Σάββας Παραστατίδης

Ο αρχιτέκτονας λογισμικού της Microsoft συντόνισε την ομάδα που συνέλαβε και υλοποίησε την ιδέα του Cortana Personal Assistant. Μια εφαρμογή που αλλάζει ό,τι ξέραμε για την επικοινωνία. Η ζωή του, άλλωστε, από τον Πετεινό της Ξάνθης, από όπου ξεκίνησε, έως το Σιάτλ, όπου κατοικοεδρεύει σήμερα, είναι ο ορισμός του «αλλάζω, άρα υπάρχω».

Η Φωτεινή και ο Γιώργος με έφεραν στη ζωή το 1973. Μαζί με τον αδελφό μου, Φίλιππα, μεγάλωσα στον Πετεινό Ξάνθης, μέσα σε μια οικογένεια που ενθάρρυνε τη δημιουργία, την εξερεύνηση και τις αναζητήσεις. Από μικρό, μου άρεσε να ασχολούμαι με την τεχνολογία, διαβάζοντας βιβλία ή σκαλίζοντας (και χαλώντας τις περισσότερες φορές) ηλεκτρονικές συσκευές στο σπίτι. Στο λύκειο άρχισα να ανακαλύπτω την επιστημονική φαντασία και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Η υπερβολική μου ενασχόληση με αυτά (arcades) οδήγησαν τους διορατικούς μου γονείς στο να δανειστούν έναν υπολογιστή (Spectrum ZX) από φίλο τους, ώστε να μην ξοδεύω το χαρτζιλίκι και τον χρόνο μου στα «ουφάδικα». Η κίνησή τους αυτή στάθηκε καταλυτική για την υπόλοιπη ζωή!

Ο προγραμματισμός και τα παιχνίδια στον υπολογιστή έγιναν το χόμπι μου και, τελικά, το αντικείμενο των πανεπιστημιακών μου σπουδών. Το 1991 μετακόμισα στη Θεσσαλονίκη για να ξεκινήσω, με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών με βάση τη βαθμολογία εισαγωγής, στο τμήμα Πληροφορικής του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος. Μετά από σχεδόν τριάμισι χρόνια, αποφάσισα να πάω στο Leeds της Αγγλίας, μέσω του προγράμματος ανταλλαγής σπουδαστών Erasmus, για τους τελευταίους 6 μήνες του πτυχίου. Ήταν 1 Απριλίου του 1995.

Ο χώρος των υπολογιστών με είχε μαγέψει. Ήθελα να ασχολούμαι συνέχεια, να μάθω περισσότερα, να διδάξω, να γίνω καθηγητής σε πανεπιστήμιο. Τον Σεπτέμβριο του 1995 ξεκίνησα τις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο πανεπιστήμιο του Newcastle στην Αγγλία, τις οποίες ολοκλήρωσα με επιτυχία μετά από έναν χρόνο. Το πανεπιστήμιο μου έδωσε αμέσως την ευκαιρία, με τη μορφή υποτροφίας, να ξεκινήσω ερευνητικές σπουδές με στόχο την απόκτηση διδακτορικού τίτλου. Ο καθηγητής, και φίλος μου τώρα, Prof. Paul Watson, με καθοδήγησε στην επιτυχή ολοκλήρωση της ερευνητικής μου εργασίας και έτσι τον Δεκέμβριο του 2000 απέκτησα τον τίτλο του Διδάκτορα της Επιστήμης των Υπολογιστών.

