Αντιφατικός/ Γενναιόδωρος / Αντιπαθεί το ίντερνετ και τα social media/ Τα χρησιμοποιεί/ Επιτυχημένο προϊόν της βιομηχανίας βιβλίου/ Ο νέος Ντίκενς. Όλα αυτά (λένε ότι) είναι ο Τζόναθαν Φράνζεν που βρέθηκε στην Αθήνα, στο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Ψυχογιός –οι οποίες θα κυκλοφορήσουν το νέο του βιβλίο με τίτλο «Purity»– και έδωσε μία συνέντευξη τύπου. Επειδή, όπως είπε, βρίσκει τις συνεντεύξεις τύπου εξαιρετικά αμήχανες, άφησε το ελεύθερο σε όποιον νιώσει άβολα να φύγει οποιαδήποτε στιγμή. Ο Τζόναθαν Φράνζεν μάλλον θα προτιμούσε να ήταν οπουδήποτε αλλού παρά σε αυτήν τη συνέντευξη. Βρέθηκε, όμως, και μοιράστηκε μαζί μας μερικές σκέψεις για τη ζωή, τη συγγραφή, τα μεγάλα προβλήματα του κόσμου μας και την τέχνη. Άνοιξα το τετράδιό μου και ιδού όσα σημείωσα...
«Η επιτυχία είναι ένα εμπόδιο σχετικά με τη δημιουργία και τη δουλειά μου. Κυρίως γιατί νιώθω ότι με διαχωρίζει από τη ζωή των "φυσιολογικών" ανθρώπων κι αυτό λόγω της οικονομικής επιτυχίας. Όταν με φέρνουν στην Ευρώπη οι εκδότες πετάω σε business class και είμαι σε όμορφα ξενοδοχεία, αμέσως αμέσως αυτό καθίσταται ένα εμπόδιο γιατί δεν ζω πια όπως ζει ο μέσος όρος των ανθρώπων. Ωστόσο, επειδή είμαι ευάλωτος ακόμα στο άγχος, βρίσκω τρόπους να συνδέομαι ουσιαστικά με την καθημερινή ζωή.
»Τα δοκίμια είναι πιο εύκολα γιατί είναι μικρότερης έκτασης αλλά και τα μυθιστορήματα γιατί δεν απαιτούν να κάνω πολλή έρευνα ‒ γενικώς ήμουν πάντα τεμπέλης ως μαθητής. Όταν γνωρίζω πάρα πολλά για κάτι, μου αφαιρείται η ελευθερία να γράψω ό,τι θέλω.
»Τα πιο καυτά ζητήματα βρίσκονται στα μυθιστορήματά μου και όχι στα δοκίμια.
»Όσο για τη βιομηχανία του βιβλίου υπάρχουν σίγουρα χειρότερες βιομηχανίες στον κόσμο. Μπορεί να μην είναι τέλειοι βιομήχανοι όσοι ασχολούνται με το βιβλίο αλλά σίγουρα δεν είναι φρικτοί. Αγαπώ ιδιαίτερα όσους πωλούν βιβλία, αισθάνομαι αγάπη και ευθύνη απέναντί στους βιβλιοπώλες. Πιστεύω ότι σημαίνει πάρα πολλά το να πουλάς βιβλία σε αυτήν την εποχή, απαιτεί πολύ μεγάλο θάρρος και ακριβώς αυτήν την αγάπη μου εκφράζω με τις περιοδείες μου.
»Το να αναρτούν όλοι τα βιβλία τους στο ίντερνετ μπορεί να λειτουργήσει τόσο όσο το να προσευχόμαστε για τη βροχή. Οι εκδότες δεν είναι καθόλου ηλίθιοι. Αν πιστεύουν ότι κάποιος συγγραφέας αξίζει, θα ασχοληθούν μαζί του, θα τον στηρίξουν προκειμένου να τον γνωρίσουν οι αναγνώστες και φυσικά να έχουν και οι ίδιοι κέρδος. Με βοηθάει όταν οι εκδότες επιλέγουν ποια βιβλία αξίζουν, δεν νομίζω ότι είμαστε περισσότερο ελεύθεροι όταν πρέπει να ψάξουμε ανάμεσα σε εκατομμύρια τίτλους που θα αναρτηθούν στο ίντερνετ. Για μένα είναι μία ψευδής ελευθερία.
»Συνήθως γράφω ένα draft, 1.000 λέξεις σε μία καλή μέρα και την επομένη αφιερώνω 1-2 ώρες για να το επιμεληθώ. Γενικά μου αρέσει η τάξη. Χτίζω τα βιβλία μου σαν μία γέφυρα: ξεκινάω από ένα σημείο και θέλω να πάω απέναντι, οπότε πρέπει να είμαι βέβαιος ότι είναι πολύ σίγουρο και σταθερό το προηγούμενο κομμάτι που έχω γράψει, προκειμένου να μπορέσω να φτάσω στην άλλη πλευρά. Αλλιώς θα τεντώνομαι και δεν θα φτάσω ποτέ. Έχω 1-2 φίλους στους οποίους δείχνω τα κομμάτια όταν ολοκληρώνονται.
»Ο υπερπληθυσμός και η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί να φέρει τα πάνω κάτω ξαφνικά, η πυρηνική ενέργεια όμως μπορεί».
»Δεν συμπαθώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και έχω μία εγγενή καχυποψία, που προκύπτει παρατηρώντας τις συμπεριφορές των ανθρώπων που είναι αφοσιωμένοι. Οι συμπεριφορές τους γίνονται σχεδόν εθιστικές και υπάρχει μία έντονη διάσπαση προσοχής, που για μένα είναι εξαιρετικά εχθρική προς τις σημαντικές αξίες, όπως το διάβασμα, η επιθυμία να είναι κάποιος μόνος του. Θεωρώ πολύ σημαντικό να μπορούμε να αφοσιωθούμε σε μία αφήγηση. Αυτό διαταράσσεται.
