Χρήμα, Σύμβολα απτά στην Αρχαία Ελλάδα

Η έκθεση θα παρουσιάσει στο ευρύ κοινό εξαιρετικά δείγματα της αρχαίας νομισματοκοπίας, προερχόμενα κατά κύριο λόγο από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank.

Το θέμα της έκθεσης σχετίζεται με τις ποικίλες αναφορές και ερμηνείες των συμβόλων που είναι χαραγμένα επάνω στα νομίσματα, από τα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ. έως τη ρωμαϊκή περίοδο. Το νόμισμα αποτελεί, πρωτίστως, το βασικό μέσο συναλλαγής των ανθρώπων, με το οποίο καλύπτουν τις καθημερινές τους ανάγκες. Επίσης, είναι το μέσο με το οποίο το κράτος πραγματοποιεί πληρωμές και εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του.

Τα αρχαία νομίσματα, ωστόσο, δεν είναι απλώς μέσα συναλλαγής· είναι και τα ίδια σύμβολα απτά, που κρατά κανείς στα χέρια του, τα «διαβάζει» και τα αντιλαμβάνεται. Απεικονίζουν παραστάσεις, οι οποίες προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες, ιστορικές και άλλες, που συνδέονται με τον τόπο και την αρχή η οποία τα εξέδωσε.

Η έκθεση διαρθρώνεται σε οκτώ θεματικές ενότητες. Ξεκινώντας από τα πρώτα ανεικονικά νομίσματα, παρακολουθούμε την εξέλιξη του νέου μέσου συναλλαγής, του κέρματος, που καθιερώθηκε και εξαπλώθηκε τάχιστα στον αρχαίο κόσμο, φέροντας ακόμη και συγκεκριμένες ονομασίες ( π.χ. δαρεικοί, χελώνες, γλαύκες, κ.λπ). Παρατηρώντας την εικονογραφία, διαπιστώνουμε ότι οι όψεις των νομισμάτων μετατρέπονται σε πεδίο συμβολισμού καθώς, σταδιακά, αποτυπώνουν θρησκευτικά σύμβολα, εμπορικά αγαθά, έργα τέχνης, ιστορικά γεγονότα και αφηρημένες έννοιες, όπως ο πλούτος, η ευημερία, η νίκη, αλλά και προπαγανδιστικά μηνύματα της εκάστοτε εξουσίας και εκδότριας αρχής. Η περιήγηση ολοκληρώνεται με την ανάδειξη του ρόλου του νομίσματος στην κοινωνία και με μία σύντομη αναφορά στην αρχαιοελληνική τραπεζική δραστηριότητα.

85 νομίσματα από τη Συλλογή της Alpha Bank παρουσιάζονται μαζί με 160 αντικείμενα (πήλινα αγγεία και ειδώλια, μαρμάρινα και χάλκινα αγαλμάτια, ανάγλυφα, χρυσά κοσμήματα, μετρητικά σκεύη, νομίσματα από κλειστά σύνολα και επιγραφές) που προέρχονται από 32 Αρχαιολογικά Μουσεία και Συλλογές της Ελλάδος, της Ιταλίας, της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.

Tην έκθεση συνοδεύει επιστημονικός κατάλογος, στην ελληνική και αγγλική γλώσσα, με λήμματα όλων των εκθεμάτων και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Επιμελητές της έκθεσης είναι οι: Καθηγητής Nίκος Σταμπολίδης, Διευθυντής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Γιώργος Τασούλας, Αρχαιολόγος MPhil., Επιμελητής Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Δρ Δήμητρα Τσαγκάρη, Επιμελήτρια Νομισματικής Συλλογής Alpha Bank. Ιδέα-Συντονισμός: Νίκος Σταμπολίδης, Δήμητρα Τσαγκάρη

Νομισματική Συλλογή Alpha Bank

Η Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank χαρακτηρίζεται ως μία από τις σημαντικότερες συλλογές διεθνώς και αριθμεί περίπου 11.000 νομίσματα από τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν πολύ σπάνια κομμάτια, μοναδικά δείγματα της αρχαίας σφραγιστικής. Τα χρονικά όριά της εκτείνονται από  την εφεύρεση του νομίσματος στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ., έως τον 3ο αιώνα μ.Χ. και το τέλος της νομισματικής παραγωγής των πόλεων της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Εντούτοις, στη Συλλογή περιλαμβάνονται και ορισμένα ρωμαϊκά και βυζαντινά νομίσματα. Με πρωταρχικό στόχο να αναδείξει την έκταση, τη διάδοση και την επιρροή του ελληνικού πολιτισμού στον αρχαίο κόσμο, η Συλλογή διοργανώνει εκθέσεις και διαλέξεις, συμμετέχει σε επιστημονικά συμπόσια και διεθνή συνέδρια και δημοσιεύει σχετικές εκδόσεις.

Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης είναι αφιερωμένο στη μελέτη και προβολή του Πρωτοκυκλαδικού και του Ελληνικού Πολιτισμού καθώς και του Πολιτισμού της Κύπρου, με ιδιαίτερη έμφαση στην Κυκλαδική τέχνη της 3ης π.Χ. χιλιετίας. Ιδρύθηκε το 1986, αρχικά για να στεγάσει την ιδιωτική συλλογή του Νικολάου και της Ντόλλης Γουλανδρή και σταδιακά επεκτάθηκε για να φιλοξενήσει και άλλες σημαντικές συλλογές-δωρεές. Η Συλλογή Κυκλαδικής Τέχνης του μουσείου, μια από τις σημαντικότερες παγκοσμίως, αποτελεί πόλο έλξης καθώς τα λιτά μαρμάρινα ειδώλια που απεικονίζουν γυμνές ανθρώπινες μορφές γοητεύουν τον επισκέπτη με την απλότητα και την αφαιρετικότητά τους, στοιχεία που ενέπνευσαν καλλιτέχνες του 20ού αιώνα, όπως οι Brancusi, Modigliani, Giacometti, Hepworth και Moore. Το Μουσείο φιλοξενεί επίσης τις εκθέσεις «Aρχαία Ελληνική Τέχνη» (2000 π.Χ. – 4ος αι. μ.Χ.), «Αρχαία Κυπριακή Τέχνη» (4η π.Χ. χιλιετία – Βυζαντινή περίοδος) και «Σκηνές από την καθημερινή ζωή στην αρχαιότητα».

Εκτός από αρχαιολογικές εκθέσεις, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης οργανώνει επίσης εκθέσεις σύγχρονης τέχνης που φέρνουν το κοινό του σε επαφή με σημαντικούς  σύγχρονους καλλιτέχνες (Louise Bourgeois, Jannis Kounellis, Ugo Rondinone, Thomas Struth, Ai Weiwei, Cy Twombly κ.ά.) και διερευνούν τις βαθύτερες σχέσεις της αρχαίας τέχνης με τη σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση. Mε στόχο τη διάδοση του κυκλαδικού και του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, το Μουσείο πραγματοποιεί επίσης μια σειρά άλλων δράσεων, όπως έρευνες, διαλέξεις, εκπαιδευτικά προγράμματα αλλά και ενέργειες για ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες.

Φωτογραφία: Μαρμάρινη κεφαλή πυργοστεφούς Τύχης, τέλη 1ου αι. μ.Χ. ©Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Κορίνθου (φωτογρ. αρχείο ΕφΑ Κορινθίας)