Έμεινα στην Αγγλία για έναν ακόμα χρόνο, για να συνεχίσω την ερευνητική μου δουλειά. Τον Δεκέμβριο του 2001 επέστρεψα στην Ελλάδα για να υπηρετήσω τη στρατιωτική μου θητεία, ένα «διάλειμμα» στην καριέρα μου. Μετά το τέλος της, επέστρεψα στο Newcastle για να συνεχίσω την έρευνα. Ταξίδεψα σε όλες τις άκρες του κόσμου για συνέδρια. Καταπληκτικές εμπειρίες, γνωριμίες με ερευνητές, επιστήμονες και νέους με φαντασία και όρεξη για προσφορά! Αλλά περνούσαμε και πολύ ωραία! Από τα μπαρ της Σεούλ στους δρόμους του Τόκιο, από τις παραλίες της Χαβάης στα κλαμπ του Βερολίνου. Πολύ όμορφα χρόνια. Έκανα πολλούς φίλους ανά τον κόσμο, συνεργάστηκα με επιστήμονες πάνω σε θέματα που σχετίζονται με τη χρήση υπολογιστικών συστημάτων για την έρευνα σε αστρονομία και βιοπληροφορική… e-Science. Τότε γνώρισα και τον Jim Gray, έναν από τους κορυφαίους επιστήμονες, έναν απίθανο άνθρωπο! Είχα γράψει μια εργασία που του άρεσε και επικοινώνησε μαζί μου. Έγινε ο μέντοράς μου.

Το 2005 η Microsoft Research (το ερευνητικό κομμάτι της Microsoft, μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες στον χώρο των υπολογιστών με 126.000 ανθρώπινο δυναμικό σήμερα), αναγνώρισε την ερευνητική μου δουλειά και μου έκανε πρόταση να μετακομίσω στο Cambridge της Αγγλίας, στο ερευνητικό εργαστήριο που έχει εκεί. Τυχαία, είχα και προσφορά για θέση καθηγητή από το πανεπιστήμιο του Cambridge. Μάλλον τα νέα μεταδόθηκαν ότι σκεφτόμουν αλλαγή από το πανεπιστήμιο του Newcastle. Ενώ βρισκόμουν σε μια επιστημονική ημερίδα στο Λονδίνο (δεν θα ξεχάσω τη μέρα εκείνη), λαμβάνω ένα απλό mail από το Don Box: «I heard you are looking to move. I am building a new tribe. Would you like to join?». Ο Don είναι διάσημος στον χώρο των προγραμματιστών, κάτι σαν star. Έφτιαχνε μια καινούργια ομάδα για ένα νέο προϊόν.

Αμέσως έστειλα μήνυμα στον Jim για να ζητήσω τη συμβουλή του. MSR Cambridge, Cambridge University, ή Microsoft στο Σιάτλ σε τμήμα παραγωγής λογισμικού, δίπλα στον Don Box; Ο Jim απάντησε: «Έλα στη βάση» («Come to the mothership»). Σιάτλ! Washington State! Στον Ειρηνικό ωκεανό. Space Needle. Pearl Jam. Nirvana. Soundgarden. Τζίμι Χέντριξ! Για έναν μουσικόφιλο όπως εγώ, ήταν ο ιδανικός προορισμός. Πήγα.

From Britpop to the city of grunge

Η μετακόμιση στην Αμερική έγινε τον Σεπτέμβριο του 2005. Το Σιάτλ με καλοδέχτηκε με τον καλύτερο τρόπο. Πανέμορφο! Η πολιτεία ονομάζεται «the evergreen state», γιατί είναι συνέχεια πράσινη. Λίμνες, ποτάμια, βουνά. Η πόλη είναι γεμάτη ενέργεια, μουσική, καλλιτέχνες, πολύ καλό φαγητό, κοντινές χιονοδρομικές πίστες! Αν χρησιμοποιείς ομπρέλα, τότε είσαι τουρίστας/επισκέπτης. Κανένας δεν νοιάζεται για το ψιλοβρόχι/βροχή που πέφτει για πολλούς μήνες τον χρόνο. Είτε είναι για βόλτα, τρέξιμο, καγιάκ, για κάποιο άθλημα τέλος πάντων, οι κάτοικοι του Σιάτλ αγνοούν τη βροχή.

Επίσης είναι πολύ προοδευτική πόλη. Ένα παράδειγμα. Το 2004, όταν όλοι μιλούσαν για την περίφημη «wardrobe malfunction» και το στήθος της Τζάνετ Τζάκσον στο Superball και η συντηρητική Αμερική είχε ξεσηκωθεί, στο φεστιβάλ του Freemont, μιας σχετικά κεντρικής γειτονιάς του Σιάτλ, την παρέλαση και τα χάπενινγκ για τη γιορτή του θερινού ηλιοστασίου άνοιξαν γυμνιστές ποδηλάτες… γυναίκες, άντρες, παιδιά. Μερικοί βαμμένοι με χρώματα. Άλλοι όχι. Δεν είναι όλοι πουριτανοί στην Αμερική.

