Αμμόχωστος 3,5%: Ο Σωτήρης Δανέζης φωτογραφίζει την πόλη-φάντασμα πίσω από το συρματόπλεγμα

Πενήντα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή και κατοχή στην Κύπρο, ο Σωτήρης Δανέζης παρουσιάζει την έκθεση φωτογραφίας και πολυμέσων «Αμμόχωστος 3,5%».

Ο δημοσιογράφος, με το πλούσιο έργο σε 80 χώρες του κόσμου, φωτογραφίζει το 3,5% του εδάφους της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου στο οποίο έδωσε πρόσβαση το κατοχικό καθεστώς πριν τρία χρόνια και καταγράφει πολύτιμες μαρτυρίες για τα γεγονότα που σημάδεψαν την Κύπρο.

Η έκθεση, η οποία τελεί υπό την αιγίδα του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και διοργανώνεται από τον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ), περιλαμβάνει περισσότερες από εκατό φωτογραφίες, αρχειακό υλικό και αποσπάσματα από δώδεκα συνεντεύξεις κατοίκων της πόλης-συμβόλου της κυπριακής τραγωδίας.

Το έργο του Σωτήρη Δανέζη στην Αμμόχωστο λειτουργεί ως ρωγμή στον χρόνο. Μας επιτρέπει να δούμε για πρώτη φορά τόσο καθαρά τα σημάδια μισού αιώνα λεηλασίας και αιχμαλωσίας της πόλης. Παράλληλα, αποτελεί αφορμή για να γνωρίσουμε την ιστορία της κοσμοπολίτικης Αμμοχώστου, που μετατράπηκε σε πόλη-φάντασμα μετά την τουρκική εισβολή και σήμερα αποτελεί πόλο έλξης σκοτεινού τουρισμού.

«Η περιφραγμένη πόλη φαίνεται να ζει μόνο δισδιάστατα, μέσα από έναν φακό, μέσα από τις κάμερες ασφαλείας, τα κιάλια των μυστικών υπηρεσιών και τις διόπτρες των στρατιωτών, τις φωτογραφικές μηχανές και τα κινητά των τουριστών. Ωστόσο, φέρει μνήμες. Αυτά τα κελύφη εμπειριών συλλέγει και παρουσιάζει ο Σωτήρης Δανέζης. Στέκεται μπροστά στο Λύκειο Ελληνίδων, στα ξενοδοχεία που επισκέπτονταν χολιγουντιανοί αστέρες, στο Γυμνάσιο, στα μαγαζιά και τα σπίτια, σε όλα τα σημεία από όπου βίαια αποσπάστηκε κάθε καθημερινότητα. Από απόσταση, ο θεατής, όπως και ο τουρίστας, μπορεί να παρατηρήσει την πόλη και τις εικόνες που αναδύονται στα ερείπια της ιστορίας», σημειώνει ο επιμελητής της έκθεσης, Βαγγέλης Ιωακειμίδης.

Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο

Χαράματα της 14ης Αυγούστου 1974, παρά την εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί, ο τουρκικός στρατός παραβιάζει κάθε κανόνα διεθνούς νομιμότητας και βομβαρδίζει την Αμμόχωστο, σηματοδοτώντας την έναρξη του «Αττίλα 2». Οι κάτοικοι εγκαταλείπουν άρον άρον την πόλη, η οποία πέφτει στα χέρια των Τούρκων χωρίς αντίσταση.

Μετά την κατάληψή της, η Αμμόχωστος λεηλατείται και σφραγίζεται. Τα τουρκικά στρατεύματα υψώνουν συρματοπλέγματα, χαρακτηρίζουν την περιοχή στρατιωτική ζώνη και απαγορεύουν την είσοδο. Έκτοτε, η επιστροφή της πόλης στους νόμιμους κατοίκους της αποτελεί αντικείμενο διαπραγματεύσεων.

Στις 11 Μαΐου 1984, το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθετεί το Ψήφισμα 550, η παράγραφος 5 του οποίου χαρακτηρίζει τις απόπειρες εποικισμού οποιουδήποτε τμήματος των Bαρωσίων από άτομα άλλα από τους κατοίκους τους ως απαράδεκτες και ζητά τη μεταβίβαση της περιοχής στη διοίκηση των Hνωμένων Eθνών. Η επιστροφή της Αμμοχώστου στα Ηνωμένα Έθνη ως νεκρή ζώνη για επανεγκατάσταση ζητείται επίσης από το Ψήφισμα 789 του 1992.

Το 2021, ο Ταγίπ Ερντογάν, δια στόματος Ερσίν Τατάρ, εξαγγέλλει το «άνοιγμα» μιας περιοχής η οποία αποτελεί το 3,5% των Βαρωσίων, καλώντας τους Ελληνοκύπριους ιδιοκτήτες να επιστρέψουν, αφού πρώτα απευθυνθούν στην λεγόμενη «Επιτροπή Ακίνητης Περιουσίας» του ψευδοκράτους.

Σήμερα, στον κεντρικό εμπορικό δρόμο της πόλης και στο παραλιακό μέτωπο, ανθεί το φαινόμενο του σκοτεινού τουρισμού. Για τους επισκέπτες και τους τουρίστες λειτουργούν καφετέριες και παιδικές χαρές, ενοικιάζονται πατίνια, ποδήλατα και αμαξίδια γκολφ. Σε ένα τμήμα της παραλίας μπήκαν ομπρέλες και ξαπλώστρες. Οι ξεναγοί άρχισαν να υποδέχονται τα πρώτα τουριστικά γκρουπ.