»Πιστεύω ότι ο σκοπός του ίντερνετ είναι η πώληση, να πουλάει πράγματα. Προσωπικά είμαι ένας πάρα πολύ κακός πωλητής. Ο μικρόκοσμος του ίντερνετ αντικατοπτρίζει όλα όσα σιχαίνομαι στην ελεύθερη αγορά του καπιταλισμού. Υπάρχει μία τάση να ωθούν τους πάντες να βγουν έξω, να πουλήσουν τον εαυτό τους για να πετύχουν σε ο,τιδήποτε. Αυτό είναι κάτι που εγώ δεν κάνω και με ενοχλεί. Δεν πιστεύω ότι οι ανθρώπινες σχέσεις είναι κάτι το οποίο πρέπει να εδραιώνεται σε μία τέτοιας μορφής επαφή, όπου πουλάει ο ένας τον άλλον. Το να έχεις πολλούς followers στο twitter είναι κάτι που απλά με φρικάρει.
»Είναι κάτι σαν εκβιασμός, σαν μαφία να αναμένεται από τους συγγραφείς να γράφουν στο Twitter. "Ή είσαι μαζί μας ή δεν θα έχεις καριέρα". Οι συγγραφείς που δεν είναι ιδιαίτερα κοινωνικοί και δεν τους αρέσει αυτού του είδους η διάδραση, συχνά εξαναγκάζονται να συμμετέχουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προκειμένου να μη λήξει η σταδιοδρομία τους, να μην τους ξεχάσει το κοινό τους. Είναι μία απειλή. Προσωπικά έχω μία μεγάλη απέχθεια σε οτιδήποτε με εξαναγκάζει να κάνω κάτι. Νιώθω, λοιπόν, κοντά στους ανθρώπους που δεν θέλουν να συμμετέχουν σε όλο αυτό, δεν θέλουν να εξαναγκάζονται. Είναι μία αίσθηση ανεξαρτησίας που προκύπτει μάλλον από τις δικές μου καταβολές και την αγάπη για την ανεξαρτησία.
»Οι μεγάλες επιτυχίες του Twitter ήταν η Αραβική Άνοιξη και οι αλλαγές στην Αίγυπτο. Αυτό λειτούργησε πιο πολύ ως διαφήμιση του Twitter παρά ως πραγματικό μέσο διευκόλυνσης ή οργάνωσης της αραβικής άνοιξης. Για δείτε τώρα πού βρίσκεται το Twitter. Και ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση στην Αίγυπτο.
»Αν ο πόνος είναι προαπαιτούμενο για να δημιουργηθεί η τέχνη, τότε με τόσο πολύ πόνο που υπάρχει στον κόσμο, θα έπρεπε να έχουμε πολλή περισσότερη τέχνη.
»Ο θάνατος είναι μία βεβαιότητα στη ζωή. Τώρα ας φροντίσουμε ο ένας τον άλλον.
»Η καλοσύνη για μένα είναι η υπέρτατη αξία και δεν καταλαβαίνω ποιος θα μπορούσε να διαφωνήσει με αυτό. Πιστεύω στην καλοσύνη, είναι μία πολυτέλεια και όσοι μπορούν να τη νιώθουν είναι τυχεροί.
»Οι πολιτικοί έχουν υποδουλωθεί στους τραπεζίτες. Οι πρωθυπουργοί είναι λιγότερο σημαντικοί από τον υπουργό Οικονομικών ή από το διοικητή της κεντρικής τράπεζας σε κάθε χώρα. Κατά κάποιο τρόπο μπορούμε να πούμε ότι το οικονομικό σύστημα έχει ευνουχίσει το πολιτικό. Σε ό,τι αφορά την εκτίμησή μου προς τους τραπεζίτες, τους θεωρώ άπληστους και μύωπες.
»Έβλεπα ένα αφιέρωμα σε μία εφημερίδα με τίτλο "24 ώρες στην καθημερινότητα μεγάλων προσωπικοτήτων". Είχε ηθοποιούς, ροκ σταρ, χορευτές και μόνο ένα συγγραφέα, που αν δεν κάνω λάθος, ήταν ο Στίβεν Κινγκ. Κι αναρωτήθηκα, μα είναι δυνατόν, έχουμε μόνο μία αναφορά σε ό,τι αφορά τους συγγραφείς; Η μουσική είναι 20 φορές πιο σημαντική αυτή τη στιγμή στη δική μας κουλτούρα, από τα βιβλία; Αυτό με φόβισε γιατί από το ένα μπορούμε πολύ εύκολα να περάσουμε στο κανένα. Καμία απολύτως αναφορά στους συγγραφείς. Για μένα το εξώφυλλο στο Time ήταν πολύ σημαντικό για να παραμείνουμε στο προσκήνιο της κουλτούρας, του πολιτισμού και να είμαστε μέσα στην κοινωνία. Αν πάψουμε να είμαστε ορατοί, τα ταλέντα θα στραφούν κάπου αλλού. Και είναι πολύ σημαντικό να πείσουμε τα ταλέντα ότι "γράψτε γιατί αυτό θα σας αποφέρει και χρήματα και θα γίνετε σημαντικοί και θα παράγετε ένα σημαντικό έργο". Δεν πιστεύω ότι πρέπει να υπάρχουν μόνο η Μαντόνα και ο Κλιντ Ίστγουντ. Και ένας συγγραφέας πρέπει να είναι εξίσου αναγνωρίσιμος».
9°
