Η 26η Ιουνίου καθιερώθηκε ως «Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών και της Παράνομης Διακίνησής τους» στις 7 Δεκεμβρίου 1987 από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, για να ευαισθητοποιήσει την παγκόσμια κοινή γνώμη για τις επιπτώσεις από τη χρήση των ναρκωτικών και της παράνομης διακίνησής τους, αλλά και για να τιμήσει τον Κινέζο μανδαρίνο Λιν Τσε Χσου (1785-1850), που απαγόρευσε το εμπόριο οπίου στην Καντώνα, με αποτέλεσμα να προκληθεί ο Πρώτος Πόλεμος του Οπίου το 1839.
Με αφορμή, λοιπόν, τη φετινή επέτειο, θέλησα να μοιραστώ μαζί σας κάποιες σκέψεις κι αγωνίες μου, ευελπιστώντας ότι κάτι τέτοιο θα αποτελούσε ένα πρόσφορο τρόπο, προκειμένου κάποιοι να ενημερωθούν, κάποιοι άλλοι να ευαισθητοποιηθούν, κάποιοι ακόμα και να κινητοποιηθούν, όλοι, όμως, μα όλοι, να θυμούνται και τις υπόλοιπες 364 μέρες του χρόνου, ότι υπάρχουν γύρω μας συνάνθρωποί μας που «γκρεμίστηκαν», «έχασαν το δρόμο τους», «εγκλωβίστηκαν», αλλά με την κατάλληλη βοήθεια και στήριξη μπορούν, αρκετοί από αυτούς, να απελευθερωθούν, να σταθούν και πάλι στα πόδια τους, να βρουν το δρόμο τους, αλλά και ότι όσοι δεν θα τα καταφέρουν, δικαιούνται να τους φερόμαστε σαν ανθρώπους κι όχι σαν «σκουπίδια».
Ο λόγος, λοιπόν, για τη χρήση ουσιών και τους χρήστες. Είναι κοινά αποδεκτό ότι το πρόβλημα της χρήσης ουσιών έχει οξυνθεί σημαντικά, λόγω της κρίσης, όχι μόνο της οικονομικής, αλλά και γενικότερα της κρίσης αξιών που αντιμετωπίζει η σημερινή ελληνική κοινωνία, η οποία πλήττει τη συνοχή της, περιορίζοντας ταυτόχρονα τα αντανακλαστικά της ελληνικής οικογένειας, εξαιτίας της ανεργίας και της φτώχειας. Μοιάζει, λοιπόν, να είναι κάτι περισσότερο από επιτακτική ανάγκη ν’ αντιμετωπιστεί μέσα από την συνεργασία και την συμπληρωματικότητα των αρμοδίων φορέων, που ασχολούνται με την ουσιοεξάρτηση και τη θεραπεία της(πχ. ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ, 18&ΑΝΩ) ενώ η Πολιτεία έχει υποχρέωση να σταθεί στο πλευρό των φορέων αυτών έμπρακτα κι όχι με επετειακά ευχολόγια.
Η εφαρμογή πολιτικών βασισμένων στην έγκυρη επιστημονική γνώση, στη διεθνή εμπειρία και πρακτική, αξιοποιώντας την εμπειρία όλων όσων ασχολούνται μ’ αυτά τα θέματα (φορείς, εξειδικευμένα στελέχη, απεξαρτημένους πρώην χρήστες, κοινωνία πολιτών κλπ), τα οποία ταυτόχρονα θα «συνοδεύονται» από την απαιτούμενη ευαισθησία και όραμα, αποτελεί μονόδρομο, αν πραγματικά θέλουμε να κάνουμε κάτι για το θέμα αυτό. Αλλιώς, κάθε χρόνο τέτοια μέρα θα μαζευόμαστε, θα κάνουμε κάποιες εκδηλώσεις, θα γράφουμε και μερικούς «δεκάρικους» και από αποτελεσματικότητα μηδέν.
Οι χρήστες θα συνεχίσουν ν’ αυξάνονται, ολοένα και περισσότεροι νέοι άνθρωποι θα «πειραματίζονται» και θα «απαντάνε» στη κρίση, στην ανεργία, στη περιθωριοποίηση, στο ψαλίδισμα των ελπίδων τους, κάνοντας χρήση παλιών και νέων ιδιαίτερα επικίνδυνων ουσιών, νόμιμων και παράνομων, θα «στριμώχνονται» στις λίστες του ΟΚΑΝΑ, θα στοιβάζονται στις φυλακές, θα περιφέρονται σαν φαντάσματα στη Γερανίου, στη Κεραμεικού, στην Ιάσωνος, θα εκδίδονται για ένα βάρεμα στη Σονιέρου, στη Βάθη, στη Κουμουνδούρου, στο Πεδίο. Οι νύχτες θα τους βρίσκουν άστεγους σε καβάντζες, μισογκρεμισμένα σπίτια, πεζόδρομους, χαρτόκουτες, εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα, παγκάκια. Να τονιστεί εδώ, ότι η έλλειψη στέγης για τους χρήστες (οι άστεγοι χρήστες συνεχώς αυξάνονται), αναδύθηκε ως ιδιαίτερα επιβαρυντικός παράγοντας για να μολυνθεί κάποιος από τον ιό του HIV, σύμφωνα με συμπεράσματα από την έρευνα που πραγματοποίησε το πρόγραμμα «Αριστοτέλης» στην Αθήνα τα έτη 2012 και 2013. Οι αρρώστιες θα συνεχίσουν να τους θερίζουν. AIDS, ηπατίτιδες (κυρίως C), φυματίωση, θρομβώσεις (οι χρήστες με κινητικά προβλήματα και αναπηρίες στα κάτω άκρα είναι συχνό φαινόμενο), καθώς και κάθε είδους λοιμώξεις είναι και θα είναι στην «ημερήσια διάταξη» των χρηστών.
