Είμαστε παχύσαρκοι. Το φαινόμενο της παχυσαρκίας, ειδικά της παιδικής, αυξάνεται ραγδαία στη χώρα μας. Η κρίση εντείνει το πρόβλημα. Τελικά η παχυσαρκία είναι νόσος; Πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε; Σε ποιες περιπτώσεις χρειάζεται να επέμβουμε χειρουργικά; Ρωτήσαμε το χειρουργό Χαράλαμπο Σπυρόπουλο, ειδικό στις περιπτώσεις της νοσογόνου παχυσαρκίας.
Η παχυσαρκία είναι νόσος;
Η παχυσαρκία είναι ξεκάθαρα νόσος που μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε επιδημία και μάστιγα και στη χώρα μας. Ουσιαστικά, αυτή τη στιγμή το 70% των ενηλίκων Ελλήνων είναι υπέρβαροι και το 30% είναι παχύσαρκοι. Από αυτούς περίπου ένα 10% θα χρειαστεί κάποια στιγμή χειρουργική αντιμετώπιση.
Πότε θεωρείται επικίνδυνη και πρέπει να χειρουργηθεί;
Υπάρχει ένας απλός δείκτης με βάση τον οποίο ο καθένας μπορεί να υπολογίσει πού βρίσκεται σχετικά με τα κιλά του. Μπορείς για παράδειγμα να διαιρέσεις το βάρος σου σε κιλά με το τετράγωνο του ύψους σου σε μέτρα και να υπολογίσεις το λεγόμενο «δείκτη μάζας σώματος - BMI». Αν η τιμή είναι 18 έως 25 το άτομο κινείται σε φυσιολογικά επίπεδα, από 25 μέχρι 30 θεωρείται υπέρβαρος, από 30 έως 40 θεωρείται παχύσαρκος και από 40 και πάνω νοσογόνα παχύσαρκος. Στην περίπτωση αυτή ο ασθενής χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση. Στην Ελλάδα το ποσοστό των νοσογόνα παχύσαρκών ατόμων είναι στο 11%, ποσοστό που θεωρείται πολύ υψηλό.
Σε ποιες ηλικίες είναι εντονότερο το φαινόμενο; Ποιος είναι ο μέσος όρος ηλικίας των ατόμων που σας επισκέπτονται;
Η παχυσαρκία αφορά όλες τις ηλικίες. Δυστυχώς η Ελλάδα έρχεται πρώτη στην παιδική παχυσαρκία, κάτι που οφείλεται τόσο στη διατροφή όσο και στην έλλειψη άσκησης. Το φαινόμενο είναι επίσης πολύ έντονο και στην εφηβική ηλικία αλλά και στην παραγωγική (25-30 ετών). Φυσικά, δεν επιτρέπεται να παρέμβουμε χειρουργικά σε ανήλικα άτομα. Γίνονται όμως προσπάθειες να χαλαρώσουν τα όρια ηλικίας για την επέμβαση, αν και τίποτα δεν είναι ακόμη επίσημο. Πρέπει πάντα να ακολουθούμε τις επίσημες/παγκόσμιες οδηγίες. Το ηλικιακό όριο χειρουργικής παρέμβασης είναι 18-60 ετών.
