Οι ελληνικές πόλεις θύματα των αυτοκινήτων

Οι ελληνικές πόλεις είναι «θύματα» των αυτοκινήτων. Ο Σταύρος Κωνσταντινίδης έχει έξυπνες ιδέες για το τι μπορούμε να κάνουμε γι' αυτό, τις οποίες καταθέτει στο νέο του βιβλίο «Έξυπνοι δρόμοι για μια ανθρώπινη πόλη». H ATHENS VOICE, η φωνή της πόλης, που ψάχνει λύσεις και αναδεικνύει προτάσεις, το εξέδωσε. Μπορείτε να το παραγγείλετε εδώ.

Ο γνωστός συγκοινωνιολόγος χρόνια τώρα «παρεμβαίνει» στο ταλαιπωρημένο σώμα της πόλης. Ήδη από το 2010 μέσα από τη στήλη του στην A.V. «Μικροί ανασχεδιασμοί της πόλης», μαζί με τον Σπύρο Βούγια, κατέθετε ιδέες για μικρές παρεμβάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να αλλάξουν τον τρόπο που βλέπουμε και ζούμε τις πόλεις μας. Οι ιδέες αυτές έγιναν βιβλίο με τίτλο «Ανοιχτές πόλεις» (ATHENS VOICE Books). Τώρα κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο «Έξυπνοι δρόμοι για μια ανθρώπινη πόλη» επίσης από την ATHENS VOICE Books.

Στο μυαλό της η Θεσσαλονικιά που βολτάρει στην Τσιμισκή έχει το Παρίσι. Γιατί όχι; Με λίγη φαντασία το Notos Galleries είναι η Gallery Lafayette. Ο κλάμπερ που τα σπάει στη Βαλαωρίτου φαντασιώνεται το βερολινέζικο Watergate. Το εναλλακτικό τυπάκι που αράζει στον πεζόδρομο της Ζεύξιδος στο μυαλό του, επαναλαμβάνω, θεωρεί πως δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους αντίστοιχους της Βαρκελώνης. Η Θεσσαλονίκη ως σύγχρονη μητρόπολη παράγει και χαρίζει παγκόσμιες ψευδαισθήσεις και προσομοιώσεις για όσους την κατοικούν, ανάλογα φυσικά με το βαθμό εθελοτυφλίας του καθένα.

Μόνο που στην περίπτωση του πολιτικού μηχανικού και συγκοινωνιολόγου Σταύρου Κωνσταντινίδη δεν υπάρχει ούτε ψευδαίσθηση ούτε επίκληση του φαντασιακού. Στο πρόσφατο βιβλίο «Έξυπνοι δρόμοι για μια ανθρώπινη πόλη» γράφει: «Την τελευταία 20ετία, οι ελληνικές πόλεις παραμένουν εγκλωβισμένες στο αναχρονιστικό μοντέλο της αυτοκινητούπολης […] Ακόμα κι αν αύριο στη Θεσσαλονίκη ως εκ θαύματος είχαμε μετρό, τραμ και θαλάσσια συγκοινωνία, τίποτα δεν εξασφαλίζει ότι θα γλιτώναμε από το καθημερινό σχιζοφρενικό κομφούζιο της Τσιμισκή. […] Στην προσπάθεια για διαμόρφωση ενός βιώσιμου σχεδίου ποιότητας ζωής δεν επαρκούν, κατά τις παραδοσιακές αντιλήψεις, η μεμονωμένη αρχιτεκτονική ματιά ή η μηχανιστική συγκοινωνιακή θεώρηση, αλλά απαιτείται ένα πολύπλευρο και σύνθετο έργο με επιπρόσθετες κοινωνιολογικές, ψυχολογικές και οικονομικές προσεγγίσεις. Τα παραδείγματα είναι δίπλα μας. Το μοντέλο της Κοπεγχάγης είναι το πιο ολοκληρωμένο, εγγύτερο και προσφορότερο για τοπική προσαρμογή. Δεν έχουμε παρά να έρθουμε σε επαφή με μια τέτοια πόλη-πρότυπο, για να ξεκινήσουμε άμεσα. […] Μέχρι τότε όμως θα υπομένουμε τον αστικό σουρεαλισμό χορεύοντας βαλς με τα αυτοκίνητα αγκαλιά».

Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο οι πεζόδρομοι, οι κυκλικοί κόμβοι, οι ελεγχόμενες σταθμεύσεις, οι διαπλατύνσεις πεζοδρομίων και οι διαβάσεις πεζών, τα δέντρα, οι δρόμοι, τα σχολεία, οι πληροφοριακοί χάρτες, οι ποδηλατόδρομοι και οι ενδιάμεσες νησίδες για πεζούς μοιάζει να μην είναι απλές μακέτες, αλλά να σε προκαλούν σε ένα παιχνίδι. Κάποιες εικόνες θα μπορούσαν να εμφυτευθούν στη Μητροπόλεως. Να σταματήσουν το κυκλοφοριακό κομφούζιο επί της παραλιακής λεωφόρου. Να ρυθμίσουν τη γαϊδουρινή συμπεριφορά τριπλοπαρκαρίσματος.

