Γράμμα από την Πόλη

Με τον Ερντογάν να θυμίζει κάτι από Κοεμτζή στις τελευταίες, πριν το φονικό, ζεϊμπεκές της παραγγελιάς του και τον, ιεροκήρυκα, Φετουλάχ Γκιουλέν να λειτουργεί ως θηριοδαμαστής του πολιτικού παρασκηνίου η Τουρκία φαντάζει αδύναμη να διαχειριστεί τις τύχες της δημοκρατίας της. Οι πληγές που ανοίγουν οργανωμένες και αυτοσχέδιες διαδηλώσεις στην πλατεία Ταξίμ είναι ο λόγος που από τα τέλη του περασμένου Μάη, με την έναρξη των επεισοδίων στο πάρκο Γκεζί, ως σήμερα, μετά από κάθε διαδήλωση στο κέντρο της Κωνσταντινούπολης τα τηλέφωνα και ο ιστότοπος του δικηγορικού συλλόγου της Κωνσταντινούπολης παίρνουν φωτιά. Ο Istanbul Bar Association, με τα 29.000 μέλη, είναι ένας από τους μεγαλύτερους δικηγορικούς συλλόγους της γης. Παίρνει πολύ προσωπικά την υπόθεση «ανθρώπινα δικαιώματα» του χώρου που ζει, δραστηριοποιείται. Κάποιοι θα ονόμαζαν τη δράση του ακτιβιστική. Και ο Ερντογάν θα ήταν ο πρώτος που θα το έκανε αυτό.

Όμως ανεξάρτητα από το κυνήγι της σωστής λέξης που ορίζει τη δράση του συλλόγου, αυτό που έχει σημασία είναι πως από τα τέλη του περασμένου Μάη, μετά από κάθε διαδήλωση στην Πλατεία Ταξίμ τα τηλέφωνα του συλλόγου BAR στην Κωνσταντινούπολη παίρνουν φωτιά από κλήσεις ανθρώπων που ζητούν νομική προστασία γιατί συγγενείς ή απλοί φίλοι τους κρατούνται από την Αστυνομία. Ενώ από το σάιτ του συλλόγου αναρτώνται ανακοινώσεις αναζήτησης διαθέσιμων, εθελοντών, δικηγόρων πρόθυμων ν’ αναλάβουν την υπεράσπιση διαδηλωτών που έχουν προσαχθεί ή αναμένεται η σύλληψή τους. Αυτό που απασχολεί κάθε σκεπτόμενο Τούρκο δεν είναι τόσο η αγριότητα της θέας αστυνομικών να γραπώνουν διαδηλωτές. Είναι όσα μπορούν να συμβούν στους δεύτερους απ’ εκείνη τη στιγμή και μετά. Κατ’ αρχάς ο σύλλογος BAR θέλει να γνωρίζει αν σε κάθε προσαγωγή τηρείται το, κατοχυρωμένο νομικά, τυπικό της. Δηλαδή αν οι διαδηλωτές θα οδηγηθούν στο κοντινότερο, από το σημείο σύλληψης τους, αστυνομικό τμήμα. Έχει δίκιο ν’ ανησυχεί. Στα επεισόδια του περασμένου Μάη όταν εθελοντές δικηγόροι αναζήτησαν τους πελάτες τους στα αστυνομικά τμήματα που τους είχαν ανακοινωθεί πως κρατούνταν δεν τους βρήκαν εκεί. Μια μέρα αργότερα έμαθαν πως η αστυνομία τους είχε συγκεντρώσει, παράνομα, σε γήπεδο.

Ο Ερντογάν και τα επικοινωνιακά του φιάσκο

Ο Ερντογάν θυμώνει πολύ που πλέον οι ειδήσεις ταξιδεύουν με ταχύτητες πραγματικού χρόνου. Η δημοκρατία είναι μια άσκηση που στην εκτέλεσή της δυσκολεύεται πολύ. Η πρόσφατη, σπασμωδική αντίδραση του Τούρκου Πρωθυπουργού ν’ αναστείλει τη λειτουργία του Twitter μεγάλωσε χαμόγελο πίκρας, εντός και εκτός Τουρκίας, γύρω από τις πράξεις του. Χωρίς δικαστική απόφαση, απλά δείχνοντας τη δυσαρέσκειά του για το συγκεκριμένο μέσο κοινωνικής δικτύωσης, η «Επιτροπή επικοινωνίας» που έχει συστήσει ανέλαβε να εκτελέσει το έργο του. Η σπασμωδική απόφαση του Τούρκου Πρωθυπουργού να επέμβει στη διάχυση ιδεών - απόψεων - ειδησεογραφίας που δεν του αρέσουν μόνο καινούργια δεν είναι. Δεν έχει περάσει καιρός (πάνω-κάτω 4 μήνες) από τη στιγμή που στη διάρκεια επίσκεψής του στο Μαρόκο, όταν του μετέφεραν πως, το ειδησεογραφικό δίκτυο NTV έγραφε κάτι που πιθανά δεν θα του άρεσε, και τελικά δεν του άρεσε, ζήτησε το λόγο από τους υπεύθυνους του σταθμού απαιτώντας την απόσυρση της είδησης.