Υπάρχουν εναλλακτικοί τρόποι που θα μπορούσαν να επιφέρουν το ίδιο αποτέλεσμα με μια επέμβαση;
Το χειρουργείο είναι η έσχατη λύση. Σχεδόν πάντα ξεκινάμε από τα λεγόμενα «συντηρητικά μέτρα» όπως για παράδειγμα, πολύ πιο σωστή και ισορροπημένη διατροφή, άσκηση και σπάνια χορήγηση κάποιων φαρμάκων που βοηθούν εν μέρει στην απώλεια βάρους. Ωστόσο, όταν μιλάμε για ένα άτομο που έχει ήδη μπει στη φάση της νοσογόνου παχυσαρκίας, όλες οι μελέτες δείχνουν ότι τα συντηρητικά μέτρα ως επί το πλείστον αποτυγχάνουν. Είναι δηλαδή πιθανό ο ασθενής να χάσει βάρος για ένα διάστημα, αλλά είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα ξαναπαχύνει. Σε καμία περίπτωση δεν εννοούμε ότι όλοι οι παχύσαρκοι θα πρέπει να χειρουργηθούν. Σε περιπτώσεις όμως νοσογόνου παχυσαρκίας απαιτείται σχεδόν πάντα χειρουργική αξιολόγηση.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι χειρουργείων και αν ναι ποιοι;
Βεβαίως. Δεν είναι το κάθε χειρουργείο κατάλληλο για κάθε άρρωστο και όλα επιλέγονται με βάση τις ανάγκες του οργανισμού του καθενός. Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες που είναι οι «περιοριστικές επεμβάσεις» και οι «δυσαπορροφητικές». Μια κλασική περιοριστική επέμβαση είναι το γαστρικό δαχτυλίδι, το οποίο αν και εφαρμόζεται πολλά χρόνια κατά πλειοψηφία έχει άσχημα αποτελέσματα για τον ασθενή. Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι μετά από κάποια χρόνια χρειάζεται να βγει στο 30% των περιπτώσεων γιατί δημιουργεί πολλές επιπλοκές στον ασθενή. Οι περισσότεροι επίσης ξαναπαίρνουν το βάρος τους. Είναι μια επέμβαση που γενικά δεν προτείνεται. Υπάρχει επίσης η επιμήκης γαστρεκτομή, αυτό που ονομάζουμε και ως γαστρικό μανίκι. Εδώ, ουσιαστικά το στομάχι γίνεται σαν ένας σωλήνας που με διάφορους ορμονικούς μηχανισμούς ο άρρωστος χάνει βάρος ενώ τρώει σχεδόν κανονικά.
Εσείς ποιου είδους επέμβαση θα προτείνατε;
Αυτό ποικίλλει και καθορίζεται πάντα από τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του ασθενούς. Όλα γίνονται σε συνάρτηση με τα προβλήματα υγείας, που μπορεί να έχει κάποιος λόγω της παχυσαρκίας ή και με τις διατροφικές του συνήθειες. Αυτό που κατεξοχήν εφαρμόζω είναι η επιμήκης γαστρεκτομή και κυρίως η γαστρική παράκαμψη, κατά την οποία ουσιαστικά παρακάμπτεται ένα τμήμα του στομαχιού και του εντέρου έτσι ώστε ο άρρωστος ενώ τρώει να μπορεί να χάνει βάρος. Υπάρχει και η μίνι γαστρική παράκαμψη, μια επέμβαση που τα τελευταία χρόνια έχει έρθει στην Ελλάδα και την εφαρμόζω, που είναι πιο απλή επέμβαση με εξίσου καλά αποτελέσματα και πολύ πιο εύκολα αναστρέψιμη, αν χρειαστεί.
Ποιες είναι οι επιπλοκές/επιπτώσεις μιας τέτοιας επέμβασης;
Είναι επεμβάσεις που γίνονται κατά πλειοψηφία λαπαροσκοπικά, δηλαδή χωρίς μεγάλες τομές. Οι περιπτώσεις θνητότητας του ασθενούς είναι σχεδόν μηδενικές. Υπάρχουν ωστόσο ποσοστά επιπλοκών τα οποία εξηγούνται στον ασθενή εξ αρχής και γίνονται όλα με την πλήρη ενημέρωση και συναίνεσή του. Για αυτό και είναι σημαντικό οι επεμβάσεις αυτές να γίνονται σε οργανωμένα κέντρα με όλες τις υποδομές. Βέβαια, τα οφέλη μιας τέτοιας επέμβασης είναι πιο σημαντικά σε σχέση με τις επιπλοκές που μπορεί να ανακύψουν.
