Τον Κώστα και τον Νίκο τους γνώρισα ένα απόγευμα έξω από το κτίριο του Μη Κυβερνητικού Οργανισμού Κλίμακα στο Ρουφ. Είναι δύο «νεοάστεγοι» γύρω στα 50. Κάθε απόγευμα μαζεύονται μαζί με δεκάδες άλλους άστεγους εκεί και περιμένουν να πάρουν λίγο φαΐ, να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα, να πουν δυο κουβέντες για το πώς πέρασε η μέρα τους και σιγά-σιγά να αποτραβηχτούν στις «καβάτζες» τους για να περάσει η νύχτα.
Δέχθηκαν πρόθυμα να μου μιλήσουν για την ιστορία τους, με τον όρο να μην αναφέρω τα πραγματικά τους ονόματα. «Εγώ είμαι άστεγος από τον Νοέμβρη του 2011» μου λέει ο Κώστας. «Έφυγα από το σπίτι μου για οικογενειακούς λόγους που δεν θέλω να αναφέρω. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε άλλο εισόδημα για να μείνω κάπου και δεν ήθελα να γίνω βάρος ή να γίνουν βάρος τα προβλήματά μου σε κάποιον άλλο. Στο δρόμο έχω ζήσει τα πάντα, κρύα, παγωνιές, επιθέσεις, απειλές κατά της ζωής μου γιατί κυκλοφορεί και μαφία τη νύχτα. Αυτός που ζει στο δρόμο βλέπει τα πάντα. Θα σε πλησιάσουν άτομα για να πουλήσεις ναρκωτικά, θα σε σύρει η αστυνομία για ταυτοποίηση. Έχω βρεθεί να κοιμάμαι και να ξυπνάω με ένα μαχαίρι στο λαιμό μου, με δύο άτομα από πάνω μου, έτοιμους να με σφάξουν για 10 ευρώ κι ένα κινητό. Δύσκολα τα βγάζω πέρα στο δρόμο. Κοιτάω να κάνω κανένα μεροκάματο από δω κι από κει. Δύσκολα βρίσκονται τα μεροκάματα και λόγω ηλικίας και λόγω της κατάστασής μου. Δεν παίρνουν εύκολα έναν άστεγο για δουλειά. Δεν κωλώνω να κάνω οποιαδήποτε δουλειά και για λίγα λεφτά. Ίσα να πάρω τσιγάρα ή έναν καφέ».
Ο Νίκος διακόπτει την αφήγηση του Κώστα για να μου δείξει το πορτοφόλι του. Μέσα έχει κάρτες από τις ομάδες εθελοντισμού που ανήκε στο παρελθόν. «Ήμουν εθελοντής παλιά και βοηθούσα αστέγους. Ποιος να μου το έλεγε ότι από εθελοντής θα κατέληγα άστεγος…». Ο Νίκος είναι λίγους μήνες τώρα που ζει στο δρόμο. Μαζί του έχει και μια σκυλίτσα, την Αγάπη, που δεν την αποχωρίζεται ποτέ. «Το αντιμετώπισα αυτό που συνέβη με ψυχραιμία» μου λέει. «Είπα, μες στη ζωή είναι δυνατόν να συμβούν τα πάντα. Πιστεύω στην ανατολίτικη θρησκεία και στο κάρμα. Πολλές φορές πράγματα που δεν μπορούμε να αποφύγουμε παρ’ όλες τις προσπάθειές μας τα αποδέχομαι ως κάρμα. Το κάρμα όμως μπορείς να το αλλάξεις. Έτσι κι εγώ αποδέχτηκα την κατάσταση μου ως κάρμα και κάνω ό,τι μπορώ να το αλλάξω. Και ό,τι ήθελε προκύψει».
