Δεν τελειώνει η ζωή με τις πανελλήνιες

Το παιδάκι ενός κολλητού μου είναι 6 χρονών και μία μέρα ένας το ρώταγε αν είναι καλός μαθητής. Ο μικρός του έβγαλε τη γλώσσα, αλλά φαίνεται ότι το να είσαι καλός μαθητής και να καταφέρνεις να σπουδάζεις είναι πολύ σημαντικό πράγμα για την ελληνική κοινωνία, τόσο που κάποιες φορές καταντάει ασφυκτικό. Το 1018, η 24ωρη γραμμή παρέμβασης για την αυτοκτονία της ΜΚΟ Κλίμακα, όπως κάθε χρόνο τέτοια εποχή έτσι και φέτος, καταγράφει αύξηση στις κλήσεις λόγω των πανελλαδικών εξετάσεων.

«Η αύξηση αυτή, τόσο τηλεφωνικά όσο και με ηλεκτρονικά μηνύματα στο help@suicide-help.gr, είναι περίπου 10% με 20%. Φέτος βρισκόμαστε στο 17%» λέει ο Άρης Βιόλατζης, ψυχολόγος στην Κλίμακα, η οποία έβγαλε μία ανακοίνωση υπενθυμίζοντας το πρόβλημα, όπου αναφέρει: «Οι ημέρες των πανελληνίων εξετάσεων, η περίοδος αναμονής και γνωστοποίησης των αποτελεσμάτων που έπονται του απαιτητικού σχολικού έτους της Γ’ Λυκείου, μπορούν να επιφέρουν εξαιρετικό στρες στους έφηβους μαθητές. Παρόλο που το ήπιο άγχος βοηθά στην επίτευξη στόχων, τα υψηλά επίπεδα άγχους μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, καθώς και στη δυνατότητα των εφήβων να αποκτήσουν εκείνες τις δεξιότητες που θα τους επιτρέψουν να διαχειριστούν υγιώς στρεσογόνα γεγονότα αργότερα στη ζωή τους».

Ο κ. Βιόλατζης λέει ότι το ζήτημα είναι ευρύτερο, έχει να κάνει με το εξετασιακοκεντρικό εκπαιδευτικό σύστημα και με την πίστη-προσδοκία της συντριπτικής πλειονότητας των ελληνικών οικογενειών ότι τα παιδιά τους μπορούν και πρέπει να σπουδάσουν. «Όταν σε ένα παιδί προϋπάρχει και η ευαλωτότητα, δηλαδή δεν έχει καλή αυτοεικόνα, είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο, έχει χαμηλή αυτοπεποίθηση, η πίεση μπορεί να μεγαλώσει τόσο που να οδηγήσει σε αυτοκτονική συμπεριφορά».

Γενικώς το θέμα της αυτοκτονίας είναι σύνθετο. Στην Ευρώπη αποτελεί τη δεύτερη αιτία θανάτου (πρώτη τα δυστυχήματα) σε ηλικίες 15-24 ετών, ενώ η διεθνής έρευνα δείχνει ότι το πρόβλημα της αυτοκτονικότητας αυξάνεται σε μαθητές και φοιτητές σε περιόδους εξετάσεων και στις άλλες χώρες, όπως διευκρινίζει ο ψυχολόγος της Κλίμακας υπογραμμίζοντας ότι η ζωή ούτε αρχίζει ούτε τελειώνει μέσα από τις πανελλήνιες εξετάσεις. Πάντα θα υπάρχουν ευκαιρίες στη ζωή.

Η Κλίμακα τονίζει ότι οι φίλοι, οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αντιληφθούν κάποια προειδοποιητικά σημάδια ενός αυτοκαταστροφικού εφήβου και ότι οποιαδήποτε ξαφνική αλλαγή στις επιδόσεις στο σχολείο, στην παρακολούθηση των μαθημάτων, στην προσωπικότητα ή στη συμπεριφορά πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Τέτοιες αλλαγές είναι: καταθλιπτική διάθεση (μπορεί να είναι ευσυγκίνητος ή ευερέθιστος και θυμωμένος, ή κυκλοθυμικός και συναισθηματικά ασταθής), άρνηση να παραστεί στις εξετάσεις, έντονη αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος, έντονες αγχώδεις εκδηλώσεις, εφίδρωση, πανικός, ημικρανίες, πονοκέφαλοι, διάρροιες, έντονες συναισθηματικές εκδηλώσεις, όπως κλάματα ή εκρήξεις θυμού, πένθος για σημαντική απώλεια (θάνατος φίλου, θάνατος μέσα στην οικογένεια, χωρισμός από ερωτικό σύντροφο), παραμέληση της εμφάνισης και της προσωπικής υγιεινής, σκέψεις και συζητήσεις γύρω από το θάνατο (μπορεί να εκφράσει τέτοιες σκέψεις γράφοντας κάποια έκθεση ή ζωγραφίζοντας στο μάθημα των καλλιτεχνικών)., απομόνωση από τους φίλους και από την οικογένεια, αυτοτραυματισμός, χρήση ουσιών, ενδείξεις διατροφικής διαταραχής (μεταβολή στο βάρος, άρνηση να φάει μπροστά σε κόσμο, υπερβολική άθληση κ.λπ.), κατοχή όπλου ή άλλου θανατηφόρου μέσου.

Ο κ. Βιόλατζης λέει ότι τα αυτοκαταστροφικά σχόλια θα πρέπει να λαμβάνονται πάντα στα σοβαρά. «Δεν υπάρχει περίπτωση να ωθήσουμε κάποιον στην αυτοκτονία απλώς και μόνο ρωτώντας τον αν σκέφτεται να κάνει κακό στον εαυτό του. Ρωτήστε τον: Αισθάνεσαι τόσο άσχημα που σκέφτεσαι την αυτοκτονία; Έχεις σκεφτεί πώς θα το κάνεις; Έχεις ό,τι χρειάζεσαι για να το κάνεις; Έχεις σκεφτεί πότε θα το κάνεις;» Οι ερωτήσεις αυτές είναι κρίσιμες γιατί ο αυτοκτονικός ιδεασμός έρχεται σε στάδια. Είναι άλλο να υπάρχει σκέψη, άλλο να υπάρχει απόφαση, άλλο να έχει σχεδιαστεί πλάνο για το πώς θα γίνει αλλά και να έχουν βρεθεί τα μέσα για να υλοποιηθεί το πλάνο αυτό. Άλλο, επίσης, να υπάρχει μία προηγούμενη απόπειρα.

Σε κάθε περίπτωση «προσπαθήστε να μην φανείτε σοκαρισμένος και ακούστε προσεχτικά όλα όσα έχει να σας πει, ενδυναμώστε και ενθαρρύνετε, πείτε του ότι ανησυχείτε πολύ γι’ αυτόν. Μη χειριστείτε την κατάσταση μόνοι σας και αν υπάρχει αυτοκτονικός ιδεασμός επικοινωνήστε με το 1018 ή με τις κατά τόπους υπηρεσίες ψυχικής υγείας».

Η τηλεφωνική γραμμή 1018 απαντά όλο το 24ωρο, όλες τις ημέρες του χρόνου και ανήκει στο Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας του φορέα Κλίμακα και λειτουργεί υπό την εποπτεία του υπουργείου Υγείας. Το Κέντρο Ημέρας λειτουργεί 09.00-21.00 (Δεκελέων 50, Κεραμεικός, 210 3417160-3).