Για τρίτη χρονιά ένα από τα πιο εντυπωσιακά εικαστικά δρώμενα φέρει την υπογραφή της. Ποιο είναι το κορίτσι που καλωδίωσε το ξενοδοχείο «Άριστον» του Βαρδάρη με αντίστοιχης δράσης εγκαταλελειμμένα κτίρια του Λονδίνου και της Νέας Υόρκης; 42 δωμάτια, 7 όροφοι, 23 performers δίνουν την απάντηση.
Σπούδασες οικονομικά, έφυγες για μεταπτυχιακό στην Αγγλία, αλλά κάπου εκεί αποχώρησαν τα διαγράμματα και οι τύποι και μπήκε το Saint Martins και οι σπουδές σου με θέμα τα εγκαταλειμμένα κτήρια. Τι συνέβη, πώς θυμάσαι την Αγγλία και τον εαυτό σου εκείνη την εποχή; Και τι, διάολο, σπουδές είναι αυτές; Για την ακρίβεια, λογιστική. Το σύστημα κατατακτήριων εξετάσεων στην Ελλάδα είναι σαν το ΚΙΝΟ: εσύ διαλέγεις, εκείνο επιλέγει. Για μένα, κλήρωσε τη λογιστική. Γέλασα. Την ακολούθησα, αν και γνώριζα απριόρι πως δεν θα γερνούσαμε παρέα. Το είδα σαν μετεφηβικό φλερτ. Μικρή διάρκεια, πολλές εμπειρίες. Έκανα καλούς φίλους, περιπλανήθηκα σε νέα μέρη, άρχισα να χτίζω τις βάσεις για το επόμενο μου βήμα και ανακάλυψα τη μαγεία των αριθμών. Τη λευκή και τη μαύρη τους μαγεία… Την αρχιτεκτονική των αριθμών ως τρόπο και πρώτη ύλη για δημιουργία, από τη μια, και βάση όλου του νοσηρού δυτικού σύγχρονου οικοδομήματος, από την άλλη. Η εμμονή του να συγκεράσω γνώσεις, εμπειρίες και συνειδητοποιήσεις για να εξωτερικεύσω τη ματιά μου με οδήγησε στην Αγγλία και σε νέες εικονογραφημένες περιπέτειες. Η προσωπική μου κατεύθυνση, Spatial Design, εστιαζόταν σε εγκαταστάσεις αρχιτεκτονικού και συγχρόνως καλλιτεχνικού χαρακτήρα, κυρίως σε δημόσιους χώρους, οι οποίες σχεδιάζονταν βάσει των οικονομικοκοινωνικοπολιτικών συνθηκών της εποχής και στόχευαν στην αφύπνιση του πολίτη/περαστικού. Με προκαλούσαν οι τεράστιες εγκαταλελειμμένες εργοστασιακές μονάδες της πόλης, όπως το Millenium Mills. Μετατρέπαμε το γκρεμισμένο εσωτερικό του και κάποια φθαρμένα από τον χρόνο μηχανήματα σε παιδική χαρά για ενήλικα παιδιά, την ίδια στιγμή που μόλις λίγα μέτρα μακριά δέσποζαν το φουτουριστικό φράγμα του Τάμεση και η υπερσύγχρονη και άκομψη κορυφογραμμή του Canary Wharf. Συχνάζαμε στο King's Cross, όπου τότε κυκλοφορούσαν αποκλειστικά τρομακτικές φιγούρες, με στόχο να συνεισφέρουμε δημιουργικά στην αναβάθμισή του σήμερα. Το Ανατολικό Λονδίνο, που για την προηγούμενη γενιά ήταν οι γειτονιές του Τζακ του Αντεροβγάλτη, για εμάς ήταν ένα μυστηριώδες κυνηγητό στο οποίο ανακαλύπταμε περίπλοκα κουτούκια, όπου ο καθένας από εμάς άφηνε τη σφραγίδα του, ώστε να αποκτήσει χρήση καλλιτεχνικού αλλά και κοινωνικού χαρακτήρα. Από τα αγαπημένα μου μέρη πειραματισμού ήταν οι περιοχές των ατσαλάκωτων, συνήθως χρηματιστών, όπου τα πάντα, από τα πεζοδρόμια μέχρι και τον αέρα ανάμεσά τους, είχαν σχεδιαστεί με διαφορετική προσοχή και επιμονή. Σε τέτοιους χώρους, συνήθως πλατείες, προσπαθούσα μέσω της σχεδιαστικής μου παρέμβασης να «βάζω τρικλοποδιά», ώστε οι προαναφερθέντες χρήστες να ταρακουνηθούν, να αλλάξουν ρυθμούς και να συλλογιστούν παραπέρα από την αυταρχικά συγκροτημένη αμφίεση και επάγγελμα που έχουν επιλέξει ή τους έχει επιλέξει. Ειρωνικό; Κάτι μου έμαθε η λογιστική τελικά!
