Δέσποινα Γερουλάνου

Πρέπει να της το αναγνωρίσουμε. Ο τρόπος που διευθύνει τα πωλητήρια των Μουσείων Μπενάκη από το 1994 δεν είναι μόνο υποδειγματικός, αλλά άνοιξε και το δρόμο για να γίνει γνωστή η δουλειά Eλλήνων designers που ασχολούνται με τις εφαρμοσμένες τέχνες. Γνωρίζοντάς την καταλαβαίνεις και γιατί τα πωλητήρια είναι τόσο εξωστρεφή. Είναι μια γυναίκα έξω καρδιά.

Ισχύει και για τα Μουσεία Μπενάκη ό,τι ισχύει στα μεγάλα μουσεία του κόσμου; Τα πωλητήρια αποφέρουν πράγματι περισσότερα χρήματα από τα εισιτήρια; Ισχύει. Δημιουργήθηκαν για την οικονομική ενίσχυση των μουσείων και τη φέρνουν. Μπορείς όμως να τα δεις και ως συνέχειά τους. Το πρώτο άνοιξε στο Μπενάκη της οδού Κουμπάρη, πριν 35 χρόνια – το πρώτο πωλητήριο σε μουσείο της Αθήνας. Ήταν πολύ μικρό, κάτω από τις σκάλες με κάτι ψιλοαντίγραφα. Σιγά-σιγά άρχισε να παίρνει τα πάνω του και αποκτήσαμε ένα πάρα πολύ καλό αγοραστικό κοινό – αναφέρω ενδεικτικά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, για μια επίσκεψή του στο εξωτερικό προμηθεύεται τα δώρα από εμάς. Μιλάμε για εξαιρετική ποιότητα, τέλεια συσκευασία, που συνοδεύεται από την επιστημονική περιγραφή του αντικειμένου. Το σημαντικό είναι πως από την αρχή συνεργαστήκαμε με ελληνικά εργαστήρια, που όμως δουλεύουν με την παλιά τεχνοτροπία. Οι βυζαντινές εικόνες είναι όπως τις έκανε ο παλιός αγιογράφος, και δεν είναι δήθεν παλιές· αυγοτέμπερα, στιλβωτό φύλλο χρυσού… Τα κεραμικά είναι φτιαγμένα επίσης με τη βυζαντινή τεχνική… Το πωλητήριο στηρίζει τις εφαρμοσμένες τέχνες και η απεύθυνσή του είναι κυρίως στο ελληνικό κοινό. Εδώ κάποιος θα βρει εξαιρετικά αντίγραφα, αλλά και αντικείμενα applied art, που άρχισαν να μπαίνουν στο πωλητήριο πριν εμφανιστεί το μουσείο στην Πειραιώς, ήταν όμως πάντα εμπνευσμένα από τα εκθέματα του μουσείου. Στην Πειραιώς ανοιχτήκαμε και σε κομμάτια που δεν είχαν σχέσεις με τις εκθέσεις. Λειτουργεί σαν ένα κέντρο εφαρμοσμένων τεχνών με την έννοια του craft & design. Επιλέξαμε τους καλύτερους Έλληνες designers και δεν ήταν τόσο εύκολο να τους ανακαλύψεις τότε. Όταν ξεκινήσαμε δεν υπήρχε ένας χώρος να στεγάσει όλους αυτούς που δεν δημιουργούσαν φθηνής αισθητικής αντικείμενα ή τουριστικά είδη μαζικής παραγωγής. Θυμάμαι, με αφορμή την πρώτη έκθεση «Πτυχώσεις», πως όταν μας έφερναν τα αντικείμενα για το πωλητήριο για πρώτη φορά συνειδητοποίησαν πως αποτελούν μια οικογένεια· ο καθένας είχε περιέργεια για το αντικείμενο του άλλου. Το πωλητήριο της Πειραιώς δημιούργησε την ομπρέλα για να στεγάσει designers που προχωρούσαν την ελληνική τέχνη πιο μπροστά. Μη βλέπετε τώρα που η δουλειά πολλών εξ αυτών έγινε γνωστή, υπάρχουν καταστήματα με δουλειά τους. Το πωλητήριο της Πειραιώς ήταν το πρώτο σπίτι τους. Πολύ μετά δημιουργήθηκαν πολλά «μπενακάκια». Όταν άνοιξε το πωλητήριο της Κριεζώτου στο Μουσείο του Χατζηκυριάκου Γκίκα, ζητήσαμε από αυτούς που θεωρούσαμε ως τους καλύτερους Έλληνες designers να δημιουργήσουν κάτι εμπνευσμένο από το έργο του Γκίκα. Αυτό αποκαλύπτει και μια διάθεσή μας να σεβόμαστε το παρελθόν και να κοιτάζουμε το μέλλον μέσα από τριών ειδών αντικείμενα: εξαιρετικά αντίγραφα, έργα εμπνευσμένα από κάτι παλιό και εντελώς καινούργιες δουλειές.

