιλάραψ (1905, Σύρος - ;) υπήρξε καινοτόμος συνθέτης. Δημιούργησε μια πρωτόγνωρη μουσική που συνδυάζει το ρεμπέτικο, την ατονική γραφή και το δωδεκαφθογγισμό.

Γεννιέται στις 10 Μαΐου του 1905 στο συνοικισμό Σκαλί της Άνω Χώρας της Σύρου. Κατάγεται από το βασιλικό γένος του Βασιλείου του Αξούμ, σημερινή Αιθιοπία, γεγονός στο οποίο οφείλει το όνομά του. Εγκαθίσταται τo 1920 στην Αθήνα. Αρχίζει να συχνάζει στα ρεμπέτικα στέκια της πρωτεύουσας. Εξελίσσεται σε βιρτουόζο της ρεμπέτικης κιθάρας χωρίς ωστόσο να ηχογραφήσει τη μουσική του. Το 1935, αποφασίζει να πάει στην Αγία Πετρούπολη· μελετάει εκεί σύνθεση δίπλα στον ίδιο τον Σοστακόβιτς. Αλλάζει ριζικά: μαθαίνει άπταιστα ρωσικά, εντάσσεται στους καλλιτεχνικούς κύκλους της Μόσχας, υιοθετεί τον ρωσικό τρόπο ζωής… Μερικά χρόνια αργότερα όμως, έχοντας ήδη συνθέσει αρκετά έργα, κυρίως για σύνολα με κιθάρα, πέφτει σε βαθιά κατάθλιψη και εξαφανίζεται. Η τύχη του αγνοείται μέχρι τις μέρες μας. Μετά από έρευνα, ο Γιάννης Αράπης και ο Θέμης Βασιλείου ανακάλυψαν αυθεντικές παρτιτούρες και σπάνιες ηχογραφήσεις, σε μπομπίνα και κερί, χάριν στην εγγονή ενός παλιού του φίλου. Θεώρησαν αδιανόητο να μην δοκιμάσουν να εκτελέσουν και να ηχογραφήσουν τα συγκεκριμένα έργα για κιθάρα.

Η εργογραφία του συνθέτη χωρίζεται σε δύο βασικές περιόδους. Η πρώτη, μεταξύ 1935 και 1953, διακρίνεται από έντονη ελληνικότητα και ιδιωματισμούς της αστικής λαϊκής μουσικής (ρεμπέτικο) που αναμειγνύονται αριστοτεχνικά με το ύφος της ρωσικής μουσικής πρωτοπορίας των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα. Η δεύτερη σημαδεύεται από μια στροφή προς την ατονική γλώσσα και τον δωδεκαφθογγισμό χωρίς όμως να εκλείπει το ύφος του ρεμπέτικου, που συντροφεύει τη μουσική φύση του καλλιτέχνη. Πιθανολογείται πως η στροφή προς τον δωδεκαφθογγισμό συνάδει με την σταδιακή αποσταλινοποίηση της Ρωσίας. Σύμφωνα με την εγγονή του παλιού του φίλου, ο συνθέτης είχε αντιμετωπίσει τα προηγούμενα χρόνια τον φόβο της λογοκρισίας.

Το σύνολο της εργογραφίας του βρίσκεται ακόμα υπό διερεύνηση: μελετάται και ταξινομείται από τον μουσικολόγο Σεργκέϊ Καπήλιεφ. Τα έργα που θα παρουσιάσουν ο Γιάννης Αράπης και ο Θέμης Βασιλείου στο ΚΕΤ αποτελούν χαρακτηριστικά δείγματα της γραφής του: Γριές op.25 SK05, Λαϊκή op.32 SK11 (από την πρώιμη περίοδο) και Δέντρο op.79 SK12 (από την ύστερη περίοδο).