Αόρατοι άνθρωποι

«Ήρθα στην Ελλάδα με τους γονείς μου 5 ετών. Πήγα στο δημοτικό από την πρώτη τάξη, μετά γυμνάσιο, λύκειο και φέτος τελειώνω το ΤΕΙ Αθήνας στη Φωτογραφία. Δεν έχω ελληνική ιθαγένεια. Όλα αυτά τα χρόνια βρίσκομαι στην Ελλάδα με άδεια διαμονής. Για να πάρω την ελληνική ιθαγένεια θα πρέπει, ανάμεσα στα άλλα, να περάσω από εξετάσεις ελληνικής γλώσσας και ιστορίας, παρότι έχω περάσει από όλες τις βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης».

Η Λορέτα σήμερα είναι 25 χρονών και, μετά την κατάργηση του νόμου Ραγκούση, που έδινε την ελληνική ιθαγένεια σε όσα παιδιά γεννήθηκαν ή έκαναν 6 χρόνια σχολείο στην Ελλάδα, έχει την ίδια αντιμετώπιση με περίπου άλλα 200.000 παιδιά μεταναστευτικής καταγωγής: με την ενηλικίωσή τους αντιμετωπίζονται ως μετανάστες, χωρίς κάποια ξεχωριστή μέριμνα, μια διαφορετική, έστω, διαδικασία ακριβώς επειδή γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν στην Ελλάδα.

Έτσι η Λορέτα και κάθε μία «περίπτωση» από τις 200.000: Δεν έχουν πολιτικά δικαιώματα. Δεν έχουν πλήρη πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να σπουδάσει φυσικός, όμως δεν μπορεί να προσληφθεί στο δημόσιο ως καθηγητής, αφού για να δώσει για ΑΣΕΠ θα πρέπει να έχει την ελληνική ιθαγένεια. Δεν μπορεί να εργαστεί ούτε σε ιδιωτικό σχολείο ή φροντιστήριο, καθώς και για την άδεια διδασκαλίας χρειάζεται η ιθαγένεια. Το ίδιο ισχύει για όλους τους παιδαγωγικούς και καθηγητικούς κλάδους. Οι δικηγορικοί σύλλογοι, επίσης, δεν δίνουν άδεια άσκησης επαγγέλματος χωρίς ιθαγένεια («αυτά κανείς δεν μας τα είπε στο σχολείο» λέει η Λορέτα). Ακόμα, αντιμετωπίζουν περιορισμούς στο να ταξιδέψουν ελεύθερα στο εξωτερικό και, το βασικότερο από όλα, χρειάζονται άδεια διαμονής για να ζήσουν νόμιμα στη χώρα που γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν.

Η οργάνωση Generation 2.0 δημιουργήθηκε το 2006 κυρίως από νέους αλβανικής και αφρικανικής καταγωγής, καθώς ήταν οι πρώτοι που έφθασαν στην ενηλικίωση αντιμετωπίζοντας, τότε, τον κίνδυνο απέλασης. Από το 2010 μέλος της ομάδας είναι η Άντα Παπαϊωάννου, ελληνικής καταγωγής. Στην Generation 2.0 συμμετέχουν έτσι κι αλλιώς πολλοί Έλληνες γιατί «δεν μας χωρίζει τίποτα με τα παιδιά που πήγαμε μαζί σχολείο και πανεπιστήμιο, που είμαστε γείτονες και φίλοι. Δεν θέλουμε να ζούμε σε μια διαιρεμένη κοινωνία και επιλέγουμε να παλέψουμε μαζί τους για τα αυτονόητα» λέει η Άντα.

Αιτήματα της οργάνωσης, λέει, είναι αφενός το τυπικό, δηλαδή το δικαίωμα στην ιθαγένεια για όλα τα παιδιά που έχουν γεννηθεί ή μεγαλώσει στην Ελλάδα, και αφετέρου το ουσιαστικό, η αποδοχή όλων των παιδιών μεταναστευτικής καταγωγής ως ισότιμα μέλη της ελληνικής κοινωνίας, γιατί «μια ταυτότητα ή ένα διαβατήριο από μόνα τους δεν είναι αρκετά για να σταματήσει ο ρατσισμός».

Εσύ με ποιον θα πολεμήσεις;

Ο Ερμάλ, αδερφός της Λορέτας, είναι 20 χρονών. Ήρθε στην Ελλάδα μηνών και ούτε εκείνος έχει ελληνική ιθαγένεια. Λέει το κλασικό, πως όταν είναι στην Ελλάδα τον αποκαλούν Αλβανό και όταν πηγαίνει για διακοπές στην Αλβανία τον λένε Έλληνα. Μάλιστα, υπάρχουν κι εκείνοι που τον ρωτούν «αν γίνει πόλεμος, με ποιον θα πολεμήσεις;». Στην ερώτηση αυτή γελάει, τι να κάνει, είναι και ευγενικό παιδί και αναγκάζεται να επαναλαμβάνει τα αυτονόητα. Πως τον νοιάζουν η ζωή του, η οικογένειά του, το μέλλον του, οι σπουδές του, οι φίλοι του, όχι οι πόλεμοι. Η Λορέτα προσθέτει μια ακόμα ερώτηση που την κάνει να αισθάνεται κάπως περίεργα: αν αισθάνεται περισσότερο Αλβανίδα ή Ελληνίδα, ποια χώρα αγαπάει περισσότερο και αισθάνεται σαν πατρίδα της. «Έχω μεγαλώσει στην Ελλάδα, όλες σχεδόν οι αναμνήσεις μου είναι από εδώ. Έχω όμως αναφορές και από την Αλβανία. Είναι η καταγωγή μου από εκεί, είναι οι γονείς μου, έχω συγγενείς. Είναι σα να σου λένε, ποιο δάχτυλο αν σου κόψουν θα πονέσεις περισσότερο».

Χωρίς καμία ιθαγένεια

Ο όρος «ανιθαγενής» αναφέρεται σε άτομα που δεν έχουν καμία ιθαγένεια. Η Λορέτα και ο Ερμάλ τουλάχιστον έχουν μία ιθαγένεια, την αλβανική. Αρκετά παιδιά όμως, με καταγωγή κυρίως από την Αφρική, δεν έχουν καμία ιθαγένεια, δεν τα αναγνωρίζει επίσημα η χώρα καταγωγής των γονιών τους αφού δεν γεννήθηκαν εκεί. «Κανείς δεν ξέρει πόσοι είναι οι άνθρωποι αυτοί, δεν είναι καταγεγραμμένοι» λέει η Άντα. «Πρόκειται για ανθρώπους που δεν έχουν κανένα επίσημο έγγραφο που να αποδεικνύει την ταυτότητά τους πέρα από μια ληξιαρχική πράξη γέννησης, δεν έχουν διαβατήριο, δεν μπορούν να νοικιάσουν ένα σπίτι στο όνομά τους, να δουλέψουν νόμιμα, ούτε καν να βγάλουν μια μηνιαία κάρτα για το μετρό. Για το κράτος μας, είναι αόρατοι, δεν υπάρχουν πουθενά».

Η Generation 2.0 συγκεντρώνει ηλεκτρονικά υπογραφές για τα αιτήματά της. Δείτε περισσότερα εδώ: www.ithageneia.org