Μια φορά και έναν (κακό) καιρό…

Τα παραμύθια αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της παιδικής ηλικίας των περισσότερων ανθρώπων. Υπό την ακριβή έννοιά του το παραμύθι είναι μια σύντομη ή λαϊκή ιστορία που ενσωματώνει το έθος, το οποίο μπορεί να εκφραστεί ρητά στο τέλος του ως αξιωματική αρχή. Οι αδελφοί Γκριμ, γνωστοί για τα παραμύθια τους, τα οποία περιείχαν φιλολογικά σχόλια και παρατηρήσεις, ισχυρίζονταν ότι «τα παραμύθια είναι απλουστευμένοι μύθοι και μπορούν να γίνουν κατανοητά μόνο μέσα από μια κατάλληλη ερμηνεία των μύθων από τους οποίους προήλθαν».

Κάπως έτσι φαίνεται πως απλούστευσε και έδωσε «happy ending», η Disney σε κάποια από τα παραμύθια που μετέτρεψε σε ταινίες κινουμένων σχεδίων, με σκοπό να τα κάνει πιο «ανάλαφρα» και κατάλληλα για παιδιά, αφού οι αρχικές ιστορίες φαίνεται πως είχαν τρομακτική προέλευση. Μήπως τελικά δεν ξέρετε και τόσο καλά τα αγαπημένα σας παραμύθια;

Πινόκιο: Πτώματα και Φόνοι

Στην πρώτη εκδοχή του παραμυθιού, ο Πινόκιο τιμωρείται με θάνατο επειδή είναι πολύ κακό παιδί. Ο Πινόκιο το σκάει από το σπίτι, ο Τζεπέτο τον κυνηγά, αλλά συλλαμβάνεται από έναν αστυνομικό που τον ρίχνει στη φυλακή, πιστεύοντας ότι ο γέρος καταχράται τη μαριονέτα. Όταν ο Πινόκιο επιστρέφει σπίτι, συναντά έναν αιωνόβιο γρύλο που του λέει ότι τα άτακτα αγόρια μετατρέπονται σε γαϊδούρια, και η μαριονέτα τον σκοτώνει μ’ ένα σφυρί. Στη συνέχεια, ο Πινόκιο κόβει με τα δόντια του το πόδι μιας κακιάς γάτας και συναντάει μια όμορφη νεράιδα με μπλε μαλλιά, η οποία ισχυρίζεται ότι είναι νεκρή και περιμένει τους ανθρώπους να πάρουν το σώμα της μακριά. Η ακρωτηριασμένη γάτα και η αλεπού φίλη της, πιάνουν και κρεμάνε τον Πινόκιο από ένα δέντρο και τον παρακολουθούν ενώ πεθαίνει από ασφυξία. Τhe end.

Οι συντάκτες δεν ήταν πολύ χαρούμενοι με αυτό το τέλος, οπότε ο συγγραφέας πρόσθεσε ένα δεύτερο μέρος στην ιστορία. Η όμορφη νεκρή νεράιδα σώζει τον Πινόκιο και αρχίζουν να ζουν μαζί, μέχρι που εκείνος καταλαμβάνεται από τους κακούς τρόπους του πάλι και τελικά μεταμορφώνεται σε γαϊδουράκι. Πωλείται στο τσίρκο, όπου πηγαίνει κουτσός. Στη συνέχεια, τον αγοράζει ένας μουσικός, ο οποίος θέλει να τον σκοτώσει, να τον γδάρει, και να τον μετατρέψει σε τύμπανο. Ο μουσικός δένει το γάιδαρο από το λαιμό με ένα σχοινί και τον κατεβάζει στη θάλασσα να πνιγεί. Όπως πνίγεται, τα ψάρια του τρώνε τη σάρκα και απομένει ο ξύλινος σκελετός του. Ο Πινόκιο κολυμπά μακριά, αλλά καταπίνεται από ένα γιγάντιο καρχαρία, στου οποίου το στομάχι βρίσκει τον Τζεπέτο να κάθεται σε ένα τραπέζι προσπαθώντας να φάει ζωντανά ψάρια. Μετά την απόδραση, ο Πινόκιο αναλαμβάνει τη φροντίδα του Τζεπέτο και τελικά, ως ανταμοιβή επειδή φρόντισε τον πατέρα του και εργάστηκε σκληρά μετατρέπεται σε πραγματικό αγόρι.

