Νίκος Ορφανός

Ο 44χρονος ηθοποιός Νίκος Ορφανός μιλά για την πρόσφατη ενασχόλησή του με την πολιτική, ως μέλος του βασικού πυρήνα της πολιτικής κίνησης «Το Ποτάμι», τους κινδύνους αλλά και τις ευθύνες αυτού του νέου του ρόλου.

Ξεκίνησε την επαγγελματική του πορεία ως φιλόλογος, στη συνέχεια ανέβηκε στο σανίδι, μετά έπαιξε στην τηλεόραση, ύστερα ξαναδίδαξε –αυτή τη φορά σε θεατρικές σχολές–, κατόπιν αρθρογράφησε και πρόσφατα ενεπλάκη στην πολιτική, «ως ενεργός πολίτης», όπως ο ίδιος διευκρινίζει, στη νέα πολιτική κίνηση του Σταύρου Θεοδωράκη, «Το Ποτάμι». Σε αυτό το πλαίσιο, ο ίδιος θα χειρίζεται πολιτιστικά θέματα, με βασικό στόχο την εξαγωγή στο εξωτερικό του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.

Πώς αποφάσισες να εμπλακείς σε αυτή την πολιτική περιπέτεια;

Για χρόνια αντιστεκόμουν στην ενεργό συμμετοχή στην πολιτική, παρόλο που ήμουν συνειδητοποιημένος πολίτης από τα 12 μου, καθώς ενημερωνόμουν από τον Τύπο για την πολιτική επικαιρότητα της Ελλάδας και ολόκληρου του κόσμου, για όλα αυτά τα ιστορικά θέματα που ξεκλειδώνουν τις πολιτικές απορίες του παρόντος. Μέχρι τώρα δεν είχα προτάσεις να κατέβω στον πολιτικό στίβο, γιατί φρόντιζα να το οριοθετώ και να το ξεκόβω μέσα από τις συνεντεύξεις μου, ακολουθώντας πιστά τη ρήση του Ζαμπέτα: «Ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι βασιλιάς στο δικό του βασίλειο και όχι να γίνεται αυλικός σε βασίλεια αλλωνών».

Τώρα τι άλλαξε και προσχώρησες στο «Ποτάμι»;

Προέκυψε η απρόσμενη απόφαση του Σταύρου Θεοδωράκη να ξεκινήσει αυτή την πολιτική κίνηση. Και λέω «απρόσμενη», γιατί από ό,τι αντιλήφθηκα και αφουγκράστηκα, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που βρισκόμαστε στο βασικό πυρήνα αυτού του κόμματος, μπήκε μετά την επίσημη ανακοίνωση της 26ης Φεβρουαρίου. Με φώναξε, λοιπόν, ο Σταύρος Θεοδωράκης και μου είπε «θέλω να είσαι μαζί μας». Ζορίστηκα πολύ για ένα διήμερο, μέχρι να απαντήσω σε αυτή την πρόταση, αλλά τελικά υπερίσχυσε μέσα μου η σκέψη πως «δεν γίνεται να γκρινιάζουμε μόνο για τα κακώς κείμενα και όταν έρχεται η δυνατότητα να έχουμε μια πιο ενεργή συμμετοχή για να κάνουμε μια αλλαγή, να απομακρυνόμαστε και να γυρνάμε στη ζωούλα μας, στα καφεδάκια μας και στη ρουτίνα μας». Ας δοκιμαστώ και θα δούμε. Πιστεύω, δε, πως έχω την απαραίτητη γνώση του βιοπορισμού, την καλλιέργεια που χρειάζεται και την πρόθεση να αφοσιωθώ.

Πώς αλλάζει πρακτικά αυτή η πρόταση τη ζωή σου;

Αν τυχόν κατέβω στις Ευρωεκλογές και εκλεγώ, αλλάζει εντελώς η καθημερινότητά μου, οι υποχρεώσεις μου, ακόμα και η χώρα που κατοικώ, διότι όχι μόνο αλλάζω επάγγελμα αλλά θα πρέπει να αφοσιωθώ σε αυτό που κάνω, όπως κάνω με οτιδήποτε καταπιάνομαι. Επίσης, θα πρέπει να βρω έναν τρόπο να μη χάσω την επαφή μου με την τέχνη μου, με την οποία εξακολουθώ να είμαι ερωτευμένος.