Ο Σταύρος Κωνσταντινίδης προσφέρει ένα εγχειρίδιο αστικών ρυθμίσεων, απλών, λειτουργικών, με ασήμαντο κόστος, αν όχι μηδενικό. Κοινώς, όποιος κι αν βγει δήμαρχος, στην Αθήνα ή στη Θεσσαλονίκη, διαβάζοντας αυτό το βιβλίο και παίρνοντας την πολιτική απόφαση να κάνει την πόλη του βιώσιμη, διαθέτει ένα οπλοστάσιο προτάσεων, ιδεών και εφαρμογών που μπορούν να καλυτερεύσουν τη ζωή μας. Είναι τόσο σκανδαλωδώς απλές και φτηνές οι προτάσεις του Κωνσταντινίδη, που απορεί κανείς για ποιο λόγο τόσα χρόνια κάποιος δεν τις εφάρμοσε.

Ο Πέτρος Τατσόπουλος στον πρόλογο του βιβλίου γράφει: «Πολλοί πιστεύουν ότι είναι πλέον αργά. Οι πόλεις μας δεν καταστράφηκαν μέσα σε μια μέρα. Χρειάστηκαν δεκαετίες αυθαιρεσιών και γαϊδουριάς για να πάρουν τη σημερινή απωθητική τους όψη. Σε μας δεν απομένει παρά να μοιρολογούμε. Να κυκλοφορούμε στους δρόμους με μια διαρκή γκριμάτσα ξινίλας που τείνει να επικρατήσει παγκοσμίως ως το εθνικό μας logo. Εάν σε κάτι ωφελεί αυτό το μικρό βιβλίο είναι ότι κονιορτοποιεί την παραπάνω πρόφαση. Πολλές φορές αρκεί να μετατοπίσουμε ελαφρά την οπτική μας γωνία. […] Βλέπετε, αργά ή γρήγορα, η συζήτηση επιστρέφει στην ίδια πάντα ερώτηση. Τι προηγείται και τι έπεται; Η ασχήμια ή η εθελοτυφλία;».

Info Η ATHENSVOICE Books και ο συγκοινωνιολόγος Σταύρος Κωνσταντινίδης σάς προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλίου «Έξυπνοι δρόμοι για μια ανθρώπινη πόλη» την Πέμπτη 6 Μαρτίου στις 19.00 στο εστιατόριο «Πανελλήνιον» (Δόξης 1 & Σαλαμίνος 4, Λαδάδικα). Συζητούν για την πόλη: Σπύρος Βούγιας, συγκοινωνιολόγος, καθηγητής ΑΠΘ, Νίκος Παπαμίχος, πολεοδόμος, καθηγητής ΑΠΘ, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, συγγραφέας, Πέτρος Τατσόπουλος, βουλευτής, συγγραφέας, Χριστίνα Ταχιάου, δημοσιογράφος. Συντονίζει ο διευθυντής του περιοδικού SOUL Στέφανος Τσιτσόπουλος.

Η θέση του σηματοδότη

Πριν: Αυτή είναι μία συνηθισμένη εικόνα σε έναν δρόμο όπου τα αυτοκίνητα καταλαμβάνουν την περιοχή της διάβασης, εμποδίζοντας τους πεζούς που κινούνται με πράσινο. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους που συμβαίνει αυτό είναι και η θέση του σηματοδότη στο τέλος της διάβασης.

Μετά: Αν τοποθετηθεί ο σηματοδότης στην αρχή της διάβασης, οι οδηγοί των αυτοκινήτων υποχρεώνονται να σταματήσουν πριν από τη διάβαση, προκειμένου να έχουν οπτική επαφή με το σηματοδότη. Η διάβαση πεζών, συνεπώς, παραμένει ελεύθερη και οι πεζοί μπορούν να διέλθουν άνετα και με ασφάλεια.

Ενδιάμεση νησίδα για πεζούς

Πριν: Η περιβαλλοντική ποιότητα ενός δρόμου εξαρτάται από τη λειτουργικότητα, την άνεση και την ασφάλεια που παρέχει στον άνθρωπο. Η διάσχιση ενός δρόμου διπλής κυκλοφορίας καθίσταται τις περισσότερες φορές δυσχερής και επικίνδυνη, καθώς πρέπει να ελεγχθούν ταυτόχρονα οι δύο αντίθετες κατευθύνσεις κυκλοφορίας. Πολλές φορές, μάλιστα, ο πεζός εγκλωβίζεται ανυπεράσπιστος στο μέσο του δρόμου.