Σταχτοπούτα: η Μητρ(ι)οκτόνος

Πολλοί γνωρίζουν ήδη την έκδοση της Σταχτοπούτας των αδελφών Grimm: Ο πρίγκιπας απλώνει πίσσα στα σκαλιά του παλατιού με την ελπίδα ότι η Σταχτοπούτα θα κολλήσει καθώς προσπαθεί να φύγει. Το σχέδιό του αποτυγχάνει όμως και κολλάει μόνο το παπούτσι της στην πίσσα. Οι αδελφές της προσπαθούν να ξεγελάσουν τον πρίγκιπα να της παντρευτεί , και η μία κόβει το μεγάλο δάχτυλο του ποδιού της, ώστε να της χωρέσει το γοβάκι, ενώ η άλλη κόβει μέρος της φτέρνας της. Η απάτη τους αποκαλύπτεται από τα μαγεμένα πουλιά της Σταχτοπούτας που επισημαίνουν στον Πρίγκιπα το αίμα στις κάλτσες τους. Κατά τη διάρκεια του γάμου της Σταχτοπούτας με τον Πρίγκιπα, τα πουλιά τσιμπάνε και «βγάζουν» τα μάτια των αδελφών της ως τιμωρία για τη σκληρότητα και την εξαπάτηση τους.

Η ιστορία της Disney ωστόσο βασίστηκε σε μια πολύ πιο ήμερη έκδοση του Charles Perrault, που δημοσιεύθηκε 1697. Ωστόσο, οι εκδόσεις και του Perrault και των αδελφών Grimm περιέχουν στοιχεία από το «Η Γάτα Σταχτοπούτα», που δημοσιεύθηκε το 1634, από τον Giambattista Basile. Σε αυτή την έκδοση, η Σταχτοπούτα εκμυστηρεύεται στη φαινομενικά ευγενική Κυβερνήτη, τη σκληρότητα της μητριά της. Η Κυβερνήτης τη συμβουλεύει να σκοτώσει τη μητριά της, χτυπώντας τη με το καπάκι ενός ξύλινου σεντουκιού στο λαιμό, σπάζοντάς τη το σβέρκο. Η Σταχτοπούτα πρέπει στη συνέχεια να πείσει τον πατέρα της να παντρευτεί την Κυβερνήτη. Η Σταχτοπούτα σκοτώνει τη μητριά της και γίνεται ο γάμος. Αποδεικνύεται όμως, ότι η Κυβερνήτης έκρυβε τις δικές επτά πανέμορφες κόρες της, και όταν τις παρουσιάζει, ο πατέρας της Σταχτοπούτας χάνει το ενδιαφέρον για την κόρη του. Όλοι αρχίζουν να κακομεταχειρίζονται Σταχτοπούτα, τη στέλνουν στην κουζίνα να εργαστεί ως υπάλληλος (και της δίνεται το όνομα «Cat Cinderella». Στο παρελθόν, το όνομά της ήταν Zezolla.) Το υπόλοιπο της ιστορίας παραμένει το γνωστό με αίσιο τέλος, απλά φαίνεται πως η Σταχτοπούτα δεν ήταν πάντα τόσο αθώα.