Το κρεσέντο της δυσφορίας του γύρω από τη δημοσιότητα που δεν τον βολεύει διαδραματίστηκε στα τέλη του περασμένου Ιούλη. Όταν στην πλατεία Ταξίμ διαδηλωτές και αστυνομία συγκρούονταν βάναυσα και η κοινή γνώμη της Τουρκίας έπλεκε εμφυλιοπολεμικά σενάρια στο μυαλό της. Εκείνο το βράδυ η δημόσια τηλεόραση αντί ν’ ασχοληθεί με όσα συνέβαιναν στην περιοχή Ταξίμ πρόβαλε ντοκιμαντέρ, εκπαιδευτικού χαρακτήρα, για τη ζωή των πιγκουίνων. Σήμερα στους κατοίκους της Κωνσταντινούπολης οι πόζες γεμάτες αυτοπεποίθηση σε μέσα μαζικής επικοινωνίας ή σε μεγαλοπρεπή υπαίθρια πόστερ του πρώην μεροκαματιάρη επαγγελματία οδηγού που έμελλε να γίνει πρωθυπουργός της Τουρκίας, φαντάζουν αναιμικές να συντηρήσουν το προφίλ του στιβαρού ηγέτη.

Ο ειδικός του παρασκηνίου

Ο ιεροκήρυκας Φετουλάχ Γκιουλέν έχει πάντα ψύχραιμο λόγο. Είναι πολύ δυνατός. Ελέγχει το κοινωνικοπολιτικό παρασκήνιο της Τουρκίας. Έχοντας κερδίσει την εμπιστοσύνη της οικονομικής ισλαμικής ελίτ χρόνια τώρα επενδύει βαριά κεφάλαια πάμπλουτων συμπαθούντων στο πρόσωπό του στη δημιουργία πανεπιστημίων, σε παγκόσμιο επίπεδο, που στοχεύουν στη διάδοση του θρησκευτικού του πιστεύω. Ο Γκιουλέν γνωρίζει πώς να διακινεί χρήμα και να στρατολογεί πιστούς. Και λέγεται πως ο αυτοεξόριστος στην Πενσυλβάνια πάστορας σκηνοθέτησε την άνοδο (στις αρχές του 2000) του Ερντογάν. Το θέμα είναι πως εδώ και ένα χρόνο, φανερά, έχει βαλθεί να τον αποδομήσει. Ο δαιμονιώδης Γκιουλέν, λένε βρίσκεται πίσω από τα πύρινα δημοσιεύματα της εφημερίδας Zaman που σε καθημερινή βάση πετροβολούν τον Ερντογάν. Ο ίδιος άνθρωπος βρίσκεται πίσω από τη δημοσιοποίηση των τηλεφωνικών υποκλοπών του πρωθυπουργού της Τουρκίας με το γιο του γύρω από τη «φυγάδευση» μαύρου χρήματος. Ο Γκιουλέν και οι ακολουθητές του δικτύου του «Cemaat» ελέγχουν τα κέντρα εξουσίας του κράτους. Ο Ερντογάν στη σκέψη τους φαντάζει περισσότερο με απολωλός πρόβατο παρά με δημοκρατικά εκλεγμένο ηγέτη κράτους.

«Μικρότητες» με ιδιαίτερη αξία στην Πόλη

1. Οι Çarşı. Η ομάδα των φανατικών οπαδών της ομάδας Beşiktaş καταφέρνει σε κάθε διαδήλωση της πλατείας Ταξίμ να ξεχωρίζει. Είναι μέλη της που όταν πέφτουν δακρυγόνα ν’ ανεβαίνουν στις κορυφές των διαδηλώσεων φωνάζοντας στους αστυνομικούς: «Μπορείτε καλύτερα. Ο καπνός των δακρυγόνων που μας πετάξατε δεν είναι τίποτε μπροστά σ’ αυτόν που μπορούμε ν’ αντέξουμε». Μέλη των Çarşı στη διάρκεια των επεισοδίων με την αστυνομία πέρσι τον Ιούλιο στην πλατεία Ταξίμ δοκίμασαν με επιτυχία να κλέψουν τεθωρακισμένη αστυνομική αύρα.

2. Το «Ayran». Οι Τούρκοι θεωρούν εθνικό τους ποτό τη Ρακί. Ο Ερντογάν στη διάρκεια ομιλίας του αποδόμησε αυτή τη, διαχρονική, επιλογή. Ανακοίνωσε στο κοινό και επομένως στην υπόλοιπη Τουρκία πως το εθνικό «ποτό» της χώρας δεν είναι η Ρακί (προφανώς λόγο του αλκοόλ που περιέχει) αλλά το «Ayran». Δηλαδή ένα λευκό ρόφημα που φτιάχνεται από κρύο γιαούρτι, νερό και αλάτι.

3. Το «Kizilkayalar». Είναι το γνωστότερο και μάλλον από τα νοστιμότερα ημιυπαίθρια κεμπαπτζίδικα της πλατείας Ταξίμ. Εδώ και μήνες πελάτες του είναι, κυρίως, μόνο τουρίστες, όχι πεινασμένοι ντόπιοι. Στη διάρκεια διαδηλώσεων οι υπάλληλοι του μαγαζιού πήραν απροκάλυπτα το μέρος της αστυνομίας καταδίδοντας και συλλαμβάνοντας διαδηλωτές.

4. Η Defne Samyeli. Η πρώην μις Τουρκία φημολογείται πως είναι ερωμένη του Τούρκου πρωθυπουργού. Από τις 15 Μαρτίου 2014 έχει φουντώσει ο διάλογος γύρω από την προβολή βίντεο του πιθανολογούμενου ζευγαριού σε προσωπικές στιγμές. Ως σήμερα το βίντεο δεν έχει προβληθεί.

5. Τwitter. Πόσο μόνος μπορεί να αισθάνεται ο Τούρκος πρωθυπουργός όταν δοκιμάζει να «κλείσει» το Τwitter στη χώρα του και ο Τούρκος πρόεδρος ανακοινώνει την αντίθεσή του μέσω ανάρτησής του στο επίμαχο κοινωνικό δίκτυο;

Φωτό: Γιάννης Παναγόπουλος