Logo για το νέο e-shop του μουσείου (Beetroot)

Xάρτινο ομοίωμα αγγείου της Γεωργίας Γκρεμούτη

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της διοργάνωσης εκθέσεων στα πωλητήρια; Ξεκίνησε από τη στεναχώρια μου όταν ερχόντουσαν πολύ ιδιαίτερα αντικείμενα. Η μία σειρά εκθέσεων είναι κάτω από τον τίτλο «Αναζητώντας την ύλη» και έχει να κάνει με αντικείμενα-εκθέματα πολύ ιδιαίτερης τεχνικής – γιατί δεν μας αφορά μόνο το αισθητικό κομμάτι. Οι άλλες εκθέσεις αφορούν άλλα αντικείμενα ή έργα, πιο ανάλαφρα, διέπονται από ένα κόνσεπτ, είναι μια ολοκληρωμένη σειρά αλλά δεν θα μπορούσαν να εκτεθούν στις εκθετήριες αίθουσες των μουσείων.

Το πωλητήριο του Ισλαμικού Μουσείου δεν έχει την ανάπτυξη των άλλων. Γιατί; Μιλάμε για ένα πολύ μικρότερο κτίριο, οπότε δεν υπήρχε η δυνατότητα για κάτι πιο μεγάλο. Υπάρχουν βέβαια και δύο πραγματικότητες που δεν μπορείς να τις προσπεράσεις. Έχει τη μικρότερη επισκεψιμότητα από τα άλλα, επιπλέον δεν υπάρχει τόσο αγοραστικό ενδιαφέρον για αντικείμενα σχετικά με την ισλαμική τέχνη.

Δίσκος του Κώστα Δημόπουλου, εμπνευσμένος από λεπτομέρεια οινοχόης

Μαντίλι με μοτίβο ευζώνων της Βάσως Ασφή (Studio Lav)

Όταν βλέπετε τα πωλητήρια των κρατικών μουσείων πώς νιώθετε; Απελπισία! Να έχουν τέτοια επισκεψιμότητα και να παρουσιάζουν αυτή την εικόνα; Ας εκμεταλλευτούν τη δική μας εμπειρία, τι να πω; Θα ήθελα πάντως να δημιουργηθεί ένας χώρος όπου θα είναι όλα τα πωλητήρια των μουσείων συγκεντρωμένα – ίσως έτσι γίνει κάποια κινητοποίηση ώστε όλα τα αντικείμενα να γίνουν του ιδίου επιπέδου. Θα μπορούσαν να κάνουν παπάδες, πάντως! Κλαίω και για τα έσοδα που χάνουν.

Εσείς λειτουργείτε ως αυτόνομη επιχείρηση; Τελείως. Το μουσείο ελέγχει, αλλά δεν έχει κανένα λόγο στο τι θα βάλουμε στα πωλητήρια. Ανάλογα με τις ανάγκες του μουσείου εμείς δίνουμε ανά εξάμηνο ή στο τέλος της χρονιάς τα χρήματα. Οι μισθοί μας είναι δική μας υπόθεση. Προμηθευτές πληρωμένοι, όλοι πληρωμένοι, νοικοκυρίστικα πράγματα.

