Δημήτρης Πολυχρονιάδης: The Self Behind the Window στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα

Στο πεδίο της γραμμικής προοπτικής ο θεατής κοιτάζει, νοητά, τον κόσμο μέσα από ένα παράθυρο. Αυτό το παράθυρο έχει γίνει μια συνήθεια του νου και εντός του έχουμε διαμορφώσει έναν εαυτό που έχει μάθει να επιτηρεί τον κόσμο. Πίσω από το παράθυρο έχουμε γίνει απόμακροι και αποστασιοποιημένοι. Έχουμε διαμορφώσει έναν εαυτό διαχωρισμένο και απομονωμένο από τον κόσμο, έχουμε γίνει ουδέτεροι παρατηρητές που καταγράφουν τα συμβάντα του κόσμου.
- Robert Romanyshyn, “Technology as Symptom and Dream” (1989)

Στο βιβλίο του αμερικανού ψυχολόγου Robert Romanyshyn “Technology as Symptom and Dream”,ο Δημήτρης Πολυχρονιάδης βρίσκει την αποτύπωση των προσωπικών του προβληματισμών σε ό,τι αφορά τη σχέση του ανθρώπου με την τεχνολογία, μιας σχέσης που δίχως άλλο μας απασχολεί όλους στο κομβικό σημείο που βρίσκεται σήμερα. Χωρίς κανείς από τους δύο να δαιμονοποιεί τις τεχνολογικές ανακαλύψεις –που σύμφωνα με τον Romanyshyn είναι ταυτόχρονα σύμπτωμα και όνειρο, σύμπτωμα των ασυνείδητων επιθυμιών και φόβων μας και συγχρόνως το όνειρο ενός καλύτερου κόσμου, μέσα στον οποίο οι βαθύτερες επιθυμίες μας μπορούν να εκπληρωθούν– αναρωτιούνται για το αν εντέλει η αποστασιοποιημένη ματιά του σύγχρονου ανθρώπου τον καθιστά κυρίως έναν παρατηρητή που έχει εγκαταλείψει τη βιωματική του σχέση με τον κόσμο.

Το “παράθυρο” πίσω από το οποίο βρίσκεται απομονωμένος ο εκάστοτε παρατηρητής λειτουργεί ως μια μεταφορά για την οργανωμένη όραση που εφηύρε ο ίδιος ο άνθρωπος και μέσω αυτής κατέκτησε μια σειρά τεχνικών και επιστημονικών επιτευγμάτων, με σκοπό να κατανοήσει καλύτερα τον εαυτό του και όλα όσα τον περιβάλλουν. Με εκκίνηση την γραμμική προοπτική, που μελέτησε τον κόσμο βάσει της απόστασης από τον θεατή, δόθηκε η έμφαση σε αυτήν ακριβώς τη θέαση και όχι στο βίωμα. Το “παράθυρο”, λοιπόν, είναι το πλαίσιο ενός εξαιρετικά οργανωμένου, ορθολογικού κόσμου, τον οποίο ορίζουν ασφυκτικές δομές, διανοητικές ή πραγματικές, και τον καθιστούν τελικά ένα θέαμα προς μέτρηση, χαρτογράφηση, κωδικοποίηση και κατανάλωση.

Σε συνέχεια των παραπάνω μπορούμε να κατανοήσουμε και τους τρεις πυλώνες πάνω στους οποίους έχτισε ο Πολυχρονιάδης το σώμα της εικαστικής δουλειάς που παρουσιάζει στην ατομική του έκθεση με τίτλο The Self Behind the Window. Τα έργα του αποτελούνται από τρία νοηματικά στοιχεία που σηματοδοτούνται με τρία διαφορετικά μέσα και, όπως αναφέρει ο ίδιος, παρουσιάζονται σαν επαναλαμβανόμενες ασκήσεις που δοκιμάζουν τα όρια και τις εντάσεις ανάμεσά τους. Το “φόντο” πάνω στο οποίο παρουσιάζονται όλα είναι φωτογραφίες από το ψηφιακό αρχείο της NASA και συγκεκριμένα από επανδρωμένες αποστολές σε τροχιά γύρω από τη Γη και τη Σελήνη, που όμως στο απαίδευτο μάτι μοιάζουν ακατανόητες ή κατεστραμμένες. Οι φωτογραφίες αυτές αποτελούν τον προορισμό, δηλαδή τον κόσμο στην ολότητά του. Το δεύτερο στοιχείο αποτελεί ένα τρισδιάστατα εκτυπωμένο χωροδικτύωμα, δηλαδή ένας δομικός φορέας των σύγχρονων υπερ-κατασκευών που, συμβολίζοντας το όχημα της παρατήρησης, κατακερματίζει για τον θεατή τις εικόνες του διαστήματος. Το τρίτο στοιχείο είναι ο εαυτός-πλοηγός. Είναι και το μοναδικό βιωματικό στοιχείο των έργων, καθώς αποτελείται από στίχους μουσικών κομματιών που φέρουν για τον καλλιτέχνη μια συναισθηματική φόρτιση αντίστοιχη των προβληματισμών του, μια φόρτιση γεμάτη αμφιβολία και ανασφάλεια.