Μετά την επέμβαση τι διαδικασία ακολουθείται;
Από τη στιγμή που θα αναρρώσει ο ασθενής από το χειρουργείο είναι σε τακτική παρακολούθηση για τα πρώτα 1-2 χρόνια. Αλλά και αργότερα συνεχίζει να επισκέπτεται το γιατρό του καθώς μπορεί να χρειάζεται κάποια ειδικά συμπληρώματα διατροφής ή αλλαγές στο διαιτολόγιό του. Ουσιαστικά πρόκειται για μια σχέση ασθενούς-γιατρού που κρατά χρόνια.
Ποιο είναι το ποσοστό αποτελεσματικότητας αυτών των επεμβάσεων;
Πρόκειται για πολύ αποτελεσματικές επεμβάσεις. Για παράδειγμα το 70-80% των παραπάνω κιλών από το φυσιολογικό του ασθενούς χάνεται στον πρώτο χρόνο. Δηλαδή αν υποθέσουμε ότι μιλάμε για ένα άτομο που ζυγίζει 150 κιλά ενώ θα έπρεπε να είναι 60, δηλαδή έχει υπερβάλλον βάρος, όπως λέγεται, 90 κιλά, τα πρώτα 60-70 κιλά θα έχουν χαθεί στον πρώτο χρόνο. Το ευτυχές είναι ότι υπάρχει ταυτόχρονα σημαντική βελτίωση ή και θεραπεία των ασθενειών που σχετίζονται με την παχυσαρκία, δηλαδή υπάρχουν περιπτώσεις ανθρώπων που πετάνε ακόμα και τα φάρμακα που έπαιρναν.
Πότε θεωρείται ότι μια επέμβαση τέτοιου είδους είναι επιτυχημένη;
Για να θεωρηθεί πετυχημένη μια επέμβαση πρέπει ο άρρωστος αφενός να χάσει το κατάλληλο βάρος, αφετέρου να το διατηρήσει μακροπρόθεσμα και φυσικά να βελτιωθούν ή να εξαλειφθούν ενδεχόμενα προβλήματα υγείας, που μπορεί λόγω βάρους να έχει (πίεση, διαβήτης, χοληστερίνη).
Υπάρχει συγκεκριμένη ομάδα προσωπικού που ασχολείται με τον ασθενή πέρα από εσάς;
Φυσικά. Υπάρχει μεγάλη ιατρική ομάδα που διαθέτει διατροφολόγο, καρδιολόγο, πνευμονολόγο, ενδοκρινολόγο ή και ψυχολόγο, που είναι σε άμεση συνεννόηση μεταξύ τους και ενημερώνονται για τις ανάγκες και την πρόοδο του κάθε ασθενούς.
Πολλά είναι επίσης και τα άτομα που έχουν πέσει θύματα εξαπάτησης και κάνουν χειρουργεία που δεν τα χρειάζονται ή χειρουργεία που δεν ήταν κατάλληλα για αυτούς. Έχετε έρθει σε επαφή με τέτοια άτομα;
Με επισκέπτεται πάρα πολύς κόσμος και πολλοί δε χρειάζονται χειρουργείο. Αυτές οι περιπτώσεις πέφτουν πολύ εύκολα θύματα ανθρώπων, που τους προτείνουν χειρουργείο ενώ δεν το χρειάζονται. Επιπλέον, υπάρχουν άτομα που παρουσιάζουν επιπλοκές επειδή έχουν χειρουργηθεί λάθος, από άτομα που δεν είχαν την κατάλληλη εκπαίδευση ή που τους έκαναν μη ενδεδειγμένη επέμβαση για αυτούς. Έτσι τα άτομα αυτά θα πρέπει να υποστούν ξανά τη διαδικασία χειρουργικής επέμβασης για να αποκατασταθούν και αυτές οι επανεπεμβάσεις είναι ιδιαίτερα δύσκολες και απαιτούν μεγάλη χειρουργική εμπειρία. Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να τονίσω ότι πρόκειται για χειρουργεία και όχι για αισθητικές επεμβάσεις, ως εκ τούτου είναι σημαντικό εξ αρχής να γίνονται οι σωστές επιλογές γιατρών, που είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι και καταρτισμένοι.
18°
