«Άξιον εστί» από τους Μουσικούς της Καμεράτας και τον Γιώργο Πέτρου

Οι Μουσικοί της Καμεράτας – Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής και ο μαέστρος Γιώργος Πέτρου, μαζί με τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, τον βαρύτονο Τάση Χριστογιαννόπουλο και τον Δημήτρη Λιγνάδη, επιστρέφουν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με ένα από τα σπουδαιότερα έργα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, το λαϊκό ορατόριο του Μίκη Θεοδωράκη «Το Άξιον εστί» σε ποίηση του νομπελίστα Οδυσσέα Ελύτη. Συμμετέχουν η Χορωδία του ΕΜΠ που διευθύνουν ο Μιχάλης Οικονόμου και η Αθανασία Κυριακίδου, η Χορωδία «Μελωδοί» υπό τον Γιώργο Ζιάκα και η Λαϊκή ορχήστρα της μουσικής σχολής «Εν χορδαίς και οργάνοις» της Σύρου με μαέστρο τον Αρίστο Βαμβακούση.

Στο πρώτο μέρος της συναυλίας θα παρουσιαστεί η συγκλονιστική Τέταρτη Συμφωνία («Los Angeles») του περίφημου εσθονού συνθέτη Arvo Pärt [Άρβο Παιρτ], ένα από τα πιο προβεβλημένα συμφωνικά αριστουργήματα της εποχής μας, με έντονο πολιτικό περιεχόμενο. Το έργο παρουσιάστηκε σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση από τους Μουσικούς της Καμεράτας – Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής υπό τον Γιώργο Πέτρου το 2013.

«Το Άξιον εστί»

Άρρηκτα συνδεδεμένο με τις σημαντικότερες στιγμές της μεταπολεμικής Ελλάδας, το λαϊκό ορατόριο «Το Άξιον εστί» του Μίκη Θεοδωράκη σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, που γράφτηκε   την περίοδο 1960 – 1963, αποτελεί έργο-σταθμό για την ελληνική μουσική. Ο συνθέτης επισημαίνει: «“Το Άξιον εστί” του Ελύτη αποτελεί ένα μνημείο της σύγχρονης ελληνικής τέχνης. Το έργο διατρέχει ολόκληρη την ιστορική περίοδο του ελληνικού έθνους. Από την γένεση “αυτού του κόσμου του μικρού, του μέγα” έως την προφητική ενόραση των δεινών που επισώρευσε επάνω μας η δικτατορία. Τρία είναι τα βασικά του μέρη: Η Γένεσις, Τα Πάθη και το Δοξαστικόν (Άξιον εστί). Ως προς την εσωτερική του διάρθρωση υπάρχουν επίσης τρία διαφορετικά στοιχεία: η Αφήγηση, ο “Ύμνος” και το Χορικό. Για το πρώτο ο ποιητής χρησιμοποιεί τον πεζό λόγο. Για το δεύτερο τον ελεύθερο και για το τρίτο τον μετρικό στίχο. Έτσι στη δική μου δουλειά χρησιμοποίησα αντίστοιχα: τον Αναγνώστη, που διαβάζει το κείμενο, τον Ψάλτη για τους “Ύμνους” και τον Λαϊκό Τραγουδιστή για τα Χορικά. Αλλά τρία επίσης βασικά στοιχεία ολοκληρώνουν τη μουσική δομή του έργου: η μικτή χορωδία, η ορχήστρα και τα λαϊκά όργανα… Με “Το Άξιον εστί” προσπάθησα να διευρύνω τους ορίζοντες της έντεχνης λαϊκής μουσικής».

Η Τέταρτη Συμφωνία
Γράφτηκε το 2008 από τον διάσημο Εσθονό Άρβο Παιρτ. Το έργο, που είναι ενορχηστρωμένο για έγχορδα, άρπα, τύμπανα και κρουστά, φέρει την επωνυμία «Los Angeles» (των αγγέλων), κάτι που έχει διττή σημασία: η παραγγελία του έργου έγινε από τη φημισμένη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Λος Άντζελες, όπου και πρωτοπαρουσιάστηκε, αλλά συγχρόνως πηγή έμπνευσης για τον συνθέτη υπήρξε το κείμενο του «Κανόνα για τους φύλακες-αγγέλους» της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η Τέταρτη Συμφωνία είχε θριαμβευτική υποδοχή, χαρακτηρίστηκε από τους κριτικούς ως «αβάσταχτα... όμορφη» και προτάθηκε για βραβείο Γκράμμυ καλύτερης κλασικής σύνθεσης. Η μουσική του Παιρτ εστιάζει στην απλότητα, αποφεύγοντας τις περιπλοκές της σύγχρονης μουσικής γλώσσας και διατηρώντας στον απόλυτο βαθμό τη σχέση της με την τονικότητα. Το έργο είναι αφιερωμένο στον πολιτικό κρατούμενο Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, έναν ρώσο μεγιστάνα που φυλακίστηκε κατηγορούμενος για απάτη, αλλά που, επί της ουσίας, οδηγήθηκε στη φυλακή προκειμένου να εξοντωθεί πολιτικά, κατά τη γνώμη του Παιρτ. Ο ίδιος ο συνθέτης αναφέρει: «...Το τραγικό ύφος της Τέταρτης Συμφωνίας δεν αποτελεί θρήνο για τον Χοντορκόφσκι, αλλά μια “υπόκλιση” στη δύναμη του ανθρώπινου πνεύματος και στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια.» 

Το πρόγραμμα της βραδιάς

Α΄ ΜΕΡΟΣ

Arvo Pärt
Συμφωνία αρ. 4 «Los Angeles»

Β΄ ΜΕΡΟΣ
Μίκη Θεοδωράκη – Οδυσσέα Ελύτη «Το Άξιον εστί»

Λαϊκό ορατόριο για βαρύτονο, λαϊκό τραγουδιστή, αφηγητή, λαϊκή ορχήστρα, συμφωνική ορχήστρα και χορωδία