Το Σιάτλ επιπλέον φιλοξενεί τους μεγαλύτερους δείκτες νοημοσύνης και κατοίκους από όλα τα μέρη της γης. Microsoft, Boeing, Amazon, Adobe έχουν όλες τη βάση τους εδώ. Google, Facebook, Twitter, eBay και πολλές άλλες έχουν ανοίξει μεγάλα εργαστήρια προσπαθώντας να προσελκύσουν ταλέντα της περιοχής.

Η Microsoft ζητάει από όλους τους νέους υπαλλήλους της να ξεκινήσουν Δευτέρα. Κάθε Δευτέρα του χρόνου κάποιοι θα περάσουν από ένα σεμινάριο για να μάθουν στοιχεία για το πώς λειτουργεί η Microsoft, τα benefits που θα έχουν, το πρόγραμμα φιλανθρωπικών προσφορών (οι υπάλληλοι έχουν δώσει δισεκατομμύρια δολάρια σε φιλανθρωπικούς σκοπούς), τις επιλογές για ιδιωτικές ασφάλειας υγείας… Όταν έφτασε η δική μου Δευτέρα, σκέφτηκα: «Ωραία, θα γνωρίσω τους 4-5 νέους συναδέλφους». Χα! Τη δική μου Δευτέρα είχαν προσληφθεί 150 άτομα, αριθμός κάτω από τον μέσο όρο προσλήψεων εκείνη την εποχή! Όταν ο ομιλητής ζήτησε από τους νέους υπαλλήλους να σηκώσουν το χέρι τους, αν πίστευαν ότι είχαν έρθει από πιο μακριά από τους υπόλοιπους, τα περισσότερα χέρια σηκώθηκαν. «Αν έχετε έρθει από την Ανατολική Ακτή των Ηνωμένων Πολιτειών, κατεβάστε τα χέρια». Τα μισά κατέβηκαν. Οι υπόλοιποι ήταν από Ινδία, Τουρκία, Ελλάδα, Κίνα, Αυστραλία… από παντού. Η Microsoft του Σιάτλ έχει περίπου 45.000 υπαλλήλους από όλον τον κόσμο.

Πρώτα χρόνια στη Microsoft. Καινούριο περιβάλλον, τελείως διαφορετικό από τον επιστημονικό χώρο στον οποίο είχα συνηθίσει, έμαθα πολλά. Η διαδρομή, βέβαια, δεν ήταν πάντα γεμάτη με χαμόγελα. Είχε και απογοητεύσεις. Πρότζεκτ που ποτέ δεν προχώρησαν, οργανωτικές αλλαγές που καθυστερούσαν την πρόοδο…

Πριν καλά καλά βολευτώ και μέσα σε έναν χρόνο, ο Jim Gray μου ζητάει να πάω στη Microsoft Research. Εκεί δούλεψα για τέσσερα χρόνια - ίσως το καλύτερο ερευνητικό εργαστήριο επιστήμης υπολογιστών σε εταιρία στον κόσμο. Δημιουργικά χρόνια, μάθαινα περισσότερα για την τεχνολογία, με συνάρπαζε ακόμα περισσότερο, γνώριζα και συνεργαζόμουν με τους καλύτερους.

Το 2009 μου δόθηκε η ευκαιρία να μεταφέρω την ερευνητική μου δουλειά στα προϊόντα της Μicrosoft, που τα χρησιμοποιούν δισεκατομμύρια χρήστες. Η πρόταση και μόνο ότι θα μπορούσα να συμβάλω σε μια ιδέα, μια τεχνολογία, μια υπηρεσία στο ίντερνετ, που μπορεί να βοηθήσει εκατομμύρια χρηστών στην εργασία, την εκπαίδευση και τη διασκέδασή τους ήταν αρκετή για να με πείσει να αλλάξω καριέρα. Έγινα αρχιτέκτονας λογισμικού σε cloud services.

