Χιλιετίες εκπολιτισμού προφανώς δεν στάθηκαν ικανές να καλλιεργήσουν μια στοιχειώδη κοσμιότητα στον ανθρώπινο ψυχισμό. Αρκεί μια ματιά στα μνημεία που μας περιβάλλουν.
Καθώς όμως η επέλαση των βαρβάρων συνεχίζεται, ορισμένοι βανδαλισμοί κοστίζουν ακριβότερα: μόλις προ ημερών, ένας καλλιτέχνης από τη Φλόριντα επέλεξε να θρυμματίσει βάζο του κινέζου καλλιτέχνη Ai Weiwei, αξίας ενός εκατομμυρίου δολαρίων, ως συμβολικό τρόπο διαμαρτυρίας για την έλλειψη τοπικού χρώματος στο Μουσείο του Μαϊάμι.
Ενώ την περασμένη εβδομάδα, μια καθαρίστρια της οποίας το όνομα δεν διέρρευσε, πέταξε έργα του μοντερνιστή Salat Murat από τον εκθεσιακό χώρο ιταλικής γκαλερί νομίζοντας εσφαλμένα ότι επρόκειτο για σκουπίδια.
Το πεσιμιστικό δίδαγμα της ιστορίας; Οι άνθρωποι δεν αξίζουν να περιβάλλονται από ομορφιά. Ιδού οκτώ κραυγαλέες περιπτώσεις εικαστικών αριστουργημάτων που υπέφεραν στα χέρια ανόητων και ατζαμήδων.
Το πορτρέτο του 1932 ανήκει στα πλέον αναγνωρίσιμα έργα του ισπανού ζωγράφου. Πέρασε στα χέρια του μεγιστάνα των καζίνο Στιβ Γουίν το 2001, για περίπου 60 εκατομμύρια δολάρια. Επιδεικνύοντας τον πίνακα σε φίλους του, ο συλλέκτης του κατάφερε μια αγκωνιά που επέφερε στον καμβά διακριτό σχίσιμο μήκους δέκα εκατοστών. Επισκευάστηκε μερικώς και πουλήθηκε για 155 εκατομμύρια περισσότερο από μια δεκαετία αργότερα.
Το πρωτότυπο πορσελάνινο ουρητήριο του Ντυσάν που τόσο είχε σκανδαλίσει το κατεστημένο των τεχνών καταστράφηκε το 1917, πολύ αργότερα όμως αντικαταστάθηκε από έξι πανομοιότυπα αντίγραφα. Το 1993, ο εικαστικός Kendel Geers κατούρησε σε ένα από αυτά στη Βενετία. Την ίδια χρονιά ο Brian Eno έπραξε αναλόγως, αυτή τη φορά σε έκθεμα της MoMA, ενώ ο Σουηδός Björn Kjelltoft προτίμησε να ασχημονήσει σε «Κρήνη» που φυλασσόταν στη Στοκχόλμη. Εκείνος όμως που επέφερε βαρύτατο πλήγμα στο έργο ήταν ο περφόρμερ Pierre Pinoncelli, ο οποίος του επιτέθηκε με σφυρί. Τη στιγμή της σύλληψής του, ο αυτουργός δήλωσε πως ο ίδιος ο Ντυσάν πολύ θα εκτιμούσε την έμπνευσή του.
Λεκιασμένα σεντόνια, βρώμικα εσώρουχα, λούτρινα αρκουδάκια, συσκευασίες φαρμάκων, περιτυλίγματα, μποτίλιες αλκοόλ: το πλέον διαβόητο έργο της Τρέισι Έμιν φλερτάριζε αφ’ εαυτού με την κακομεταχείριση. Σχεδόν αναπόφευκτα, το 1999 οι καλλιτέχνες Yuan Ci and Jian Jun Xi ανέγραψαν στα κορμιά τους τις λέξεις «Ελευθερία, Ιδεαλισμός, Αναρχία» και εγκαταστάθηκαν στην εγκατάσταση δημιουργώντας το έργο «Δυο γυμνοί άνδρες πηδούν στο κρεβάτι της Τρέισι». Το πρωτότυπο αποκαταστάθηκε αργότερα από το προσωπικό της Tate.
Η σημαντική αυτή ελαιογραφία του Πάμπλο Πικάσο, που εκτίθεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, σχίστηκε το 2010, όταν γυναίκα, που παρακολουθούσε μαθήματα κατάρτισης ενηλίκων, έχασε την ισορροπία της και έπεσε επάνω του. Το έργο με τις ασυνήθιστα μεγάλες διαστάσεις για τον Πικάσο (1,96 μέτρα επί 1,15 μέτρο), υπέστη κάθετο σχίσιμο μήκους 15 εκατοστών στην κάτω δεξιά γωνία του πίνακα.
Το 1911 τον μαχαίρωσαν. Το 1975 τον μαχαίρωσαν ξανά. Το 1990 τον ψέκασαν με σουλφουρικό οξύ. Αυτά τα δεινά του επισήμως καταχωρημένου, 4ου διασημότερου ζωγραφικού έργου του δυτικού κόσμου το οποίο ο ολλανδός καλλιτέχνης φιλοτέχνησε το 1642.
Χρονολογείται ανάμεσα στα 1 και 25 προ Χριστού. Το 1845, ένας μέθυσος ονόματι William Lloyd το έκανε κομμάτια ρίχνοντας επάνω του ένα γλυπτό. Ο δράστης, ο οποίος αποδείχτηκε πως ήταν φοιτητής του κολεγίου Τρίνιτι με ψεύτικο όνομα, καταδικάστηκε μονάχα για τη θραύση της γυάλινης προθήκης του βάζου, καθώς ο ιδιοκτήτης επέλεξε να μην μετακυλήσει το δυσβάσταχτο χρέος αποζημίωσης στην οικογένεια του φτωχού βανδάλου.
7. Τα βάζα της δυναστείας Τσινγκ του μουσείου Φιτζγουίλιαμ
Αρκούσε μια γλίστρα στα κορδόνια ενός επισκέπτη του μουσείου για να γίνουν κομμάτια 300 και πλέον χρόνια ιστορίας που διατηρούνταν ανέπαφα επί δεκαετίες. Τελικά, ένας επιμελής κεραμοποιός ανασυγκόλλησε τα γιγαντιαίων διαστάσεων βάζα έπειτα από έξι μήνες μόχθου.
Η Πιετά έχασε τέσσερα δάχτυλα το 1736 κατά τη διάρκεια μετεγκατάστασης. Το 1972 δέχτηκε επίθεση νοητικά διαταραγμένου που εφόρμησε στο έργο με αρχαιολογική σκαπάνη, φωνάζοντας «Είμαι ο Ιησούς». Αρκετοί παρευρισκόμενοι περισυνέλλεξαν τα σκόρπια κομμάτια, ενώ η μύτη της χάθηκε δια παντός. Εύλογα σήμερα προστατεύεται από αλεξίσφαιρο τζάμι.
7°