Ύστερα από καιρό βρέθηκα μεσημεριάτικα σε ένα σκοτεινό γραφείο, στο «Βios», στην Αθήνα, να συζητάω με τον Pete Brooks για την πιθανή μου αποδοχή στο Master του Performance Design & Practice, πάλι στο Saint Martins. Δεν γνώριζα ακριβώς για τι επρόκειτο, ωστόσο ήδη θαύμαζα το κίνημα της περφόρμανς του '60 και του αβαντ-γκάρντ ρεύματος, και πλέον είχα μυηθεί στον τρόπο σκέψης της σχολής. Στην πορεία το ενδιαφέρον μου επικεντρώθηκε στην έννοια του site specific και με μια ομάδα τριών ατόμων (ΜΟΡ) ανεβάζαμε παραγωγές σε κτίρια που δεν ήταν προορισμένα για να φιλοξενήσουν περφόρμανς, αλλά η ιδέα φτιαχνόταν πάνω στην ιστορία και τη χρήση του κτιρίου, καθώς και σε venues όπως το Shunt (Λονδίνο) και η Briggait (Γλασκόβη). Ανάμεσα στα πολυποίκιλα σεμινάρια που παρακολούθησα, το σημαντικότερο ήταν στη Νέα Υόρκη, στη SITI Company, με ιδρυτή τη σκηνοθέτιδα Anne Bogart, όπου διδάχθηκα Viewpoints και Suzuki, καθώς αποτέλεσε την έμπνευση για τη γλώσσα επικοινωνίας που χρησιμοποιώ σήμερα ως σκηνοθετική βάση.
Κατασκευαστικά ο χώρος προδίδει απίστευτο κασμά. Ένας όροφος δάσος, ένας άλλος διαμέρισμα αριστοκρατικό σαν σκηνικό από ταινία του Βισκόντι, ο πρώτος ψυχιατρείο, ο δεύτερος γραφεία αστυνομίας. Πόσο καιρό σου πήρε το τεχνικό κομμάτι-σκηνικό για να φτιαχτεί; Θέλαμε να εγκαταστήσουμε και έναν πειρατικό σταθμό. Δεν βρήκαμε δυστυχώς πειρατές. Ξέρεις κανέναν; Ο οργασμός του κασμά και το σολάρισμα του πινέλου επί τέσσερις μήνες. Η ψυχή της δημιουργικής και εκτελεστικής ομάδας επί των σκηνικών νομίζω πως θα φωλιάζει για πάντα στο ξενοδοχείο. Για τέσσερις μήνες το «Άριστον» έγινε το δάσος μας, το σπίτι μας, η φυλακή μας, το τσίρκο μας, το σχολείο μας, το -επιτέλους- προσωπικό μας φρενοκομείο. Συνοδοιπόρος στάθηκε ο Στρατής Ταβλαρίδης (εικαστικός), ο οποίος ανέλαβε με αξιοθαύμαστη προσήλωση τη σκηνογραφία. Πέρασε αρκετός κόσμος για να συμμετάσχει στο χτίσιμο των σκηνικών, αλλά μάλλον μας πέρασαν για ημίτρελους, καθώς τους δείχναμε έναν όροφο με 7 άδεια ξενοδοχειακά δωμάτια και με ζήλο τον παρουσιάζαμε σαν Το Δάσος ή Η Ξεπεσμένη Αριστοκρατία. Έτσι δουλέψαμε σχεδόν οι δυο μας για περίπου ενάμιση μήνα μέχρι να φτάσουν ανήσυχοι καλλιτέχνες που παρέμειναν πιστοί.