Ωραία Κοιμωμένη: Βιασμός και ύπνος πάνω σε πτώματα

Στην ιστορία της Briar Rose των αδελφών Grimm, μια σοφή γυναίκα καταριέται το μωρό-πριγκίπισσα, έτσι ώστε στο δέκατο πέμπτο έτος της να τσιμπήσει το δάχτυλο σ’ ένα αδράχτι και να πεθάνει. Μια άλλη σοφή γυναίκα αποδυναμώνει την κατάρα, έτσι ώστε , αντί να πεθάνει, η πριγκίπισσα να κοιμηθεί για εκατό χρόνια. Πραγματικά, στο δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας, το κορίτσι τρυπά το δάχτυλό της και πέφτει σε λήθαργο, ο οποίος εξαπλώνεται γρήγορα σε όλο το βασίλειο. Ένα είδος βάτου σα φράχτης μεγαλώνει γύρω από το κάστρο, και όλα αυτά τα χρόνια, εκατοντάδες νέοι από τόπους μακρινούς, προσπαθούν να ανοίξουν δρόμο μέσα από τα βάτα για να φτάσουν την κοιμώμενη πριγκίπισσα. Ωστόσο, τα βάτα είναι τόσο παχιά που οι νέοι άνδρες παγιδεύονται στα αγκάθια και πεθαίνουν αργά και βασανιστικά. Την εκατοστή χρονιά, ο πρίγκιπας περνάει άνετα αφού τα βάτα έχουν μετατραπεί σε λουλούδια, γιατί η κατάρα έχει τελικά εξαντληθεί. Ο πρίγκιπας βρίσκει την Ωραία Κοιμωμένη και τη φιλά, τη στιγμή που εκείνη ξυπνάει.

Οι αδελφοί Grimm εμπνεύστηκαν τη Briar Rose, από το «Ήλιος, Σελήνη και Talia», γραμμένο από τον Giambattista Basile. Σε αυτήν την ιστορία, ένας βασιλιάς βιάζει την πριγκίπισσα ενώ κοιμάται. Μένει έγκυος και γεννάει δίδυμα. Ένα από τα μωρά τραβάει τη μαγεμένη σκλήθρα κάτω από το νύχι της και ξυπνά. Η βασίλισσα διατάζει να σφάξουν τα μωρά και να τα ταΐσουν στον πατέρα τους, και προσπαθεί να κάψει την Talia ζωντανή, αλλά ο βασιλιάς σώζει την κατάσταση, η βασίλισσα καίγεται στη θέση της Talia, και όλοι ζουν ευτυχισμένοι.

Ariel η μικρή γοργόνα: μαρτύρια και φόνος

Στο παραμύθι του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, που η Disney βασίζει την ταινία της, η γλώσσα της γοργόνας είναι κομμένη. Ζει υπό φρικτούς πόνους και τα πόδια της ματώνουν ασταμάτητα, ενώ ο πρίγκιπας παντρεύεται μια άλλη γυναίκα. Η μικρή γοργόνα έχει δύο επιλογές: μπορεί να σκοτώσει τον πρίγκιπα και να ξαναγίνει γοργόνα, ή να ρίξει τον εαυτό της στον ωκεανό και να πεθάνει. Μη μπορώντας να σκοτώσει τον πρίγκιπα, αυτοκτονεί.

