«Στη σκιά, Μέρος ΙΙ» με έργα γυναικών από τη συλλογή της Πινακοθήκης Δήμου Αθηναίων

Ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) παρουσιάζει το δεύτερο μέρος της έκθεσης «Στη σκιά» με έργα γυναικών από τη συλλογή της Πινακοθήκης Δήμου Αθηναίων. Όπως στο πρώτο μέρος της έκθεσης, που πραγματοποιήθηκε το 2023, εξετάζεται η γυναικεία συμβολή στην τέχνη του 20ού αιώνα.

Το δεύτερο μέρος περιλαμβάνει 31 καλλιτέχνιδες που γεννήθηκαν μεταξύ 1911 και 1941. Οι περισσότερες είναι απόφοιτες της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας, ενώ υπάρχουν και εκείνες, όπως η Εύα Μπουλγουρά, που πραγματοποίησαν ελεύθερες σπουδές ζωγραφικής ή σπούδασαν σε σχολές του Παρισιού. Στην πλειονότητά τους, αρχίζουν να εκθέτουν από το 1950 σε χώρους όπως το Ζάππειο, ο Παρνασσός, η Αίθουσα Κεντρικόν, η Αίθουσα Πέην, η Αίθουσα Μάνου, η Αίθουσα Ζαχαρίου, ο Ζυγός, το Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο, η Αίθουσα Τέχνης Χίλτον, οι Νέες Μορφές, η Άστορ, η Ώρα και η Μέδουσα. Συναντάμε εδώ σημαντικές εκπροσώπους της ελληνικής χαρακτικής (Μαριόρα Εξαρχοπούλου, Βάσω Κατράκη, Φωφώ Καχριμάνη, Άρια Κομιανού, Λουκία Μαγγιώρου, Τόνια Νικολαΐδη), της κεραμικής (Αργυρώ Καρύμπακα, Κάτια Μητροπούλου, Γιάννα Περσάκη) και της αφαιρετικής ζωγραφικής (Τέρψη Κυριακού, Γιάννα Περσάκη, Μαρία Σπέντζα, Ιωάννα Σπητέρη-Βεροπούλου, Μαρία Χατζηγάκη, Βέρα Χουτζούμη). Συμμετέχουν επίσης καλλιτέχνιδες που ασχολήθηκαν με το ψηφιδωτό, τη φωτογραφία, την εικονογράφηση, τη διακοσμητική και τη σκηνογραφία.

Στην έκθεση συνυπάρχουν αρμονικά διαφορετικές τάσεις και αναζητήσεις: η ανθρώπινη παρουσία με την ανθρώπινη απουσία, ο ανθρωποκεντρισμός με την αφαίρεση, ο λυρισμός με τη συγκράτηση των συναισθημάτων, η νοσταλγία του παρελθόντος με την επιδίωξη του νέου. Η θεματολογία των έργων ποικίλει: τοπία, νεκρές φύσεις, προσωπογραφίες, εσωτερικοί χώροι, σκηνές καθημερινής ζωής, το γυναικείο σώμα. Οι καλλιτέχνιδες που αποφοίτησαν πριν τον πόλεμο αντλούν έμπνευση από το ελληνικό τοπίο και τον γενέθλιο τόπο, σε αντίθεση με τις νεότερες, που επηρεάζονται από τις κυρίαρχες αφαιρετικές τάσεις της εποχής. Η αφομοίωση των κινημάτων (ιμπρεσιονισμός, φωβισμός, κυβισμός, κονστρουκτιβισμός, σουρεαλισμός, αφηρημένος εξπρεσιονισμός) είναι έκδηλη, όπως και η επιρροή της διδασκαλίας των Κωνσταντίνου Παρθένη, Ουμβέρτου Αργυρού, Ανδρέα Γεωργιάδη, Μιχάλη Τόμπρου, Γιάννη Κεφαλληνού και Γιάννη Μόραλη.

Η έκθεση «Στη σκιά» επαναφέρει στο προσκήνιο αυτές τις καλλιτέχνιδες. Επιπλέον, αναδεικνύει την πλούσια συλλογή της Πινακοθήκης του Δήμου Αθηναίων, δίνοντας την ευκαιρία στο ευρύ κοινό και στους μελετητές να έρθουν σε επαφή με «το άλλο μισό του ουρανού» ή «το άλλο του πράγματος», για να δανειστούμε τα λόγια της τεχνοκριτικού και ποιήτριας Ελένης Βακαλό.

Στο δεύτερο μέρος της έκθεσης «Στη σκιά» παρουσιάζονται οι καλλιτέχνιδες: Ντιάνα Αντωνακάτου (1921-2011), Λουκία Γεωργαντή (1919-2001), Ελένη Γκατ-Βούλγαρη (1913-1965), Τζούλια Δημακοπούλου (1932), Ίρις Δρακούλη (1929), Νίνα Εμμανουήλ (1916-;), Μαριόρα Εξαρχοπούλου (1927-;),  Όπυ Ζούνη (1941-2008), Μάχη Κάνιστρα (1931-2022), Αργυρώ Καρύμπακα (1929), Βάσω Κατράκη (1914-1988), Φωφώ Καχριμάνη (1912-1972), Άννα Κινδύνη (1914-2003), Άρια Κομιανού (1938-2015), Τέρψη Κυριακού (1916-1993), Ιφιγένεια Λαγάνα (1915-2004), Σωσώ Λιώρη-Κυπαρίσση (1913-;), Λουκία Μαγγιώρου (1914-2008), Κάτια Μητροπούλου (1938), Έλλη Μουρέλου-Ορφανού (1922-2011), Εύα Μπουλγουρά (1917-2000), Τόνια Νικολαΐδη (1927-2011), Ρίκα Πανά  (1929), Ρένα Παπασπύρου (1938), Γιάννα Περσάκη (1921-2008), Μαρία Σπέντζα (1925-2011), Ιωάννα Σπητέρη-Βεροπούλου (1920-2000), Μαίρη Τριλίβα-Μαυρικίου (1918-;), Χαρίκλεια Φωτίου-Χατζησάββα (1918-1984), Μαρία Χατζηγάκη (1926-2004), Έρση Χατζημιχάλη (1921-2001), Βέρα Χουτζούμη (1920-2007)

Επιμέλεια έκθεσης: Χριστόφορος Μαρίνος