Cortana όπως… Σκάρλετ Γιόχανσον!

Μετά από τρία χρόνια σκληρής δουλειάς (ή έτσι νόμιζα τότε), μου δόθηκε η ευκαιρία να δουλέψω σε ένα καινούργιο, μυστικό πρότζεκτ. Η Microsoft ήθελε να φτιάξει έναν ψηφιακό προσωπικό βοηθό. Είχα ασχοληθεί με την ιδέα στο παρελθόν αλλά μόνο σε ερευνητικό επίπεδο. Μου ζητήθηκε, ως αρχιτέκτονας λογισμικού (software architect), να σχεδιάσω τις cloud υπηρεσίες που θα δίνουν τις δυνατότητες σε αυτόν τον ψηφιακό βοηθό. H Cortana γεννήθηκε. Από το πρώτο σχέδιο που έκανα σε whiteboard, όταν η ομάδα μου αποτελούνταν από μένα και τον manager μου, μέχρι σήμερα πέρασαν 18 μήνες. Σήμερα, εκατοντάδες προγραμματιστές και επιστήμονες ασχολούνται με την εξέλιξη των δυνατοτήτων της Cortana.

H Cortana είναι μια ψηφιακή προσωπικός βοηθός (digital personal assistant). Παίρνει το όνομά της από τον Artificial Intelligence χαρακτήρα στα παιχνίδια Halo. Ήταν ένα χαριτωμένο κωδικό όνομα που χρησιμοποιήσαμε για το πρότζεκτ, αλλά άρεσε σε όλους μας τόσο πολύ, που τελικά καταλήξαμε να το χρησιμοποιήσουμε ως το όνομα της προσωπικής βοηθού. Τι κάνει η Cortana; Όπως ένας προσωπικός βοηθός στην πραγματική ζωή, μαθαίνει αυτόματα τον χρήστη και προσφέρει πληροφορίες σχετικές με τα ενδιαφέροντά του. Μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις, να ενημερώσει για τα συμβαίνοντα, να παρακολουθεί την κίνηση για την τοποθεσία του επόμενου ραντεβού, και πολλά άλλα. Η Cortana επεξεργάζεται αυτά που λέει ο χρήστης. Δεν χρειάζεται πληκτρολόγιο ή mouse. Οι χρήστες μιλάνε στο τηλέφωνο όπως ακριβώς θα μιλούσανε στον βοηθό τους. Για παράδειγμα, αν ρωτήσω «θα χρειαστώ να πάρω ομπρέλα μαζί μου αύριο;», η Cortana θα καταλάβει ότι με ενδιαφέρει ο καιρός. Θα ψάξει πληροφορίες για τον καιρό της επόμενης ημέρας και θα μου πει αν όντως θα χρειαστώ ομπρέλα.

Μπορούμε να ρωτήσουμε ποια είναι η πρωτεύουσα της Κίνας, ποιος ο πληθυσμός του Περού, ποιο το πιο ψηλό βουνό στον κόσμο, πόσα ευρώ είναι τα 1.230 δολάρια Αμερικής, πόσες θερμίδες έχει μια μπανάνα, ή ακόμα ποιο ήταν το σκορ του τελευταίου αγώνα της Manchester United. Μπορούμε να ζητήσουμε από την Cortana να μας υπενθυμίσει να συγχαρούμε τον Στέφανο την επόμενη φορά που θα επικοινωνήσουμε μαζί του ή να βγάλουμε τα σκουπίδια, όταν θα φτάσουμε στο σπίτι. Μαθαίνει μετά από μερικές μέρες πού είναι το σπίτι και η διεύθυνση εργασίας του χρήστη, ποιες ώρες πηγαίνει στη δουλειά, ποιες είναι οι αεροπορικές πτήσεις που θα πάρει, και πολλά άλλα.