Γιατί δεν ακούγεται καθόλου μουσική στα πωλητήρια; Για το πωλητήριο της Κριεζώτου ετοιμάζω ένα CD με ορχηστρικά συνθετών του ’30, που αναφέρονται και στο μουσείο, αλλά δεν το τελείωσα… Μια και το θέσατε, υπόσχομαι πως θα το κάνω.

Σουβέρ της Ρίτσας Αναστασιάδου, εμπνευσμένα από τάματα του 19ου αι.

Ασημένιο αντίγραφο οινοχόης

Ως «μάνα» των πωλητηρίων περιγράψτε το χαρακτήρα του κάθε παιδιού σας. Αυτό της Κουμπάρη είναι το συντηρητικό παιδί, δεν με κουράζει καθόλου. Τα πάει μια χαρά με τα μαθήματά του και δίνει ό,τι θέλει στη μάνα του… (γελάει)

Αυτό θα τη γηροκομήσει; Σίγουρα γηροκομεί το μουσείο. Της Πειραιώς είναι το έξω καρδιά, το καλλιτεχνικό, που δεν ξέρεις όμως από πού θα σου τη φέρει, αφού σου αφήνει τόση ελευθερία για επιλογές. Άλλες φορές λες είναι το τέλειο και δεν υπάρχει καλύτερο και άλλες φορές αναρωτιέσαι αν το έχεις παρακάνει ή πέφτεις στα πατώματα γιατί όταν δεν υπάρχουν εκθέσεις δεν κινείται τόσο, μια και το μουσείο δεν είναι στο κέντρο της πόλης. Είναι μια αγωνία η Πειραιώς, αλλά και το πιο δημιουργικό κομμάτι. Εκεί παίζει ό,τι πιο καινούργιο κυκλοφορεί.

Ικανοποιεί και την καλλιτεχνική φύση της μάνας του... Έτσι ακριβώς! Βρήκα τον τρόπο μου να τη βγάλω. Νομίζω το γεγονός πως παλιότερα έφτιαχνα κοσμήματα μου έδωσε και το know how γι’ αυτή τη δουλειά. Το στερνοπούλι στην Κριεζώτου είναι ένας συνδυασμός και θεωρώ πως θα πάει πάρα πολύ καλά. Είναι η μοντέρνα εκδοχή του πιο σταθερού πράγματος. Ζει λίγο στη σκιά των άλλων, αλλά είναι θέμα χρόνου να βρει το δρόμο του και να αναδειχθεί. Θα βοηθήσει σ’ αυτό και ότι τελείωσε και το e-shop μας, και είμαι πολύ περήφανη για τη δουλειά που ρίξαμε όλοι. Νομίζω τόση δουλειά δεν έχω ρίξει για άλλο πράγμα στη ζωή μου!

Τα πωλητήρια

Κεντρικό Κτήριο

Κουμπάρη 1 & Βασ. Σοφίας, Αθήνα, 210 3671045, 210 3671002. Δευτ., Τετ., Παρ. 9.00-17.00/ Πέμ., Σάβ. 9.00-20.00/ Κυρ. 9.00-15.00/ Τρ. κλειστά 

Κτήριο Οδού Πειραιώς

Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου, Αθήνα, 210 3453111 Πέμ., Κυρ. 10.00-18.00/ Παρ.- Σάβ. 10.00-22.00/ Δευτ.-Τετ. κλειστά

Πινακοθήκη

Ν. Χατζηκυριάκου Γκίκα Κριεζώτου 3, Αθήνα, 210 3630204. Δευτ., Τετ., Σάβ.10.00-15.00/ Τρ., Πέμ., Παρ. 10.00-19.00/ Κυρ. κλειστά

Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης

Διπύλου 12 & Ασωμάτων, Αθήνα, 210 3251311. Πέμ.-Κυρ. 9.00-17.00/ Δευτ.-Τετ. κλειστά.

https://benakishop.gr/el/

Νέα έκθεση

«Αφή Affair» από την ομάδα ΑΦΗ, έκθεση στα πλαίσια του κύκλου «Αναζητήσεις στη ύλη», 3/11 - 2/12, Κτήριο οδού Πειραιώς

Φωτό: Γιώργος Βιτσαρόπουλος