«Η νύχτα είναι άγρια»
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άστεγοι είναι πολλά. «Το βασικό είναι η τουαλέτα και το μπάνιο. Δεν πάσχουμε από φαγητό, ένα πιάτο φαΐ το βρίσκουμε, το θέμα είναι πού θα πάμε τουαλέτα, πού θα κάνουμε ένα μπάνιο» λέει ο Κώστας. «Εγώ όταν έχω λεφτά θα μπω σε μια καφετέρια, θα πάρω κάτι και θα χρησιμοποιήσω την τουαλέτα τους. Όταν δεν έχω, βρίσκω τουαλέτα με περιπέτειες. Μπορεί να είμαι στον Κεραμεικό και να φύγω, να πάω μέχρι το Πεδίον του Άρεως για να βρω τουαλέτα. Επίσης δεν έχουμε πόσιμο νερό».
Άλλο πρόβλημα των αστέγων μου λένε πως είναι η έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. «Αν κάποιον τον πιάσει, για παράδειγμα, σκωληκοειδίτιδα τι θα κάνει; Θα πεθάνει. Εγώ έχασα δυο δόντια όσο είμαι στο δρόμο, αν ήταν αλλιώς τα πράγματα θα τα είχα σώσει. Αλλά δεν πειράζει, μόλις ορθοποδήσω θα τα φτιάξω». «Το χειρότερο πρόβλημα όμως», λέει, «είναι το βράδυ. Η νύχτα είναι άγρια. Κυκλοφορεί κάθε καρυδιάς καρύδι. Υπάρχουν πολλοί άστεγοι που είναι αλκοολικοί και τοξικομανείς και μπορεί να σου επιτεθούν για 5 ευρώ. Δεν μπορείς να αφεθείς να κοιμηθείς πραγματικά, λαγοκοιμάσαι μόνο. Είναι και το κρύο. Εγώ το 2012 έπαθα χοντρή ζημιά. Τα Χριστούγεννα του ’11 και την Πρωτοχρονιά του ’12 έκανε πολύ κρύο και βρεχόμουν συνέχεια επί δύο ημέρες, με αποτέλεσμα να παγώσει το έντερό μου και να μην μπορώ ούτε τουαλέτα να πάω για πολλές μέρες. Αυτά τα πράγματα βέβαια σε κάνουν όχι ακριβώς σκληρό, αλλά σε μαθαίνουν να αντιμετωπίζεις πράγματα που ούτε είχες φανταστεί».
Ο Νίκος, από την άλλη, μου λέει ότι το μεγαλύτερό του πρόβλημα είναι το μωρό του, η σκυλίτσα του η Αγάπη: «Την είχα βρει πριν χρόνια παρατημένη στο δρόμο και την υιοθέτησα. Όταν έμεινα στο δρόμο την πήρα μαζί, πού να την άφηνα; Για μένα που έχω το σκυλί είναι πιο δύσκολο να βρω κάπου να κοιμηθώ τη νύχτα. Προσπαθώ με μια κουβέρτα να την κρατάω ζεστή, μην αρρωστήσει. Είναι δύσκολο να βρω και μεροκάματο με το σκυλί γιατί πού θα το αφήσω όση ώρα δουλεύω; Αλλά δεν θέλω και να τη δώσω. Έχω κάνει τώρα κάτι επαφές με το δήμο μήπως και μου βρουν κάποιο χώρο να μείνω ή έστω κάπου να αφήνω το σκυλί για να κάνω μεροκάματα».
Αυτό όμως που τους πειράζει περισσότερο είναι η μοναξιά: «Υπάρχει πολλή μοναξιά σε αυτό τον τρόπο ζωής» λέει ο Κώστας. «Μου έχει λείψει να έχω μια σύντροφο, αλλά πώς σε αυτή την κατάσταση; Δεν μπορώ να πάρω κι άλλο άνθρωπο στο λαιμό μου». Ο Νίκος λέει είναι και η προκατάληψη: «Τους αστέγους δεν τους πλησιάζουν, μας βλέπουν σαν κάτι κατώτερο. Μας κοιτάνε καχύποπτα. Εμένα αυτή η περιφρόνηση με πληγώνει. Μου θυμίζει τους Σπαρτιάτες που πετούσαν τους αδύναμους στον Καιάδα. Σαν να μας πετάνε στον Καιάδα νιώθω. Για αυτό και οι περισσότεροι άστεγοι δεν θέλουν να μιλάνε. Φοβούνται μη στιγματιστούν. Αν είσαι άστεγος σε κοιτάνε αλλιώς, δεν σε εμπιστεύονται».