Μίλησέ μου για την ιδέα του «Fake Time»; Τι ήθελες να πεις και πώς κατάφερες να βρεις και να ενορχηστρώσεις 23 performers διαχέοντάς τους σε επτά ορόφους; Το «Fake Time» αναφέρεται στην εποχή μας, που τάζει χωρίς να ανταποκρίνεται, στο παρόν, που έχει ήδη γίνει παρελθόν, στο μέλλον, που καταπιέζεται. Ή που το καταπιέζουμε τελικά; Η συγκεκριμένη περφόρμανς είναι εμπνευσμένη και σχεδιασμένη ειδικά για τις συνθήκες του σήμερα. Σε μια ρόδινη εποχή δεν θα υπήρχε νόημα να πραγματευόμαστε ζητήματα, όπως δημοκρατία, εξουσία, φαρμακοβιομηχανία, κατάθλιψη, μεγαλομανία… Ένα ψυχολογικό ταξίδι που επιδρά εντελώς διαφορετικά στον καθένα ανάλογα με την προσωπική αντίληψη για τον χρόνο, καθώς και τα βιώματά του. Μέσα από τους διαφορετικούς κόσμους όπου παρουσιάζεται η βιομηχανία της τρέλας, η κρατική εξουσία αλλά και η κοινωνική καταπίεση σε συνδυασμό με τις πολυποίκιλες διαδράσεις περφόρμερ και θεατή, στόχος είναι ο θεατής αρχικά να συνειδητοποιήσει, έπειτα να ενδοσκοπήσει και τέλος να αφυπνίσει τον εσωτερικό του κόσμο. Και ξεκινώντας την επόμενη του μέρα να αναρωτηθεί: κάνω τη ζωή που θέλω ή που με θέλει; Έτσι απλά!
Η πρώτη φουρνιά περφόρμερς συγκροτήθηκαν χωρίς κάστινγκ, αλλά κάπως τυχαία ο ένας έφερε τον άλλον. Στον επόμενο κύκλο και τη δεύτερη παράταση έγιναν ακροάσεις περισσότερο στοχευμένες στο τι ζητάμε αλλά και στο τι ακόμα θα μπορούσε να ενσωματωθεί στο όλο εγχείρημα. Έτσι, με την είσοδο νέων καλλιτεχνών, η όλη δουλειά μετασχηματίστηκε, αφού βασική της συνθήκη είναι το ειδικό βάρος, η εμπειρία, το μοναδικό φορτίο του κάθε περφόρμερ, να λειτουργεί συμπληρωματικά, συνθετικά, σε άμεσο διάλογο με την κεντρική ιδέα του έργου. Σημαντική παρουσία στην εκτέλεση του εγχειρήματος είναι η Σοφία Μάντη, την οποία αρχικά κάλεσα για να υποκριθεί την τρελή στην ψυχιατρική πτέρυγα Δυσάριστον, στον πρώτο όροφο του ξενοδοχείου. Πέρα από αυτόν τον ρόλο και τις εξαιρετικές της ικανότητες ως περφόρμερ και χορεύτρια, η Σοφία είναι η χορογράφος μαζί και η κινητήρια θετική δύναμη του δημιουργικού χάους που επικρατεί στο «Άριστον». Η αλήθεια είναι ότι δεν είχα ιδέα τι μπορεί να σημαίνει να ενορχηστρώσεις τέτοιον αριθμό καλλιτεχνών, κυρίως όχι κατά τη διάρκεια των προβών, αλλά στην πορεία. Τώρα έμαθα πως για να μπορέσεις να διαχειριστείς 30 ψυχές χρειάζεται πρώτα να διαχειριστείς τη δική σου.
Πώς αντιδρά ο κόσμος της Θεσσαλονίκης στο διαδραστικό της υπόθεσης; Μπαίνουν στο παιχνίδι, ξεκουμπώνονται ή παραμένουν θεατές ως γνήσιοι μπαγιάτηδες; Το ψηφιδωτό των αντιδράσεων είναι πολύχρωμο και άκρως ενδιαφέρον. Ανυποψίαστοι τύποι που σαστίζουν και αρνούνται να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο, θρησκόληπτοι που την κάνουν μόλις σκάσουν στον δεύτερο, αμήχανα γέλια και τάχα μου δήθεν συνομιλία στο κινητό για να αποφύγουν τη διάδραση, χλευασμός και άρνηση για οποιαδήποτε συμμετοχή. Το εντυπωσιακό είναι πως τα παραπάνω σκηνικά αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά. Η ευχάριστη έκπληξη ήταν πως, κατά κανόνα, όλο αυτό το διάστημα πέρασαν πολλοί και πολλές που όχι μόνο διέδρασαν, αλλά πήγαν ένα βήμα παραπέρα το ίδιο το έργο. Κάθε σαββατοκύριακο η παράσταση είναι διαφορετική χάρη στους θεατές μας, και τους ευχαριστούμε για αυτό.