Για να κατανοήσουμε το μέγεθος του προβλήματος, αλλά και την πιθανή του εξέλιξη, ας δούμε κάποια στατιστικά, δίχως να ξεχνάμε ότι πίσω απ’ αυτά τα νούμερα υπάρχουν άνθρωποι, κυρίως νέοι, που προφανώς τους άξιζε και αξίζει ένα καλύτερο μέλλον. Σύμφωνα, λοιπόν, με στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ ανάμεσα στο 2010 και το 2011 τα κρούσματα της HIV μόλυνσης αυξήθηκαν 1.500% μεταξύ των χρηστών, με αποτέλεσμα ο επιπολασμός του ιού στους χρήστες ουσιών το 2011 να αυξηθεί ραγδαία από 0,8% σε 4,4, ενώ στην περιοχή της Αθήνας άγγιξε το 8,1%. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ τα έτη 2008-2010 ο αριθμός των περιστατικών στους ΧΕΝ (Χρήστες Ενδοφλέβιων Ναρκωτικών) κυμαίνονταν ετησίως μεταξύ 10-14, το 2011 δηλώθηκαν 206 περιστατικά, ενώ μέχρι τον Οκτώβρη του 2012, 487. Υπάρχει, δηλαδή, μια αύξηση της επίπτωσης 15 και 35 φορές για τα έτη 2011 και 2012 αντίστοιχα, η μεγαλύτερη σ’ όλη την Ευρώπη. Την ίδια ώρα, ραγδαία αύξηση σημειώνεται και στην εξάπλωση της ηπατίτιδας C μεταξύ των εξαρτημένων. Η ανάλυση των αιτιών της επιδημίας του AIDS έχει αναδείξει ως κυρίαρχο παράγοντα την οικονομική κρίση κι αυτό γιατί μετά το 2008 οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών αντιμετωπίζουν συνθήκες πρωτοφανούς ένδειας με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούν νοθευμένες ή καινοφανείς ναρκωτικές ουσίες, με συνέπεια τη μεγάλη αύξηση της ενδοφλέβιας χρήσης και τη χρήση μολυσμένων βελονών και συρίγγων. Τέλος, νέοι άνθρωποι θα συνεχίσουν να χάνουν τη ζωή τους έμμεσα ή άμεσα από χρήση ουσιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα, από το 1995 έως το πρώτο τρίμηνο του 2011 έχασαν τη ζωή τους από ναρκωτικά 6.467 άνθρωποι. Χειρότερη χρονιά όλων ήταν το 2003, όταν πέθαναν 991 άτομα.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν μια πρόκληση για όσους πραγματικά θέλουν έμπρακτα να κάνουν κάτι για να αντιμετωπίσουν και να επιλύσουν αυτά τα προβλήματα. Υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορούμε να επιτρέψουμε να κερδίσουν έδαφος πολιτικές που θέλουν να αποδυναμώσουν τους φορείς που ασχολούνται με τη ουσιοεξάρτηση στην Ελλάδα. Τουναντίον! Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται εθνικός σχεδιασμός, νέα στρατηγική και ενίσχυση των φορέων πρόληψης και απεξάρτησης, με στόχο τον περιορισμό της εξάπλωσης της χρήσης και την αντιμετώπιση του προβλήματος που ολοένα οξύνεται. Όσο οι οργανισμοί απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης αποδυναμώνονται, τόσο αυξάνεται το κοινωνικό κι οικονομικό κόστος για τους πολίτες. Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οι φορείς θεραπείας χρειάζονται ενίσχυση, ώστε να κρατηθεί ζωντανό το δικαίωμα κι η ελπίδα των ανθρώπων ν’ αλλάξουν ζωή. Είναι απαραίτητο όλοι μας να κατανοήσουμε και με κάθε τρόπο να διαφυλάξουμε το δικαίωμα και την πρόσβαση των εξαρτημένων στη θεραπεία (σε φορέα της επιλογής τους) και την κοινωνική επανένταξη, πέρα από στερεότυπα κι αποκλεισμούς. Ας γίνει η σημερινή επέτειος η αφορμή προκειμένου να δούμε να διαμορφώνεται μια κοινωνία πιο ευαίσθητη, πιο δίκαιη. μια κοινωνία που απλώνει το χέρι σ’ αυτόν που τώρα υποφέρει και μια κοινωνία που θέλει, ξέρει και μπορεί να δίνει, σ’ αυτούς που το χρειάζονται, «δεύτερες ευκαιρίες».
7°