Όλα αυτά που ακούγονται και γράφονται, πως πίσω από τον Θεοδωράκη υπάρχουν άλλοι, ιδιοκτήτες καναλιών, πολιτικοί;

Καταρχάς να πούμε πως στην Ελλάδα οποιοσδήποτε πάει να κάνει από μόνος του κάτι κανείς δεν το αντιμετωπίζει ως μια αυθόρμητη ή ειλικρινή κίνηση, όλοι λένε πως το κάνει γιατί έχει «πλάτες», διαφορετικά «τρελός είναι;». Εγώ δεν έχω αντιληφθεί καμία «ισχυρή πλάτη» στην κίνηση, ούτε σε επίπεδο οικονομικής ενίσχυσης ούτε σε επίπεδο απλής παρουσίας. Επίσης είναι άδικο να θεωρείται ο Σταύρος «άνθρωπος του MEGA», επειδή έχει δουλέψει κάποια χρόνια στο κανάλι. Αν κάποιος είναι «άνθρωπος του MEGA» αυτός είμαι κατεξοχήν εγώ, γιατί τα τελευταία πέντε χρόνια κάνω τηλεοπτικές σειρές αποκλειστικά στο συγκεκριμένο κανάλι. Και, ναι, πρέπει να το μάθει το πανελλήνιο πως κάθε πρωί, ενώ παίρνω το πρωινό μου, συνομιλώ με τον Φώτη Μπόμπολα και τον Σταύρο Ψυχάρη για να με νουθετήσουν από το τι καφέ θα πιω, μέχρι τι θα πω στη γυναίκα μου… (γελάει) Αστειεύομαι, βέβαια. Οφείλω να το επισημάνω για να μην αρχίσουν εκ νέου οι γνωστοί μιντιακοί κανιβαλισμοί.

Μετά από μια σωρεία αρνητικών και ειρωνικών σχολίων, ενυπόγραφων και ανυπόγραφων, που δημοσιεύτηκαν μετά την ανακοίνωση της ίδρυσης του κόμματος, εσύ δεν φοβάσαι μήπως σε… πάρει το Ποτάμι;

Καλύτερα να μας πάρει το Ποτάμι, παρά να μας παρασύρει κανένα «τυφλό ρέμα». Ο κίνδυνος αυτός πάντα υπάρχει αλλά δεν φοβάμαι τόσο, με την έννοια ότι υπάρχουν κάποιες βασικές αρχές, από κοινού συμφωνημένες, οι οποίες με καλύπτουν ιδεολογικά. Τώρα, αν τυχόν στενοχωρήσω με αυτή την πολιτική επιλογή μου τους Συριζαίους, τους Πασόκους ή τους ελάχιστους Δεξιούς φίλους μου και δεν ξαναέρθουν σε παράστασή μου ή δεν με ψηφίσουν, ε, τι να πω; Αυτό το κλισέ, ότι ο καλλιτέχνης πρέπει να είναι μονίμως ευχάριστος ή ουδέτερος και να μην έχει άποψη, μη τυχόν δυσαρεστήσει το κοινό του, νομίζω δεν προάγει κανέναν υγιή διάλογο. Νομίζω ότι, τελικά, ο κόσμος έχει ξεπεράσει αυτά τα παρωχημένα σχήματα αντίληψης των πραγμάτων και κρίνει τον καθέναν από εμάς ανάλογα με την ειλικρίνεια των προθέσεών μας.