Ο Andersen όμως, φαίνεται ότι εμπνεύστηκε από ένα παραμύθι που ονομάζεται «Νύμφη», του Friedrich de la Motte Fouqué. Εκεί, ένας ιππότης παντρεύεται ένα πνεύμα του νερού, το οποίο παίρνει ανθρώπινη ψυχή. Τα πνεύματα-συγγενείς της Νύμφης είναι άτακτα και μερικές φορές αρκετά κακά, κι αρχίζουν να περιπλέκουν το γάμο. Παράλληλα, η Νύμφη επιτρέπει στην πρώην του συζύγου της και ημι-αδερφή της, Bertilda, να ζήσει μαζί τους στο κάστρο. Ο ιππότης ερωτεύεται τη Bertilda, και οι δύο τους αρχίζουν να αντιμετωπίζουν άσχημα τη Νύμφη, γεγονός που κάνει το θείο της -ένα πολύ ισχυρό πνέυμα του νερού- έξαλλο. Η Νύμφη, για να σώσει τον άντρα της και τη Bertilda από την οργή του θείου της, αυτοκτονεί πέφτοντας σε ένα ορμητικό ποτάμι. Χάνει την ανθρώπινη ψυχή της και γίνεται ξανά πνεύμα. Ο ιππότης πιστεύει ότι είναι νεκρή και παντρεύεται τη Bertilda, αλλά αποδεικνύεται πολύ άσχημη απόφαση, αν είσαι ήδη παντρεμένος με ένα πνεύμα του νερού. Η Νύμφη είναι αναγκασμένη από το πρωτόκολλο των πνευμάτων να επιστρέψει στην υδάτινη μορφή της και να σκοτώσει τον πρώην σύζυγό της! Αφού εκείνος θάβεται, ένα μικρό ποταμάκι εμφανίζεται και κυκλώνει τον τάφο του. Έτσι, η Νύμφη και ο Ιππότης παραμένουν μαζί για πάντα στο θάνατο.

Χιονάτη: βασανισμένη και σκλάβα

Στην εκδοχή των αδελφών Grimm, η Κακιά Βασίλισσα διατάζει έναν κυνηγό να φέρει πίσω στους πνεύμονες και το συκώτι της Χιονάτης ως απόδειξη του θανάτου της. Ο κυνηγός φέρνει πίσω τα εντόσθια ενός χοίρου και η Βασίλισσα , πιστεύοντας ότι είναι το συκώτι και οι πνεύμονες της Χιονάτης, τα καταβροχθίζει λαίμαργα. Η Βασίλισσα προσπαθεί να σκοτώσει τη Χιονάτη τρεις φορές: Πρώτα τραβάει τον κορσέ της Χιονάτης τόσο σφιχτά που εκείνη λιποθυμάει. Μετά της βουρτσίζει τα μαλλιά με ένα δηλητηριασμένο χτένι, το οποίο την αναγκάζει να πέσει σε λήθαργο αλλά οι νάνοι αφαιρούν τη χτένα και ξυπνά. Τέλος, η Βασίλισσα δηλητηριάζει ένα μήλο που τρώει η Χιονάτη και προφανώς πεθαίνει. Οι νάνοι τοποθετούν το πτώμα της σε ένα γυάλινο φέρετρο όπου ένας περαστικός Πρίγκιπας το βρίσκει και αποφασίζει να το πάρει σπίτι μαζί του. Καθώς το φέρετρο κινείται, το κομμάτι του μήλου πέφτει από το λαιμό της Χιονάτης και ξυπνάει. Στο γάμο, αναγκάζουν τη Βασίλισσα να χορέψει πάνω σε πυρωμένα σιδερένια παπούτσια μέχρι να πεθάνει.

