Προσφυγόσημο: Ένα γραμματόσημο για τους πρόσφυγες της Κύπρου

Το Σπίτι της Κύπρου φιλοξενεί εικαστική έκθεση αφιερωμένη στο προσφυγικό γραμματόσημο, δηλαδή το τέλος που θέσπισε η κυπριακή κυβέρνηση λίγες μέρες μετά την τουρκική εισβολή το 1974, με σκοπό την ενίσχυση του ταμείου προσφύγων και την ενημέρωση της διεθνούς κοινότητας για το Κυπριακό πρόβλημα. Το ‘προσφυγόσημο’, όπως συνηθίζεται να λέγεται, απεικονίζει τη σημαντική ξυλογραφία του Α. Τάσσου «Κύπρος 1974», η οποία δείχνει ένα κορίτσι καθισμένο σε μια βαλίτσα, περιτριγυρισμένο από συρματοπλέγματα. Επικολλάται σε οτιδήποτε αποστέλλεται από τα Κυπριακά ταχυδρομεία, μεταφέροντας έτσι το μήνυμα της κατοχής τμήματος του νησιού και προσφυγοποίησης μέρους του πληθυσμού σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης.

Το εμβληματικό χαρακτικό του Α. Τάσσου, το “Κυπριωτάκι”, όπως ο ίδιος το αποκαλούσε, εδώ και πέντε δεκαετίες παραμένει ο πιο πιστός και αταλάντευτος μάρτυρας του συνεχιζόμενου Κυπριακού προβλήματος. Έχει μετουσιωθεί σε ένα σύμβολο για την Κύπρο και ταυτόχρονα έχει επηρεάσει την καλλιτεχνική παραγωγή του τόπου.

Η έκθεση αυτή, που φιλοξενήθηκε για πρώτη φορά από τη Βουλή των Αντιπροσώπων της Κύπρου και στη συνέχεια ταξίδεψε στην Ύπατη Αρμοστεία της Κύπρου στο Ηνωμένο Βασίλειο, μεταφέρεται τώρα στην Αθήνα. Αφηγείται την ιστορία θέσπισης και εξέλιξης του προσφυγοσήμου και εικαστικά περιστρέφεται γύρω από την ξυλογραφία του Α. Τάσσου, την οποία δάνεισε, μαζί με άλλα έργα, η Εταιρεία Εικαστικών Τεχνών Α. Τάσσος. Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία της ξύλινης χαραγμένης πλάκας, δώρο στην Κύπρο από τη σύζυγο του Α. Τάσσου, Λουκία Μαγγιώρου, μετά τον θάνατό του το 1985. Τα δύο αυτά κεντρικά έργα πλαισιώνονται από άλλα, εξίσου σημαντικά, όπως οι ξυλογραφίες του Τηλέμαχου Κάνθου (1910-1993) που βραβεύτηκαν στην μπιενάλε Αλεξάνδρειας το 1984, τα χαρακτικά του Λευτέρη Οικονόμου (1930-2007) τα οποία τεκμηριώνουν στιγμές του ῾74 και τα σχέδια σε κάρβουνο του Ανδρέα Λαδόμματου που δημιουργήθηκαν για την εικονογράφηση των ποιημάτων του Κώστα Μόντη «Γράμματα στη Μητέρα» και αναφέρονται στον κατεχόμενο Πενταδάκτυλο. Η έκθεση ολοκληρώνεται με σύγχρονα έργα τα οποία αποτυπώνουν την εικαστική ερμηνεία των καλλιτεχνών της νέας γενιάς, καθώς και με αντικείμενα φιλοτελικού περιεχομένου.

Επιμέλεια: Μαρία Παφίτη, Ιστορικός Τέχνης