Θέτεις υπαρξιακά ερωτήματα: τι θυμάσαι από την παιδική σου ηλικία, ποιος έβαψε μαύρο το ουράνιο τόξο, τι λάθος έκανε ο Γαλιλαίος, ποιος σκότωσε το κορίτσι, όπου στο τέλος της παράστασης μοιρολογείτε πάνω από το κουφάρι του; Μήπως παρεμπιπτόντως ξέρεις και ποιος σκότωσε τον Μπρους Λι; Δεν γνωρίζω. Απλώς αναρωτιέμαι. Σίγουρα κάτι δεν είναι όπως μας το μάθανε ή όπως φαίνεται. Άλλωστε δεν υπάρχουν σωστές απαντήσεις, αλλά μονάχα εύστοχες ερωτήσεις. Το κορίτσι το σκότωσαν οι επιλογές του. Ο μοναδικός τρόπος προς την κάθαρση συμβολίζεται με τον θάνατο, που στοχεύει στην αναγέννηση μέσα από την ανασύνθεση. Η τελετουργία γύρω από ένα σώμα που κείτεται έχει διττή σημασία για εμάς: ο απελευθερωμένος από κοινωνικές επιταγές εαυτός προετοιμάζει την ανθρώπινη ψυχή μέσα από ήχους γαλήνιους για το επόμενο ταξίδι, ενώ ο εγκλωβισμένος στο κέλυφος των κοινωνικών διαμορφώσεων εαυτός θρηνεί με ήχους απόκοσμους το σώμα που ποτέ πια δεν θα έχει ως καταφύγιο.
Έχει πεθάνει ο Μπρους Λι;
Έχοντας δουλέψει σε ανάλογες δράσεις στην Αγγλία αλλά και τη Νέα Υόρκη, πώς νιώθεις τώρα που επέστρεψες στη Θεσσαλονίκη; Όλοι σε αυτή την πόλη συμμετέχουν σε ένα πρότζεκτ, αλλά ο συνολικός χάρτης της αλτέρνατιβ πόλης παραμένει αυτιστικός και αυτάρεσκα μοναχικός. Πώς σκοπεύεις να κινηθείς, μιας και, όπως σε κόβω, αρέσκεσαι να λειτουργείς με συλλογικότητες; Για μένα, η μοναξιά είναι το εργαστήρι της ωριμότητας. Χρειάζεται χρόνος, πόνος, τρέλα. Να 'ναι καλά οι κύριοι της εξουσίας, έχουμε μπόλικα και από τα τρία. Οπότε και η ωρίμανση δεν θα αργήσει και πολύ. Η Θεσσαλονίκη κρατούσε ανέκαθεν ψηλά την μπαντιέρα της πρωτοπορίας στα εικαστικά και πολιτισμικά δρώμενα. Τώρα που η πόλη βγαίνει από τον λήθαργο της καγιενογαρδένιας, θα βάλουμε όλοι πλάτη και θα την ξανασηκώσουμε. Άλλωστε η κοινωνία σήμερα περνά το κατώφλι της συλλογικότητας, αφήνοντας την εποχή της ατομικότητας σαν κακό εφιάλτη. Ωριμάζουμε και θα τα βρούμε. Κι εγώ μαζί. Όσο για τον καλλιτεχνικό αυτισμό, πρόκειται για έννοια παρεξηγημένη. Υποδηλώνει αγάπη και αφοσίωση.
Από πού πήρες αυτό το καταπληκτικό ροζ καπέλο που φοράς στη φωτογραφία; Θυμάσαι τον τόπο, τη μέρα και τη στιγμή; Το έκλεψα από μια Ρωσίδα τύπισσα στην Κασκάρα που τόλμησε να πει πως ο Μπρους Λι δεν ζει.
Φωτογραφία: Σάκης Γιούμπασης
#ΦΕΪΚΤΑΜΗΣΟΥ κι εσύ!
Ξενοδοχείο Άριστον
Καραολή και Δημητρίου 5, Κέντρο, Θεσσαλονίκη
Μέρες παραστάσεων: Σάββατο-Κυριακή-Δευτέρα
Τιμή εισιτηρίου: 16 ευρώ. Φοιτητικό και ανέργων 12 ευρώ
36°