Αναφέρθηκες στις βασικές αρχές του κόμματος. Ποιες είναι αυτές τελικά;

Το «Ποτάμι» προσπαθεί να δομήσει έναν καινούργιο τρόπο εξεύρεσης λύσεων, έναν καινούργιο τρόπο σκέψης και συνεργασιών. Δεν ξεκινάει με ετοιματζίδικες λύσεις, όπως τα υπάρχοντα κόμματα. Εδώ και δεκαετίες βλέπουμε ετοιματζίδικα προγράμματα, από τα οποία τίποτα δεν εφαρμόζεται μετεκλογικά. Επίσης, ό,τι πάει να εφαρμοστεί, είτε αποτυγχάνει είτε αλλάζει στην πορεία. Επομένως, το να βγούμε εμείς ως εθνοσωτήρες, όπως βλέπαμε ως ψηφοφόροι όλους τους άλλους να κάνουν, δεν έχει απολύτως κανένα νόημα. Όλες αυτές οι μέχρι τώρα προεκλογικές εξαγγελίες έχουν περίτρανα αποδειχτεί ότι δεν συνοδεύονται από καμία ηθική δέσμευση από μέρους των κομμάτων που τις ξεστομίζουν. Ακόμα και διά στόματος πρωθυπουργού, του Κώστα Καραμανλή, έχουμε ακούσει, όταν ερωτήθηκε στη ΔΕΘ γιατί δεν εφαρμόστηκε το πρόγραμμα, ότι «άλλα ήταν τα δεδομένα τότε, τα οποία τώρα έχουν αλλάξει» και μετά μπορεί να αλλάξουν πάλι. Σε απλή μετάφραση αποφασίζουμε κατά περίσταση, χωρίς να δίνουμε λόγο σε κανέναν.

Ωραία, ας δεχθούμε ότι εσείς δεν θα κάνετε ό,τι οι άλλοι, δεν θα προβείτε σε μεγαλόστομες εξαγγελίες. Όμως, κάποιες βασικές αρχές πρέπει να έχετε, αλλιώς δίνετε την εντύπωση ενός κόμματος-Ο.Φ.Α. (Οπου Φυσάει ο Ανεμος).

Φυσικά, υπάρχουν βασικές αρχές. Καταρχάς, είμαστε ευρωπαϊστές. Πιστεύουμε στην ευρωπαϊκή και εξωστρεφή πορεία της χώρας, στο χτίσιμο διεθνών συμμαχιών, ως συνθήκη που μπορεί να δημιουργήσει προοπτική ανάκαμψης στο εμπόριο, στις εγγενείς παραγωγικές δυνάμεις της χώρας. Δεν είμαστε σε θέση να γυρνάμε την πλάτη σε τέτοιες συμμαχίες. Δεύτερον, πιστεύουμε στην ανάκαμψη του ιδιωτικού τομέα, γιατί είναι αυτός που παράγει τον πλούτο και μέσω αυτού θα μπορέσουμε να ξεχρεώσουμε κάποια στιγμή αυτά τα δυσθεώρητα δάνεια που έχουμε υπογράψει. Αυτή τη στιγμή είναι γονατισμένος αυτός ο τομέας. Σε αυτό το πλαίσιο, βασικός στόχος είναι επίσης να θέσουμε ένα χρονοδιάγραμμα απεμπλοκής από κάθε δανειακή σύμβαση. Τρίτον, οι εγγενείς δυνάμεις της χώρας: η γεωργία και ο τουρισμός υψηλού επιπέδου, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Διάβαζα τις προάλλες πως οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας ποντάρουν σε οχήματα νέων τεχνολογιών με υδρογόνο, ως καύσιμο παραγόμενο από την ηλιακή και αιολική ενέργεια. Πρέπει να μπούμε σε αυτές τις διαδικασίες. Και μπορούμε να μπούμε πολύ γρήγορα. Τέλος, πιστεύουμε στην αστική δημοκρατία, ως το πιο τέλειο σύστημα διακυβέρνησης μέχρι στιγμής, όπως πιστεύουμε και στην προστασία των αδυνάτων. Πρέπει να υπάρχει ένα δίχτυ ασφαλείας για όλους τους άπορους, τους άρρωστους, τους ηλικιωμένους. Και, βεβαίως, πιστεύουμε στη δύναμη ενός εκπαιδευτικού συστήματος ως αναπτυξιακό-πολιορκητικό κριό που θα μας οδηγήσει σε ένα αξιοκρατικό και αισιόδοξο μέλλον, που παρέχει ευκαιρίες στους άξιους, ένα μέλλον το οποίο για την Ελλάδα δεν ήρθε ποτέ. Στην Ελλάδα, δεν σκεφτόμαστε τις νέες γενιές. Αυτή τη στιγμή, όλο το εκπαιδευτικό σύστημα συμπιέζεται σε ένα εντελώς άχρηστο πανελλαδικό σύστημα εξετάσεων, για να μπαίνουν τα παιδιά σε όποια σχολή τους λάχει, και όχι σε όποια μπορεί να αναδείξει τις δυνατότητές τους, όπου συχνά διδάσκουν άνθρωποι οι οποίοι κατέχουν τις θέσεις του καθηγητή με αναξιοκρατικές διαδικασίες.

