Η Συλλογή του Γιώργου Γαϊτανάρη & της Ιώς Ντόλκα στο ΙΜΚ

η έκθεση με τίτλο  «Απεικονίσεις & Αναπαραστάσεις του ελληνόφωνου κόσμου - από τον 18ο στον 21ο αιώνα», με έργα της Συλλογής Γιώργου Γαϊτανάρη & Ιώς Ντόλκα, εντάσσεται στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821, καθώς η Συλλογή έχει απόλυτη σχέση με τα γεγονότα της Εθνικής Παλιγγενεσίας και απελευθέρωσης. Τελεί υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Εξωτερικών - Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας.

Η έκθεση περιλαμβάνει 67 συνολικά έργα, χωρισμένα σε εννέα ενότητες, που φέρουν την υπογραφή κορυφαίων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών και καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα δημιουργίας από τα τέλη του 18ου αιώνα ως τη σημερινή εποχή. Ανάμεσα τους συναντούμε αναπαραστάσεις με διαφορετικές τεχνοτροπίες, πίνακες, λιθογραφίες, οξυγραφίες, κεντήματα και ένα γλυπτό.

Στην πρώτη ενότητα, καταγράφεται το Περιηγητικό βλέμμα με εμβληματικά έργα, χαλκογραφίες των J. Stuart και N. Revett, περίφημων περιηγητών του 18ου αιώνα.  Ο βασικός πυρήνας της έκθεσης βρίσκεται στη δεύτερη ενότητα, η οποία αναφέρεται στην περίοδο του 1821, περιλαμβάνει την πλήρη, περίφημη σειρά του Παναγιώτη Ζωγράφου, με τις 24 επιχρωματισμένες με το χέρι λιθογραφίες, στις οποίες μετέτρεψε τις μνήμες του Στρατηγού Μακρυγιάννη σε εικόνες. Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για τη σειρά που παρήγγειλε ο Γεννάδιος στη Βιέννη 70 χρόνια μετά την δημιουργία των πρωτοτύπων τα οποία ανήκαν στον βασιλιά Όθωνα.

Εντυπωσιακή είναι η σειρά με έργα του Reinagle από τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, ενώ σημαντικά συμβάλλουν οι ιδεαλισμένες αναπαραστάσεις δραματικών σκηνών από καίριες στιγμές του Αγώνα, αλλά και της δημιουργίας του Νεοελληνικού Κράτους, που φιλοτέχνησαν διακεκριμένοι ευρωπαίοι καλλιτέχνες όπως ο Delacroix, την περίφημη Σφαγή της Χίου, ο Langlois την Έξοδο του Μεσολογγίου, αλλά και οι Krauss, Lipparini, Vernet, De Neuville, Roberts. Στην ενότητα με τις εικονολογικές υπενθυμίσεις, τον λόγο έχει η μοναδική σειρά πλοίων που φέρει την υπογραφή του Λυκούργου Κογεβίνα, ενώ δεν λείπουν και οι λαϊκότροπες αναβιώσεις βασισμένες σε αγνώστους αλλά και σε γνωστούς δημιουργούς, όπως από τον Μπόστ, οι οποίες καλύπτουν πολλά ιστορικά περιστατικά.  Η παρουσίαση κλείνει με το γλυπτό “Περικεφαλαία Αυτοκτονίας 1964” του γλύπτη Θόδωρου.

Η γενική διευθύντρια και πρόεδρος Δ.Σ. του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης Μεταξία Τσιρταβή (Ξένια Καλδάρα), που φιλοξενεί την έκθεση, επισημαίνει σχετικά, δίνοντας το στίγμα της Συλλογής: «Η Ιώ Ντόλκα και ο Γιώργος Γαϊτανάρης έρχονται από μακριά για να βρεθούν κοντά, ανάμεσά μας, μέσα από μία έκθεση που απεικονίζει την ψυχική περιουσία του λαού μας. Η μνήμη, η συγκίνηση, η αναδρομή αποτελούν όχι μόνο ικανή και αναγκαία συνθήκη, αλλά και στέρεα δυναμικά εργαλεία, για να κτίσουμε το μέλλον.»

Το ζεύγος των συλλεκτών Ιώ Ντόλκα και Γιώργος Γαϊτανάρης, που δημιούργησαν την συγκεκριμένη συλλογή, σημειώνουν: «Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε από μια ιδέα που είχαμε πριν 20 χρόνια για την απόκτηση έργων σχετικά με την Τρίπολη και ειδικά τον αγώνα του ΄21. Μας δίνει ιδιαίτερη χαρά που την μοιραζόμαστε με το κοινό μέσω των εκθέσεων στην Τρίπολη και την Αθήνα, και που συμβάλουμε κι εμείς στην ιστορική αυτή γιορτή της χώρας για τα 200 χρόνια από το ξεκίνημα της Επανάστασης. Τα εκθέματα αναβιώνουν κομβικές στιγμές του αγώνα - τον Παλαιών Πατρών Γερμανό που ορκίζει τα παλληκάρια, την σφαγή της Χίου, το Κούγκι, την έξοδο του Μεσολλογγίου, τον θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη, την άλωση της Τριπολιτσάς, την ναυμαχία του Ναυαρίνου. Ελπίζουμε οι επισκέπτες να απολαύσουν τα έργα και να ξαναζήσουν για λίγο μέσα απο αυτά το μεγαλείο του ’21.»

Από την πλευρά του ο επιμελητής της έκθεσης Κωνσταντίνος Μπάσιος, μέλος του Ελληνικού Τμήματος της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Τέχνης, AICA HELLAS, ο οποίος συνέγραψε και τα κείμενα του καταλόγου, σημειώνει αναφορικά με την έκθεση: "Η συγκεκριμένη συλλογή μάς παρέχει τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε το πώς μάς βλέπουν οι άλλοι, όπως και το πώς θεωρούμε εμείς τους εαυτούς μας. Υπό την έννοια αυτή, τα συλλεγμένα εικαστικά τεκμήρια είναι ιδιαζόντως ισχυρά και ενδιαφέροντα, στο μέτρο που η χρονική τους διάρκεια καλύπτει ένα διάστημα τεσσάρων αιώνων. Υπάρχει, επομένως, το στοιχείο της αντιστοίχισης: του πώς απεικονιζόμαστε, τόσο πριν από την Επανάσταση του '21, όσο το πώς θα θέλαμε να καταγραφούμε εικονολογικά κατά τη διάρκεια του αγώνα, όπως και το πώς παρουσιάζονται τα περίφημα γεγονότα δεκαετίες αργότερα. Η έκθεση αυτή, εν τέλει, συνεχίζει ο Κωνσταντίνος Μπάσιος, είναι μια σπουδή στην έννοια της οπτικής κουλτούρας, που είναι μια διάσταση παραγνωρισμένη, και υπό την έννοια αυτή μάς προσφέρει απλόχερα, και εν μέρει διαμεσολαβημένα, όλα εκείνα τα στοιχεία για να μορφώσουμε μια διαφορετική αντίληψη για το αγωνιστικό ήθος της εποχής εκείνης, όπως και για την εικονολογική διαχείρισή του τα μετέπειτα χρόνια."