Rematia restarted

Τα καμένα φύλλα έχουν στήσει τρελό χορό στον αέρα. Η μυρωδιά από το νοτισμένο χώμα έχει νικήσει εκείνη της στάχτης. Η πρωινή δροσιά, στη Ρεματιά Χαλανδρίου, χαϊδεύει τον ιδρώτα από τα μέτωπα εκατοντάδων ανθρώπων που έχουν πιάσει, εδώ και ώρα, δουλειά. Εθελοντές κηπουροί και καθαριστές πασχίζουν να συμμορφώσουν το χώρο του θεάτρου, που λίγες μέρες πριν παραδινόταν στις φλόγες. Μπουλντόζες, απορριμματοφόρα, πυροσβεστικά οχήματα και χέρια, πολλά χέρια που βουτάνε μέσα στα ξερόκλαδα και τα χώματα. «Αν χρειαστεί θα κάτσουμε στα χώματα. Εδώ θα δούμε παραστάσεις» λέει αποφασισμένη μια κοπέλα καθώς σκουπίζει με τον αγκώνα το μέτωπό της.

Ευτυχώς δεν θα χρειαστεί. Η συντονισμένη πρωτοβουλία των κατοίκων, των τοπικών συλλόγων και του Δήμου Χαλανδρίου –το μάτι σου κάπου συλλαμβάνει και τον αναπληρωτή υπουργό Πολιτισμού, Νίκο Ξυδάκη να μιλάει στο κινητό του– παραδίδει το θέατρο της Ρεματιάς σχεδόν πίσω σε μια κανονικότητα. Το βράδυ της Πέμπτης θα βρει τους ίδιους ανθρώπους μα και δεκάδες άλλους να δίνουν το «παρών» σε μια συναυλία «στα όρθια», όπως λένε· μέχρι την 5η Ιουνίου, οπότε θα εγκατασταθεί μια προσωρινή κερκίδα και ο απαραίτητος τεχνικός εξοπλισμός, σηματοδοτώντας την επανεκκίνηση του θεάτρου. «Κάναμε την κηδεία γιορτή» λέει με ένα πικρό χαμόγελο ο Αλέκος Βαρβέρης, διευθυντής του Φεστιβάλ Ρεματιάς, που σήμερα διαπιστώνει πως το κάλεσμα σε καθαρισμό του χώρου εξελίχθηκε σε πράξη πολιτισμού. «Φαίνεται πως ξεπεράσαμε γρήγορα το σοκ. Για όσους παίζαμε μπάλα στη Ρεματιά ως παιδιά, η καταστροφή της λειτούργησε σαν μια φωνή συσπείρωσης. Ουδέν κακό, αμιγές καλού».

Τα παιδιά είναι πάλι εδώ. Πιτσιρίκια με τους γονείς τους, εκεί στα 8-10 τους χρόνια, να επιδεικνύουν με περίεργη περηφάνια τα βρώμικα γάντια που έχουν περασμένα στα χέρια τους. «Είναι το καλύτερο πράγμα που έχω κάνει στη ζωή μου» λέει ο Χάρης κι ας μην ξέρει ακριβώς το λόγο. Ο πατέρας του, αρχιτέκτονας στο επάγγελμα και γέννημα θρέμμα Χαλανδραίος, τον κοιτάζει λοξά, μάλλον γιατί αναγνωρίζει κάτι στη σκέψη του παιδιού του. «Κάπου θα οδηγήσει όλο αυτό. Δεν μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι αγαπάμε μια πόλη, όταν βουλιάζουμε στον ωχαδελφισμό και την ασχήμια. Κι ούτε να τρέφουμε ψευδαισθήσεις ότι έχουμε πετύχει κάτι, αν η ζωή μας σε μια περιοχή περιστρέφεται γύρω από το πού θα φάμε το καλύτερο σουβλάκι. Πρέπει να ανταλλάξουμε σκέψεις και ιδέες. Μου φαίνεται, λοιπόν, πως σήμερα κάνουμε μια δήλωση, διεκδικούμε το χώρο που μας ανήκει».

Η αλήθεια είναι πως το θεατράκι της Ρεματιάς, χωρητικότητας 600 θέσεων, δεν φημιζόταν για την ομορφιά του. Μια συστάδα από ξεθωριασμένες μπλε εξέδρες, τοποθετημένες όμως μέσα σε ένα μοναδικό φυσικό τοπίο – από τα ελάχιστα που έχουν απομείνει σχετικά ανέπαφα μέσα στον αθηναϊκό οικιστικό ιστό. «Ξέρετε, κάποια πράγματα έχουν σημασία και σε συμβολικό επίπεδο. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι, που βλέπετε, είναι συναισθηματικά δεμένοι με τη Ρεματιά, νοιάζονται» παρατηρεί η Λούλα Καρατζά, δημοσιογράφος, πρώην υποψήφια δήμαρχος και επί 25 χρόνια εμπλεκόμενη στην τοπική αυτοδιοίκηση της περιοχής.

Η Δήμητρα είναι μια τέτοια περίπτωση. Δηλώνει ότι αγαπά το πάρκο της Ρεματιάς κι αυτό από μόνο του σημαίνει κάτι. Σε αντίθεση με όλους τους υπόλοιπους γύρω, τα χέρια της είναι καθαρά μα δεν χρειάζεται να αναρωτηθείς γιατί, όταν τη βλέπεις καθισμένη στο αναπηρικό αμαξίδιο. Βεβαίως αυτό δεν την εμποδίζει να παρακολουθεί τις πυρετώδεις εργασίες. «Είναι κάποιες φορές που όντως όλοι μαζί μπορούμε. Κλονίστηκα στην είδηση της φωτιάς, τώρα όμως ελπίζω. Ελπίζω, ας πούμε, ότι το θέατρο θα αποκτήσει καλύτερη πρόσβαση για τους ανθρώπους σαν εμένα. Τι να πω, πάντα θα υπάρχουν οι φοίνικες που αναγεννιούνται από τις στάχτες τους» λέει και φορτίζει γενναιόδωρα το σύντομο διάλογο.