Οι Grimm εμπνεύστηκαν από μια ιστορία που ονομάζεται «Η νεαρή σκλάβα», γραμμένο από τον Giambattista Basile το 1634. Σε αυτήν την ιστορία, ένα μωρό είναι καταραμένο να πεθάνει στον έβδομο χρόνο της από μια νεράιδα . Όταν η κοπέλα γίνεται επτά, η μητέρα της, της χτενίζει τα μαλλιά και η χτένα σφηνώνεται στο κρανίο του κοριτσιού, σα να τη σκότωσε. Η μητέρα τοποθετεί το κορίτσι σε επτά κρυστάλλινα φέρετρα, το ένα μέσα στο άλλο, και την κλειδώνει σε ένα θάλαμο στο κάστρο. Η μητέρα πεθαίνει τελικά από θλίψη, και αναθέτει το κλειδί του θαλάμου στον αδελφό της, λέγοντάς του να μην ξεκλειδώσει ποτέ την πόρτα. Η γυναίκα του αδελφού παίρνει στα χέρια της το κλειδί, ανοίγει την πόρτα, και βρίσκει μια όμορφη νεαρή γυναίκα μέσα στα γυάλινα φέρετρα (το κορίτσι συνέχισε να μεγαλώνει καθώς κοιμόταν). Η σύζυγος σκέφτεται ο σύζυγός της κρατά το κορίτσι κλειδωμένο στο δωμάτιο για να κάνει σεξ μαζί της, οπότε τη σέρνει έξω από τα μαλλιά, η χτένα μετατοπίζεται και σπάει το ξόρκι. Η σύζυγος κόβει τα μακριά μαλλιά του κοριτσιού και τη μαστιγώνει με τις κοτσίδες μέχρι να ματώσει. Στη συνέχεια, την κάνει σκλάβα της και τη χτυπά καθημερινά, δημιουργώντας της μαύρους κύκλους στα μάτια και ματώνοντας το στόμα της τόσο, σαν να φαίνεται ότι «τρώει ωμά περιστέρια». Η νεαρή γυναίκα αποφασίζει να αυτοκτονήσει, αλλά όπως η ίδια ακονίζει τη λεπίδα, λέει την ιστορία της σε μια κούκλα. Ο θείος της κρυφακούει και η ιστορία αποκαλύπτεται. Στέλνει τη γυναίκα του μακριά, παρέχει ιατρική φροντίδα στην ανιψιά του, και στη συνέχεια την παντρεύει με έναν πλούσιο άνδρα.

Η Παναγία των Παρισίων: μαρτύρια και θάνατοι

Ο Frollo δεν προσπαθεί να ρίξει το παραμορφωμένο μωρό σε ένα πηγάδι, όπως στην ταινία της Disney. Στην αρχική έκδοση, του Βίκτωρος Ουγκώ, ο Frollo διασώζει στην πραγματικότητα το μωρό από το να καεί ζωντανό από τέσσερις γυναίκες που πιστεύουν ότι είναι ένας δαίμονας. Ο Frollo υιοθετεί το μωρό και τον ονομάζει Quasimodo. Ο Frollo τελικά τρελαίνεται από πόθο για μια όμορφη δεκαπεντάχρονη τσιγγάνα, την Esmeralda και βάζει τον Quasimodo να την απαγάγει. Ο Quasimodo πιάνεται επ 'αυτοφώρω και συλλαμβάνεται από τον όμορφο στρατιώτη Φοίβο, τον οποίο η Esmeralda ερωτεύεται. Ο Quasimodo βασανίζεται δημοσίως και αφήνεται εκτεθειμένος στη διαπόμπευση. Ο Φοίβος (ο οποίος είναι ήδη αρραβωνιασμένος αλλά άπιστος) κανονίζει ένα μυστικό ραντεβού με την Esmeralda, αλλά ο Frollo πληρώνει το Φοίβο να τον αφήσει να κρυφτεί στις σκιές και να τους κατασκοπεύσει. Η Esmeralda, κυριευμένη από πόθο, δίνεται στον Φοίβο, ο οποίος δε χάνει ευκαιρία. Θολωμένος από τη ζήλια, ο Frollo αναδύεται από τις σκιές, καρφώνει τον Φοίβο στην πλάτη και φεύγει μέσα στη νύχτα.

Η Esmeralda χρεώνεται με την απόπειρα δολοφονίας, βασανίζεται σε ένα υπόγειο μπουντρούμι για να δώσει ψεύτικη ομολογία, και καταδικάζεται σε κρεμάλα. Ο Quasimodo τη διασώζει, όπως αυτή οδηγείται στο ικρίωμα και την κρύβει στη Notre Dame, όπου ο Frollo προσπαθεί να τη βιάσει. Αφού ο Quasimodo παρεμβαίνει και πάλι, ο Frollo παραδίνει την Esmeralda και ακολουθεί μια σύντομη και αιματηρή μάχη, κατά τη διάρκεια της οποίας, ο Frollo, της λέει ότι θα την σώσει αν του «δώσει την αγάπη της». Εκείνη αρνείται και αυτός την παραδίδει στους στρατιώτες. Ο Frollo παρακολουθεί την εκτέλεση της Esmeralda, και γελάει υστερικά , όπως αυτή σπαρταράει στο τέλος του σχοινιού. Ο Quasimodo σπρώχνει το Frollo στον κενό από τα ύψη της Notre Dame. Έπειτα, ανεβαίνει στην κρύπτη, όπου τα πτώματα των εκτελεσμένων εγκληματιών αφήνονται να σαπίσουν και τυλίγεται γύρω από το πτώμα της Esmeralda. Τελικά οι δύο σκελετοί τους, βρέθηκαν τυλιγμένοι σε μια αιώνια αγκαλιά.