Όλα αυτά ακούγονται πολύ ωραία, ιδανικά. Δομές, όμως, υπάρχουν;

Σε ποια βάση θα χτίσετε αυτόν τον όμορφο κόσμο που οραματίζεστε; Ο δημόσιος τομέας αποτελεί προτεραιότητα ως προς τη δομική αναμόρφωσή του, εννοώντας πως απλά πρέπει να λειτουργεί όχι προς όφελος του εκάστοτε οργανισμού του, αλλά κυρίως προς όφελος του πολίτη. Το δημόσιο πρέπει να σταματήσει να είναι γιγαντιαίο και τερατώδες, να πάψει να είναι ο «πατερούλης» που μοιράζει διορισμούς και χρήματα, αλλά να είναι ένα εποπτικό όργανο υψηλού επιπέδου με εξειδικευμένους και καλά αμειβόμενους εργαζόμενους, οι οποίοι θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη και την προκοπή του τόπου. Έτσι θα δημιουργήσουμε έναν ευέλικτο και ανταποδοτικό κρατικό μηχανισμό, απ’ όπου ο πολίτης θα εισπράττει ό,τι πληρώνει.

Πρακτικά, μιλάς για αξιολόγηση στο δημόσιο;

Σαφέστατα. Και αξιολόγηση δεν σημαίνει απαραιτήτως μόνο απολύσεις. Αξιολόγηση σημαίνει, κατά βάση, αξιοποίηση του υπάρχοντος εργατικού δυναμικού στο καταλληλότερο πόστο.

Και ποιος μηχανισμός θα κάνει αυτή την περιβόητη αξιολόγηση;

Τώρα, προσπαθούμε να φτιάξουμε αυτούς τους μηχανισμούς. Να μιλήσουμε ευθέως. Δεν έχουμε έτοιμα άτομα. Το «Ποτάμι» είναι ένα προσκλητήριο για όποιον άνθρωπο έχει ιδέες, είναι άξιος και θέλει να βοηθήσει σε αυτό το χτίσιμο μιας νέας πραγματικότητας που μας αξίζει και δεν μας ντροπιάζει. Κι εμείς δεν θα κρίνουμε όποιον έρθει σε μας σε σχέση με το τι ψήφιζε τα προηγούμενα χρόνια, παρά μόνο σε σχέση με τις ιδέες του και την αξιοσύνη της διαθεσιμότητάς του.

Ας μιλήσουμε με παραδείγματα. Αν έρθει σε σένα ένας δικός σου άνθρωπος, ο οποίος στην παρούσα φάση είναι άνεργος και σου ζητήσει να μεσολαβήσεις από την κομματική σου θέση για να βρει δουλειά, τι θα κάνεις;