Ο ήχος από τα σιδεροπρίονα έχει κοπάσει, καινούργια δέντρα έχουν φυτευτεί στην κορυφή του λοφίσκου –που ρουφούν το γάργαρο νερό μιας πυροσβεστικής μάνικας– και κάπου στο βάθος ακούγεται ο ήχος από ένα σαξόφωνο. Παράξενο κι όμως συγκινητικό. Οι μουσικοί της θεατρικής ομάδας «Ρόδα», ένας σαξοφωνίστας κι ένας τυμπανιστής, δίνουν ρυθμό στην ενέργεια των ανθρώπων γύρω τους. «Κάποιοι από εμάς είναι κάτοικοι Χαλανδρίου, κάποιοι όχι. Σημασία είχε ότι η καταστροφή του θεάτρου μάς αφορά είτε είμαστε γείτονες είτε όχι. Κι όχι μόνο επειδή έχουμε παίξει εδώ, μπροστά από αυτά τα δέντρα, μπροστά σε αυτούς τους ανθρώπους, αλλά γιατί το βασικό πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας, που δοκιμάζεται, είναι η συνοχή. Ας εντοπίσουμε αυτή την αδυναμία που μας κάνει τρωτούς κι ας καταλάβουμε πως ό,τι καταστρέφεται είναι δική μας υπόθεση» λένε ο Γιώργος Κωστογιάνης και ο Σταμάτης Λόγος, μέλη της δραστήριας κολεκτίβας.

Μεσημέρι κι ο κόσμος αραιώνει. Υπάρχουν ακόμα αρκετοί κάτοικοι παρόντες – οι περισσότεροι έχουν δηλώσει εθελοντές στην ομάδα πυροπροστασίας. Χωρίζονται σε βάρδιες. «Τώρα, αν σου πω ότι όλη αυτή η ενεργοποίηση με κάνει να βλέπω φως στο σκοτάδι; Μήπως ακούγομαι ρομαντική;» αναρωτιέται ρητορικά η Μαρία Παπαλέξη, θεατρολόγος και μόνιμη κάτοικος Χαλανδρίου. «Ίσως είμαι επηρεασμένη από τη δουλειά μου, αλλά το θέατρο, ο πολιτισμός, σε σπρώχνει προς την επιβίωση. Πώς, όταν δεν αντέχεις κάτι, βρίσκεις τρόπο για να το αντιμετωπίσεις; Αυτό ακριβώς».

Ο δήμαρχος Χαλανδρίου για τα κίνητρα πίσω από τη φωτιά

Φορώντας φόρμα και αθλητικά παπούτσια, ο δήμαρχος Χαλανδρίου Σίμος Ρούσσος συντονίζει τη διαδικασία καθαρισμού του θεάτρου. Συμμέτοχος και επόπτης στη θετική πλευρά της κατάστασης. Η αρνητική, φυσικά, αφορά στα κίνητρα των δραστών – εφόσον όλα τα στοιχεία της Πυροσβεστικής μιλούν για εμπρησμό στη Ρεματιά. «Ήταν μια καθαρή κίνηση αντεκδίκησης. Η φωτιά μπήκε την εβδομάδα που δρομολογούνταν οι υπογραφές για το νέο καθεστώς αδειοδότησης του χώρου, το οποίο θίγει μεγάλα συμφέροντα». Βάσει κοινής υπουργικής απόφασης του Υπουργείου Πολιτισμού και του Υπουργείου Περιβάλλοντος και μετά από 34 χρόνια λειτουργίας, η χρήση του θεάτρου παραχωρείται οριστικά στο δήμο. Στο μεταξύ, η εφαρμογή σχετικού Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο καλεί τη δημοτική αρχή να απομακρύνει όλες τις παράνομες χρήσεις από την Α΄ ζώνη προστασίας της Ρεματιάς, βρίσκεται σε εκκρεμότητα από το 1996. Οι οχλούσες χρήσεις αφορούν σε καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος (ταβέρνες, εστιατόρια, μπαρ) τα οποία θα πρέπει να κλείσουν. Εν ολίγοις, ο δήμος έχει μπει στο στόχαστρο. «Περιμένουμε κι άλλες παρόμοιες αντιδράσεις. Όμως δεν θα κάνουμε βήμα πίσω» τονίζει ο κ. Ρούσσος.

Το θέατρο της Ρεματιάς ιδρύθηκε το 1982 ύστερα από το αίτημα ερασιτεχνικών και «άστεγων» ομάδων να εξασφαλίσουν χώρο πρόβας. Με τη βοήθεια του σκηνοθέτη Σπύρου Βραχωρίτη, η δημιουργία του θεάτρου έγινε πραγματικότητα, φιλοξενώντας συνάμα και τους σημαντικότερους εκπροσώπους της μουσικής και θεατρικής κοινότητας της χώρας μέσα από τη διοργάνωση του Φεστιβάλ Ρεματιάς. Δύο από τα μέλη εκείνης της ερασιτεχνικής ομάδας, η Έλενα Χριστούλη και ο Σέργιος Γκάκας, είναι σήμερα αντιδήμαρχοι της νεοεκλεγείσας δημοτικής αρχής.

Φωτό: Φώτης Τραγανουδάκης + ΑΠΕ-ΜΠΕ ΙΓΚΟΡ ΤΑΛΑΕΒΙΤΣ