«Θα τα καταφέρω γιατί είμαι μαχητής»
Στον Κώστα, όταν έχει χρήματα από τα μεροκάματα, του αρέσει να πηγαίνει σινεμά ή θέατρο, να πάρει καμιά εφημερίδα ή να πάει σε ίντερνετ καφέ: «Μ’ αρέσει το ίντερνετ, το χρησιμοποιώ για να ενημερώνομαι για τις εξελίξεις στην τεχνολογία. Θέλω να ενημερώνομαι για να έχω ανοιχτούς ορίζοντες. Αυτό μου δίνει χαρά. Υπάρχει χαρά στη ζωή μου. Μη νομίζεις. Μ’ αρέσει ας πούμε να κάνω βόλτες τα βράδια και να βλέπω νέους ανθρώπους να διασκεδάζουν, αυτό μου φτιάχνει τη διάθεση. Και κάθε πρωί που ξυπνάω λέω καινούργια μέρα, καινούργια τύχη. Ψάχνω για δουλειά μέσω γνωστών, φίλους δεν έχω πια. Κοιτάω να βρεθεί κάτι για να ορθοποδήσω πάλι. Να βρω μια δουλειά, ένα σπίτι να συνεχίσω τη ζωή μου από εκεί που την άφησα. Δεν είμαι απαισιόδοξος. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρω γιατί είμαι μαχητής».
Στον Νίκο αρέσει το διάβασμα. Μου δείχνει ένα μυθιστόρημα που διαβάζει τώρα. «Το βρήκα σε ένα παγκάκι. Επειδή δεν πιστεύω στις συμπτώσεις, είπα πως είναι το κάρμα μου να το διαβάσω. Διαβάζω πολύ για το κάρμα. Κάθε πρωί που ξυπνάω κάνω και διαλογισμό. Έτσι βρίσκω χαρά στη ζωή μου. Η χαρά είναι πνευματική κατάσταση, ανεξάρτητα από τους εξωτερικούς παράγοντες. Έτσι, με το διάβασμα και το διαλογισμό είμαι χαρούμενος». Για το μέλλον του έχει πολλά σχέδια: «Θέλω να καταφέρω να μαζέψω λίγα χρήματα και να κάνω μερικές επαφές για να φύγω στο εξωτερικό. Η Ελλάδα δεν μου ταιριάζει σαν νοοτροπία. Θέλω να φύγω έξω με το μωρό και να κάνουμε μια καινούρια ζωή εκεί. Σιγά-σιγά πιστεύω θα τα καταφέρω. Και μόλις πιάσω λίγα λεφτά θα βγούμε να κεράσω εγώ καφέ».
Έκπληξη 5!
Για 5η χρονιά δίπλα στους αστέγους της Αθήνας, η εικαστική πλατφόρμα artAZ καλεί Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες να δημιουργήσουν από ένα έργο τέχνης. Τα έργα, που οι καλλιτέχνες προσφέρουν αφιλοκερδώς, διατίθενται σε συμβολική τιμή (50 ευρώ). Η αποκάλυψη της ταυτότητας του δημιουργού γίνεται μετά την αγορά του έργου –εκεί βρίσκεται η «έκπληξη». Η έκθεση ξεκινάει on line στο artaz.gr. Μπορείτε να τα δείτε προκαταβολικά στο ειδικά δημιουργημένο λήμμα SURPRISE V. Νέα έργα προστίθενται καθημερινά. Τα έσοδα θα διατεθούν στο Πρόγραμμα Στήριξης Αστέγων της ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΚΟ. Επιμέλεια: Αλεξάνδρα Κολλάρου
11°
