Γιάννης Σπυρόπουλους & Εοζέν Αγκοπιάν, Αφαίρεση, απόκρυψη & αποκάλυψη

Στα πλαίσια του αφιερώματος «Σύγχρονη ελληνική τέχνη» παρουσιάζεται η έκθεση δύο μεγάλων καλλιτεχνών, του Γιάννη Σπυρόπουλου και της Εοζέν Αγκοπιάν. Τα έργα του Γ. Σπυρόπουλου που θα παρουσιαστούν στην έκθεση προέρχονται από το Ίδρυμα Γιάννη και Ζωής Σπυροπούλου και καλύπτουν την περίοδο 1954-1985 ενώ τα έργα της Ε. Αγκοπιάν καλύπτουν την περίοδο 2007-2015. Δάσκαλος της αφαίρεσης ο Σπυρόπουλος και fiber artist με αγάπη στην αφαίρεση η Αγκοπιάν, συνυπάρχουν αρμονικά στις εγκαταστάσεις του ξενοδοχείου και συνομιλούν μέσα από μια ιδιάζουσα εικαστική συγγένεια που παρατηρείται στη γραφή τους.

Ο Γιάννης Σπυρόπουλος υπήρξε ένας από τους σπουδαιότερους εκφραστές της αφαίρεσης στην Ελλάδα. Η αφετηρία του είναι αρχικά νατουραλιστική και σταδιακά ανελίσσεται σε μια συνειδητή πορεία προς τις ακραίες κατακτήσεις της αφαίρεσης. Οι τρεις πρώτες περίοδοι της ζωγραφικής του εντοπίζονται στα νεανικά έργα της περιόδου (1940-1950) με σαφείς επιδράσεις από τον P. Cézanne και με θεματολογικές ενότητες τα πορτραίτα, τις νεκρές φύσεις και την τοπιογραφία.

Σημαντική είναι η τέταρτη φάση της ζωγραφικής του ανέλιξης (1951-1955) όπου στη θεματολογία του κυριαρχεί το ναΐφ Ελληνικό νησιώτικο τοπίο, χρησιμοποιώντας τη θέαση από ψηλά (bird’s eye view), ενώ ταυτόχρονα άλλοτε ελαχιστοποιεί και άλλοτε εξαφανίζει τον ορίζοντα. Στην επόμενη περίοδο (1956-1958) εμφανείς είναι οι κυβιστικές του αναζητήσεις με ολιγοχρωμίες, η εξαφάνιση του νατουραλιστικού στοιχείου, το πέρασμα από την αφαιρετικότητα στην αφαίρεση και η υιοθέτηση μιας πιο έντονης χειρονομιακής γραφής. Έχοντας αφομοιώσει την αρχιτεκτονική της φύσης προχωρεί σε μια διείσδυση από την επιφάνεια στο βάθος. Το 1960 βραβεύεται στην Μπιενάλε Βενετίας, αρχίζει να δημιουργεί έργα μεγαλύτερης κλίμακας και γενικότερα καταξιώνεται στην αφαίρεση παγκοσμίως. Ακολουθεί η περίοδος της εκρηκτικής ζωγραφικής χειρονομίας, οι συνθέσεις των μεγάλων κηλίδων (1961-1962) αλλά και η περίοδος των φωτεινών σκοταδιών (1963-1964), έργα που γίνονται πεδίο αυτοσυγκέντρωσης και περισυλλογής με ολιγοχρωμίες και με έντονο το παιχνίδι φωτός-σκιάς. Στα επόμενα χρόνια (1965-1974) σημειώνεται μια ποσοτική αύξηση στα κολλάζ που ο καλλιτέχνης επεξεργάζεται με συνεχείς επεμβάσεις ενώ το στοιχείο του κύκλου ολοένα και συχνότερα εμφανίζεται στα έργα του δίνοντας συμβολιστικές προεκτάσεις. Η τελευταία περίοδος της δουλειάς του (1976-1987) ξετυλίγεται στο σπίτι-μουσείο της Εκάλης με έργα μικρότερης κλίμακας χρησιμοποιώντας τις τεχνικές του κολλάζ, του καψίματος, τις χαράξεις, τις επιζωγραφήσεις, και τα κοψίματα.  Ο Γιάννης Σπυρόπουλος δίδαξε την αφαίρεση και αποκαλύπτει την εικόνα της δημιουργίας στον εσωτερικό χώρο της ζωγραφικής με τους αριστουργηματικούς χειρισμούς των υλικών και του φωτός.

