Ιερά Γεωγραφία. Προσκυνητάρια των Αγίων Τόπων (17ος-19ος)

Το προσκυνηματικό ταξίδι στους Αγίους Τόπους ξεκινά από τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού και διαδίδεται μετά την ίδρυση των μεγαλοπρεπών ναών στην Ιερουσαλήμ. Κατά τη νεότερη εποχή, η ενεργός δράση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, των αγιοταφίτικων μετοχίων και η συστηματοποίηση της ζητείας (προαιρετική χρηματική προσφορά), συνέβαλαν από τα μέσα του 17ου αι. στην άνθησή του. Τότε εμφανίζονται τα Προσκυνητάρια των Αγίων Τόπων, αρχικά σε χειρόγραφη και στη συνέχεια σε τυποποιημένη, έντυπη, μορφή. Οι εικονογραφημένοι, συνήθως, περιηγητικοί οδηγοί, απευθύνονται στους Ορθόδοξους χριστιανούς, παρέχουν πληροφορίες για τους σταθμούς του επίγειου βίου και Πάθους του Χριστού και επιπλέον περιέχουν ψυχωφελή κείμενα. Η εικονογραφία τους σηματοδοτεί χωρικά σύνολα, τα οποία διαμορφώνουν το χάρτη των ιερών προσκυνημάτων, την ιερά δηλαδή γεωγραφία, των τόπων από τους οποίους πέρασε ο Χριστός κατά τη διάρκεια του επίγειου βίου του.

Τα ζωγραφικά προσκυνητάρια αποτελούν μαρτυρία για τα ταξίδια των Ορθόδοξων χριστιανών στους Αγίους Τόπους, ενθυμήματα του προσκύνηματος, τα οποία μεταφέρονται εύκολα σε μορφή ρολού. Η εικονογράφηση των ζωγραφικών προσκυνηταρίων συνδέεται άμεσα με τα έντυπα προσκυνητάρια των Αγίων Τόπων, τα οποία αποτελούν πηγή έμπνευσης των ζωγράφων. Κάθε σκηνή συσχετίζεται συνήθως με συγκεκριμένο προσκύνημα και έχει ως σκοπό να προβάλει την ιερά γεωγραφία της Αγίας Γης.

Στις 6 Απριλίου 1905, ο Γεώργιος Λαμπάκης ξεκίνησε περιοδεία-προσκύνημα στους Αγίους Τόπους. Κατά τη διάρκεια της περιοδείας του συνέλεξε, μεταξύ άλλων, ορισμένα αντικείμενα χωρίς ιδιαίτερη αρχαιολογική σημασία, ενθυμήματα από τους Αγίους Τόπους (μαρμαροθετήματα δαπέδου, χώμα από το ναό του Τιμίου Σταυρού, βότσαλο από τον Ιορδάνη ποταμό με παράσταση Βάπτισης του Χριστού, κουτί με τριμμένο υπόχρισμα από τον τάφο της Αγίας Άννας στη Γεθσημανή κ.ά.), τα οποία ενέταξε στη συλλογή της ΧΑΕ. Πρόκειται για τεκμήρια της εκκλησιαστικής ζωής που προβάλλουν την αδιάσπαστη συνέχεια της ιστορίας της Εκκλησίας.

Τo βίντεο της Ισραηλινής φωτογράφου Dafna Tal παρέχει μια διεισδυτική ματιά στον ιερό κόσμο των χριστιανικών προσκυνημάτων των Αγίων Τόπων αποτυπώνοντας την αφοσίωση, τη συναισθηματική φόρτιση και τη βαθιά πίστη των επισκεπτών τους.

iNFO

Διάρκεια έκθεσης: 20 Μαΐου 2016 - 4 Σεπτεμβρίου 2016

ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ

Από τον αρχαιολόγο-επιμελητή της έκθεσης δρα Αντώνη Μπεκιάρη και τις συντηρήτριες αρχαιοτήτων και έργων τέχνης κ.κ. Γιούλη Δόσκαρη και Αγγελική Καλαμίτση

• Τρίτη 14/6, Τρίτη 21/6, Τρίτη 28/6 12.00
• Τρίτη 5/7 12.00

Οι ξεναγήσεις προσφέρονται δωρεάν ─ απαιτείται αγορά εισιτηρίου.

Φωτογραφία: Η μονή του Αγίου Σάββα μεταξύ Βηθλεέμ και Νεκράς Θάλασσας και σκηνές από το βίο ασκητών και μοναχών, 18ος αι.