Amour. Μία ανάγνωση στο φωτογραφικό αρχείο του Νίκου Κεσσανλή

Η έκθεση αποτελείται από επανεκτυπώσεις ασπρόμαυρων −κατά βάση− αρνητικών του αρχείου. Η αφηγηματική ροή εξασφαλίζεται με επιλογές διαφορετικών μεγεθών −μεγεθύνσεων και αποστάσεων− και η επιμέλεια λειτουργεί ως κινηματογραφικό μοντάζ που εμφανίζει τη Χρύσα ως σκιά στην αρχή, προφίλ στη συνέχεια και τέλος μετωπικά, ως πρωταγωνίστρια.

Όπως σημειώνουν οι επιμελητές της έκθεσης Δημήτρης Τσουμπλέκας και Αμάντα Μιχαλοπούλου: «Στο εξαιρετικά εκτεταμένο φωτογραφικό αρχείο του Νίκου Κεσσανλή με ασπρόμαυρες εκτυπώσεις, λιθογραφικά φιλμς, οικογενειακά ενσταντανέ, ντοκουμέντα και στιγμιότυπα της καλλιτεχνικής του πορείας, τα φωτογραφικά πορτραίτα της γυναίκας του, Χρύσας Ρωμανού κρατούν μια ιδιαίτερη θέση. Αυτά τα ενσταντανέ, τραβηγμένα από τον Νίκο στο Παρίσι, το Λονδίνο, τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο, την Πράγα, τη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του '60 και του '70, μοιάζουν με συναισθηματικές μαρτυρίες γύρω από τη ζωή ενός παθιασμένου και επίμονου ζευγαριού.

Οι επιμελητές της έκθεσης αποφάσισαν να απομονώσουν και να ταξινομήσουν τις φωτογραφίες, όπως ένας συγγραφέας θα οργάνωνε την πλοκή ενός περιπετειώδους ερωτικού μυθιστορήματος.

Φωτογραφίζοντας εμμονικά τη Χρύσα σε χιονισμένες πλατείες, ανθισμένα τοπία, γέφυρες, παραλίες, εσωτερικά σπιτιών, σε διαδηλώσεις, δεξιώσεις και ταυρομαχίες, ο Κεσσανλής μας παρέδωσε άθελά του ένα οπτικό ημερολόγιο ερωτικής συμβίωσης. Η αίσθηση του επείγοντος, η χαρά του παρόντος και η σημασία της μνήμης ως απόδειξη ζωτικότητας άγγιξαν μια συναισθηματική τονικότητα που μοιάζει να λείπει από την εποχή μας, ή τουλάχιστον να μη συζητιέται αρκετά.

Η φωτογραφική αφήγηση αυτής της παθιασμένης σχέσης ανάμεσα σε δυο κορυφαίους εικαστικούς καλλιτέχνες της γενιάς του 60 φιλοδοξεί να προσφέρει έναν οδηγό εμπνευσμένης ζωής, ένα οδοιπορικό που δεν θα βασίζεται στη νοσταλγία, αλλά στην ανασύσταση όσων νοσταλγούμε, ώστε να ζούμε  καλύτερα. Η έκθεση Amour είναι μια προσωπική ματιά, μια υποκειμενική αφήγηση του κλειστού και ταυτόχρονα τόσο ανοιχτού σε ερμηνείες σύμπαντος της συντροφικότητας. Εμπλεκόμαστε ως παρατηρητές, ως θεατές, οι οποίοι αναρωτιούνται: γιατί η συζυγική σχέση μνημονεύεται τόσο συχνά για την παθολογία της και όχι για την επιμονή της, για τον θρίαμβο της ακατάλυτης πίστης στον Άλλο;

Με τα λόγια του Αλαίν Μπαντιού: Στην πραγματικότητα η συζυγικότητα δεν έχει εμπνεύσει μεγάλα έργα (...) Υπάρχει στον Μπέκετ, για τον οποίο λένε ότι είναι ένας συγγραφέας της απελπισίας, του αδυνάτου, κάτι πολύ ιδιαίτερο πάνω σ' αυτό το θέμα: πάρτε για παράδειγμα  το έργο “Ευτυχισμένες μέρες”, το οποίο είναι η ιστορία ενός γηραιού ζεύγους. Δεν βλέπουμε παρά μόνο τη γυναίκα, ο άντρας σέρνεται πίσω από τη σκηνή, τα πάντα είναι σε κατάρρευση, αυτή  βουλιάζει στο χώμα, αλλά λέει: “Τι ευτυχισμένες μέρες που ήταν”. Και το λέει γιατί ο έρωτας είναι ακόμη παρών. Ο έρωτας είναι αυτό το ισχυρό και αμετάβλητο στοιχείο που δόμησε τη φαινομενικά καταστροφική ύπαρξη της. Ο έρωτας είναι η κρυμμένη δύναμη αυτής της καταστροφής.

Ο κατάλογος της έκθεσης που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Futura διευρύνει την αφηγηματικότητα των φωτογραφιών και της προσδίδει ιστορικότητα αλλά και σύνδεση με το σήμερα, θέτωντας ενδιαφέροντα και εν πολλοίς αναπάντητα ερωτήματα γύρω από τη χρήση του αρχείου, την πολιτική διάσταση του έρωτα, τα όρια του δημόσιου και του ιδιωτικού, την ευθύνη απέναντι στην μνήμη, το βάρος και το “δώρο” της κληρονομιάς, τη λειτουργία και το φόβο της επίδρασης.

Επιμέλεια: Δημήτρης Τσουμπλέκας και Αμάντα Μιχαλοπούλου

Έρευνα και αρχειοθέτηση: Άννα Τσουμπλέκα

Συντονισμός: Μαρία Ραγιά

Η Athens Voice είναι χορηγός επικοινωνίας της έκθεσης.