Η Εοζέν Αγκοπιάν ανήκει στη γενιά του ’80. Fiber artist αλλά και λάτρης της αφαίρεσης, χρησιμοποιεί ισότιμα τα παραδοσιακά μέσα ζωγραφικής όπως λάδια, ακρυλικά, κάρβουνα μαζί με ίνες χρωματιστής κλωστής και επιζωγραφισμένα κομμένα υφάσματα για να προτείνει την δική της εικαστική εκδοχή. Η καθαρότητα του χρώματος που διακρίνει τις κλωστές λειτουργεί σαν φυσική γραμμή ενώ το πλέξιμο των χρωματιστών νημάτων, λειτουργεί σαν φίλτρο, δημιουργώντας επίπεδα και αποδίδοντας την τρίτη διάσταση. Στη συνέχεια ράβει και πλάθει τον καμβά μαζί με το ζωγραφικό έργο, ενοποιώντας την όλη σύνθεση. 

Η θεματογραφία της προέρχεται από έναν άλλο κόσμο, όχι απαραίτητα γήινο, έναν Πλατωνικό χώρο, με εικόνες δανεισμένες από το σύμπαν και τη κοσμολογία. Στις ενότητες  Invisible Threads (1991-1993), Epanasyndesis (1993-1995), Cords (1995-2003), Under thread (2004-2008), Double Space (2011-2012), Traverse (2012-2015) χαρακτηριστικές είναι οι δράσεις που επικρατούν στην επιφάνεια του τελάρου. Σιωπές, μνήμες, εσωτερικό φως, εναλλασσόμενες ενέργειες. Μέσα από το χρώμα και τις κλωστές προσπαθεί να ενώσει το ορατό με το αόρατο. Οι πίνακες της είναι δουλεμένοι με πολλές στρώσεις χρώματος που απλώνει άλλοτε οριζόντια άλλοτε κάθετα άλλοτε προς πάσα κατεύθυνση, καλύπτοντας τον ήδη προετοιμασμένο καμβά. Χτίζει σταδιακά τα έργα της δουλεύοντας άλλοτε προσθετικά και άλλοτε αφαιρετικά και επαναπροσδιορίζει την εικόνα ανάμεσα στην εξαφάνιση και την επανεμφάνισή της. Δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα μέσω μιας χειρονομιακής αφαίρεσης, χωρίς προηγούμενο σχεδιασμό, χωρίς συγκεκριμένη σύνθεση, με έλεγχο του τυχαίου. Τα χρώματά της είναι λαμπερά, δανεισμένα από ημιπολύτιμους λίθους, όπως το κόκκινο του τιτανίτη, το βιολετί του αμέθυστου, το γκρι του τεκτίτη, το πράσινο του ανδραδίτη, το μπλε του ιάσπη, τα οποία διαθλούν το φως και στο τέλος αφήνουν ένα ημιδιαφανές πέπλο χρώματος, ένα δίχτυ, μια διαφάνεια που εν μέρει καλύπτει ή αποκαλύπτει ότι ήδη υπάρχει από κάτω. Η γοητεία των έργων της Εοζέν Αγκοπιάν  είναι κάτι σαν μουσική, ενεργοποιεί τις αισθήσεις μας και λειτουργεί σαν αιώρηση ανάμεσα στο είναι και στο μη είναι.

Επιμέλεια έκθεσης: Ελένη Αθανασίου 

iNFO

Διάρκεια: 20 Οκτωβρίου - 20 Δεκεμβρίου 2016