Η Cortana έχει και προσωπικότητα. Ρώτησέ την ποιος τη δημιούργησε, πόσο χρονών είναι, αν είναι ζωντανή ή πραγματική, αν είναι ελεύθερη για ραντεβού και θα σου δώσει μια έξυπνη απάντηση. Ζήτησέ της να σου πει ένα τραγούδι ή ένα αστείο. Κάτι θα βρει για να σε κάνει να χαμογελάσεις. Έχει το δικό της γούστο στη μουσική, της αρέσει η επιστημονική φαντασία, και το αγαπημένο της τηλέφωνο είναι το Windows Phone.

Βέβαια, όπως και με τους πραγματικούς προσωπικούς βοηθούς, πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του χρήστη. Η Cortana προστατεύει τα προσωπικά του στοιχεία και δεν κάνει τίποτα χωρίς πρώτα να τον ρωτήσει. Ο χρήστης έχει πλήρη πρόσβαση στις «γνώσεις» της Cortana, αλλά κανένας δεν έχει πρόσβαση στα στοιχεία της Cortana για τον χρήστη της.

Αν έχετε δει την ταινία «Her», θα καταλάβετε πιο εύκολα τι προσπαθούμε να κάνουμε με την Cortana. Φυσικά, απέχουμε ακόμα από το σημείο που ένας ψηφιακός βοηθός θα μπορεί να ερωτευθεί. Κάνουμε όμως τα πρώτα βήματα, ώστε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο οι χρήστες θα έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες και υπηρεσίες. Η φυσική γλώσσα αντί για το πληκτρολόγιο γίνεται το μέσο επικοινωνίας. Ο προσωπικός βοηθός θα βρίσκεται παντού ως ο συνδετικός κρίκος του ανθρώπου με την τεχνολογία, το ίντερνετ, τις υπηρεσίες, τη γνώση.

Και τώρα τι;

Είμαι πολύ χαρούμενος που οι χρήστες των Windows Phone μπορούν να δουν το αποτέλεσμα της επίμονης δουλειάς πολλών ομάδων στη Microsoft. Για την ώρα, η Cortana είναι διαθέσιμη μόνο στην Αμερική. Θα πάει στην Αγγλία και την Κίνα το φθινόπωρο και σε περισσότερες χώρες το 2015. Ο κόσμος της τεχνολογίας έχει δεχθεί την Cortana με πάρα πολύ θετικά λόγια, που μας κάνει ιδιαίτερα χαρούμενους.

Η πορεία προς την Cortana ήταν δύσκολη. Δουλειά επτά μέρες την εβδομάδα, πολλές φορές 14-18 ώρες τη μέρα. Η ομάδα δράσης είχε μέλη της τα 5-6 βασικά στελέχη του πρότζεκτ, από το Bing Platform, όπου είμαι εγώ, και το Windows Phone. Ήμασταν, και είμαστε ακόμα, συνέχεια στο WhatsApp και ανταλλάσσουμε μηνύματα για το τι συμβαίνει, κάθε στιγμή της ημέρας. Πηγαίνουμε σε μπαρ μαζί. Ταξιδεύουμε μαζί. Μοιραζόμαστε προσωπικές στιγμές. Έχουμε γίνει πολύ καλοί φίλοι. Περάσαμε μαζί πολλά κύματα μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Έντονες στιγμές αγωνίας για το αν το πρότζεκτ θα έχει μέλλον, αν θα ολοκληρωθεί. Και όταν φτάσαμε στην ανακοίνωση στις 2 Απριλίου στο Σαν Φρανσίσκο, πάλι καθόμασταν όλοι μαζί μουδιασμένοι, γιατί ξέραμε τους χίλιους λόγους που θα μπορούσε να πάει κάτι στραβά. Όλα όμως πήγαν και ακόμα πηγαίνουν καλά.

Ο καινούριος μου στόχος για την καριέρα μου; Ένα παιδί από ένα μακρινό χωριό, οπουδήποτε στον κόσμο, να έχει εύκολη πρόσβαση σε πληροφορία και γνώση που να το συναρπάσουν τόσο, ώστε να ασχοληθεί, να σπουδάσει και να αλλάξει τον κόσμο μας προς το καλύτερο.

savas.me

twitter: @savasp

Φωτογραφία: Κώστας Αμοιρίδης