Τίποτα. Προφανώς, θα χαλάσω τη σχέση μου με αυτόν τον άνθρωπο. Δεν μπορώ να κάνω αυτά που κοροϊδεύω τόσα χρόνια. Δεν μου ταιριάζουν αυτές οι πρακτικές. Ακόμα και αν μου βγει αυτό το πολιτικό χαρτί που παίζω τώρα, πάντα θα έχω στην τσέπη μια παραίτηση, όταν κάτι θα μου στραβώσει. Αν φτάσω στο σημείο να μην μπορώ να πω και να κάνω αυτό που πιστεύω για λόγους σκοπιμότητας, θα τα παρατήσω. Αν οι σκοπιμότητες αρχίσουν να θολώνουν την ειλικρίνεια και την αυθεντικότητά μας, νομίζω πρέπει να αποχωρήσουμε. Ανά πάσα στιγμή θα είμαι έτοιμος να γυρίσω σπίτι μου, αν δω ότι δεν μπορώ να είμαι χρήσιμος ή αν δεν μπορώ να είμαι, όπως εγώ θέλω, για να μπορώ να κοιμάμαι ήσυχος τα βράδια.

Τι προσδοκάς ότι θα προσκομίσεις στην πολιτική ζωή του τόπου με τη δική σου συμμετοχή στα κοινά;

Χρόνια τώρα, με ενοχλεί η διαπίστωση πως πολιτική θεωρείται ο τρόπος διαχειρισμού της δυσαρέσκειας των πολιτών χωρίς να δίνονται λύσεις. Η άσκηση της πολιτικής δεν πρέπει να είναι ένας κατευναστικός μηχανισμός. Οι πολιτικοί μας, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, είναι νταραβερητζήδες και δεν είναι αφοσιωμένοι στην προκοπή της χώρας λύνοντας ουσιαστικά τα πολλαπλά προβλήματα που προϋπήρχαν και εξακολουθούν να υπάρχουν. Μοιάζουν σα να έχουν εγκλωβιστεί στο επάγγελμα του πολιτικού, και όντας προηγουμένως ανεπάγγελτοι, αρκετοί από αυτούς, γαντζώνονται στην πολιτική τους καρέκλα, τρέμοντας μην τη χάσουν. Γι’ αυτό προβαίνουν σε αναξιοπρέπειες, χαϊδεύοντας τα αυτιά των ψηφοφόρων τους, λέγοντάς τους και τάζοντάς τους αυτά που έχουν ανάγκη. Για μένα, ο πολιτικός πρέπει να είναι πρότυπο για τον πολίτη. Δεν είναι εδώ για να βαράει προσοχές μπροστά στα ρουσφέτια των ψηφοφόρων.

Μια τέτοια στάση δεν φοβάστε ότι θα σας κοστίσει σε ψήφους;

Ξέρεις ποιο είναι το γοητευτικό με το «Ποτάμι»; Έχουμε συμφωνήσει πως αν δεν μας βγει το χαρτί, θα πάμε όλοι σπίτι μας. Δεν θα σας γίνουμε τσιμπούρι στο σβέρκο. Μου αρέσει πολύ το αμερικανικό σύστημα. Αν κατέβεις στις εκλογές και δεν εκλεγείς, φεύγεις από την πολιτική. Εδώ, έχουμε αρχηγούς κομμάτων που αποτυγχάνουν ξανά και ξανά, μέχρι κάποια στιγμή να εκλεγούν. Όλοι οι πρωθυπουργοί μας είναι πρώην αποτυχημένοι, μη εκλεγμένοι υποψήφιοι. Πόσες φορές απέτυχαν να εκλεγούν ο Κώστας Καραμανλής, ο Αντώνης Σαμαράς ή ο Γιώργος Παπανδρέου μέχρι που τελικά έγιναν κάποια στιγμή πρωθυπουργοί;

Εσείς, τελικά, οργανωθήκατε στο «Ποτάμι» για να χτυπήσετε το ΣΥΡΙΖΑ;

Όποιο κόμμα έχει δυναμική, δεν χτυπιέται από κανέναν. Θα βγει μπροστά. Αν έχει κερδίσει πραγματικά την εμπιστοσύνη του κόσμου, αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει με την εμφάνιση ενός νέου κόμματος στον πολιτικό χάρτη.

Info: Ο Νίκος Ορφανός μέχρι το τέλος της σεζόν παίζει στην παράσταση «La Nonna», στο θέατρο Ακάδημος (Ιπποκράτους 17 & Ακαδημίας, 210 3625119)

Φωτό: Ιωάννα Μπλάτσου