Μετά: Με την κατασκευή μιας ενδιάμεσης διαχωριστικής νησίδας αναβαθμίζεται αυτόματα το επίπεδο οδικής ασφάλειας και κατ’ επέκταση η περιβαλλοντική ποιότητα του δρόμου. Ο πεζός και ειδικά τα παιδιά και τα άτομα με ειδικές ανάγκες χρησιμοποιούν τη νησίδα ως καταφύγιο προστασίας και διασχίζουν το δρόμο με μία προσπάθεια πολύ απλούστερη και ασφαλέστερη. Ένα μικρό έργο, το οποίο ωστόσο εφαρμοσμένο σε εκατοντάδες διαβάσεις μιας πόλης θα προσέφερε άμεσα και εντυπωσιακά αποτελέσματα

Διαπλατύνσεις πεζοδρομίων και διαβάσεις πεζών

Πριν: Η στάθμευση παρά την οδό αναπτύσσεται πάντα συνεχόμενα και δημιουργεί ένα αδιαπέραστο «τείχος» αυτοκινήτων που εγκυμονεί κινδύνους και καθιστά δύσκολη την κίνηση των πεζών.

Μετά: Με μία μικρή παρέμβαση επέκτασης του πεζοδρομίου σε τακτά διαστήματα και με παράλληλη δημιουργία διάβασης τύπου zebra αναβαθμίζεται εντυπωσιακά το επίπεδο εξυπηρέτησης των πεζών.

Ανασχεδιάζοντας δρόμους

Πριν: Το πλάτος των δρόμων και πεζοδρομίων σχεδιάζεται από τους Δήμους δίχως να λαμβάνονται υπόψη οι σύγχρονες συγκοινωνιακές ανάγκες. Στη συγκεκριμένη εικόνα βλέπουμε έναν τυπικό δρόμο γειτονιάς με πλάτος πεζοδρομίου 0,5 μ. και πλάτος δρόμου 6,5 μ. Πολλοί θεωρούν πως για το δρόμο αυτό δεν υπάρχει καμία δυνατότητα βελτίωσης.

Μετά: Κι όμως. για το ρόλο που επιτελεί ο τοπικός δρόμος τα 6,5 μ. είναι σπατάλη. Αν ο δρόμος γίνει 5,5 μ., ενώ εξυπη-ρετούνται το ίδιο καλά η κυκλοφορία και η στάθμευση, εξοικονομείται 1 μ. πεζοδρομίου, που βελτιώνει ικανοποιητικά το επίπεδο εξυπηρέτησης και την ασφάλεια των πεζών. Αυτή η ορθολογικοποίηση στις διαστάσεις των δρόμων θα μπορούσε να γίνει σε χιλιάδες δρόμους των ελληνικών πόλεων, επιφέροντας εκπληκτικά θετικά αποτελέσματα.

Ασφάλεια στις εισόδους των σχολείων

Πριν: Στην πάνω εικόνα φαίνονται τα τυπικά κυκλοφοριακά προβλήματα που σημειώνονται στις εισόδους των σχολείων στις πόλεις. Στενό πεζοδρόμιο μπροστά από την είσοδο, σταθμευμένα οχήματα που περιορίζουν το οπτικό πεδίο, έλλειψη πρόνοιας και μέτρων για την απρόσκοπτη κίνηση των μαθητών.

Μετά: Τρεις απλές παρεμβάσεις μεταμορφώνουν το οδικό περιβάλλον και εξασφαλίζουν υψηλό επίπεδο οδικής ασφάλειας: μικρή οπισθοχώρηση της εισόδου, η οποία αυξάνει το ζωτικό χώρο του πεζοδρομίου, τοπική διαπλάτυνση του πεζοδρομίου, που αποκαλύπτει το οπτικό πεδίο και ανυψωμένη διάβαση πεζών με χρωματική διαφοροποίηση, η οποία υποχρεώνει σε μείωση της ταχύτητα ς των οχημάτων και σε απόδοση προτεραιότητας στους μαθητές.

Φανάρι με όνομα

Πριν: Οι σηματοδότες ως σημεία αναφοράς στην πόλη θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην ανεύρεση συγκεκριμένων σημείων (προορισμών) εντός της πόλης.

Μετά: με την πρόταση αρίθμησης των σηματοδοτών δημιουργείται ένα ενιαίο σύστημα αναφοράς και κω- δικοποίησης των διασταυρώσεων, που απλοποιεί την ανεύρεση διαδρομών και προορισμών στην πόλη. Συν τοις άλλοις, ενισχύονται η φιλικότητα και η λειτουργι- κότητα της πόλης, ενώ παράλληλα εξοικονομούνται χιλιάδες ανθρωποώρες και άσκοπα οχηματοχιλιόμετρα καθημερινά.