Επιχειρώντας ο Πολυχρονιάδης να αναμετρηθεί με εμβριθή και καθοριστικά ερωτήματα της σύγχρονης ζωής μέσα από το εικαστικό του έργο, δανείζεται στην πρακτική του αναφορές από μία ευρεία γκάμα της ανθρώπινης έκφρασης, που μαρτυρούν και τα ευρύτερα πεδία ενασχόλησής του. Η μινιμαλιστική σχέση των κατασκευών με τον χώρο, η δημιουργία ενός σκηνοθετημένου περιβάλλοντος, η χρήση του κειμένου που βρίσκει εφαρμογή στην pop art και την εννοιολογική τέχνη, η επιτούτου επιλογή της γραμματοσειράς που χρησιμοποιούσε ο Ed Ruscha, ενός καλλιτέχνη που αποτελεί διαρκή έμπνευσή του, έχουν τις ρίζες τους πέρα από την τέχνη, στο αρχιτεκτονικό και κυρίως στο σκηνογραφικό του υπόβαθρο. Και τι πιο ταιριαστό για την παρούσα έκθεση από τη δημιουργία ενός σκηνικού ψευδαισθήσεων –τόσο οπτικών όσο και νοηματικών– που μας κάνει να αναρωτιόμαστε αν οι ενδελεχείς γνώσεις και η λεγόμενη πρόοδος που αυτές επιφέρουν, είναι αυτό που χρειαζόμαστε για να σταθούμε στον κόσμο βιώνοντάς τον πραγματικά.

Γαληνή Λαζάνη, Νοέμβριος 2024

Δημήτρης Πολυχρονιάδης - βιογραφικό

Ο Δημήτρης Πολυχρονιάδης είναι σκηνογράφος, αρχιτέκτονας και εικαστικός. Έχει σπουδάσει αρχιτεκτονική, με μεταπτυχιακές σπουδές στον αστικό σχεδιασμό, καθώς και στο τμήμα Εικαστικών Τεχνών της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών με επιβλέποντες καθηγητές τον Παντελή Χανδρή και την Άντα Διάλλα.

Έχει συνεργαστεί με καταξιωμένους σκηνοθέτες, έχοντας σκηνογραφήσει παραγωγές στο Εθνικό Θέατρο, την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου, το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν, το Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας, το ΚΘΒΕ κ.α.

Έχει λάβει από την Ένωση Ελλήνων Κριτικών (από κοινού με τον Δημήτρη Μαυρίκιο) το Βραβείο Κουν Δραματουργίας Νεοελληνικού Έργου, καθώς και βραβείο κοινού από το περιοδικό Αθηνόραμα.

Παράλληλα διδάσκει σκηνογραφία/ενδυματολογία στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.  

Ως εικαστικός έχει πραγματοποιήσει δύο ατομικές εκθέσεις (Γκαλερί Ειρμός, Θεσσαλονίκη 2016 & Nitra Gallery, Αθήνα 2024) κι έχει λάβει μέρος σε σειρά από ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (The Cheaper Show, Καναδάς 2011 / Stopover, Πεδίο Δράσης Κόδρα, Θεσσαλόνικη 2012 / 1821 Μέτρα, T.A.F. 2014 / Artist 24^th International Istanbul Art Fair, συμμετοχή με το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης, Κωνσταντινούπολη 2014 / Δρυός Ανάγνωσμα, επιμέλεια Ίρις Κρητικού, Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα2015 / Back to Athens –Sandbox House, επιμέλεια Γαληνή Λαζάνη, Αθήνα 2020 / A Rare Gathering, στην quadrennial (Κουαντριενάλε) παραστατικών τεχνών της Πράγας, 2023 / Art Athina, συμμετοχή με τη Nitra Gallery, Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα 2024 κ.ά.).