Ποκαχόντας: απαγωγή , βιασμός και θάνατος

Οι δύο ταινίες της Disney για την ινδιάνικη ομορφιά, βασίζονται σε παραποιημένες αγγλικές αναφορές για την πρώιμη ιστορία της αποικίας της Βιρτζίνια. Η Pocahontas ήταν περίπου δέκα χρονών όταν ο Smith έκανε την πρώτη του επαφή με τους Powhetans. Είναι αλήθεια ότι συνελήφθη από τη φυλή, αλλά στην αρχική του δήλωση ο Smith είχε αναφέρει ότι του φέρθηκαν πολύ ευγενικά. Ήταν πολλά χρόνια αργότερα, όταν το όνομα Pocahontas έγινε γνωστό στην Αγγλία, που ο Smith επινόησε την ιστορία ότι τη διέσωσε από την εκτέλεση. Όταν η Pocahontas ήταν δεκαεπτά ετών, συνελήφθη από τους Άγγλους και κρατήθηκε για λύτρα. Ο σύζυγός της, Kokoum, σκοτώθηκε και η Pocahontas βιάστηκε επανειλημμένα και έμεινε έγκυος. Ασπάστηκε με τη βία τον Χριστιανισμό, βαφτίστηκε Rebecca, και την πάντρεψαν γρήγορα με έναν άγγλο αγρότη καπνού, τον John Rolfe, για να κάνουν την εγκυμοσύνη να φαίνεται νόμιμη. Το 1615 ο Rolfe ταξίδεψε στην Αγγλία και η Pocahontas αναγκάστηκε να φορέσει ένα κορσέ και παρουσιάστηκε στο κοινό ως «σύμβολο της εξημέρωσης των αγρίων της Βιρτζίνια».

Μετά από δύο χρόνια στην Αγγλία, ο Rolfe ξεκίνησε το ταξίδι τους στο σπίτι στην Βιρτζίνια, όταν η Pocahontas άρχισε ξαφνικά να κάνει βίαια εμετό μετά το δείπνο, και στη συνέχεια άρχισε να τραντάζεται. Πριν ακόμη αποπλεύσουν από τον ποταμό Τάμεση, η Pocahontas είχε πεθάνει, σκληρά και οδυνηρά. Οι αγγλικές ιστορικές αναφορές λένε ότι «δεν είναι σίγουροι για την αιτία του θανάτου», εικάζουν ότι μπορεί να υπέκυψε σε πνευμονία, φυματίωση, ή ακόμα και ευλογιά. Ωστόσο, οι Linwood Custalow και Angela L. Daniel, στο βιβλίο τους «Η αληθινή ιστορία της Pocahontas: Η Άλλη Πλευρά της Ιστορίας» αναφέρουν ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής της στην Αγγλία, η Pocahontas έμαθε τις προθέσεις των Άγγλων για να εξάλειψη των τοπικών ινδιάνικων φυλών και αρπαγή των εδαφών τους. Φοβούμενοι ότι η Pocahontas θα μπορούσε να αποκαλύψει πολιτικές στρατηγικές τους, η δολοφονία της σχεδιάστηκε γρήγορα και δηλητηριάστηκε προτού φτάσει σπίτι και αναφέρει ό, τι είχε μάθει. Η Pocahontas ήταν μόλις είκοσι δύο ετών όταν πέθανε.